Columbus Dag is reparatiedag voor de Inheemse volkeren

Op 12 oktober 1492 was de Italiaan in Spaanse dienst, Christopher Columbus, de eerste Europeaan die de Amerika’s bezocht. Honderden jaren daarvoor hadden Afrikanen de kusten van de nieuwe wereld al bezocht. De Elmec cultuur in Mexico is daar nog de stille getuige van. Columbus en de Europeanen die hem later hebben gevolgd hadden echter andere bedoelingen dan de Afrikanen die de Amerika’s eerder hadden bezocht. De Europeanen waren gekomen om te blijven ‘ten koste van alles’. In diverse landen in de Amerika’s is en wordt Columbus op een voetstuk geplaatst als de vertolker van cultuur, godsdienst en ontwikkeling in de Amerika’s. Zo herdenkt men in Costa Rica de Dag van Culturen, in de Bahama's herdenkt men de Dag van de Ontdekkingen en in Spanje herdenkt men Fiesta Nacional, in Uraquay spreekt men van Dag van de Amerika's.

Columbus Day is sedert 1906 in de Amerikaanse staat Colorado tot officiële vrije dag verheven. In 1934 werd deze dag een federale vrije dag en in 1971 heeft de toenmalige Amerikaanse regering bepaald dat Columbus Dag elke tweede maandag van de maand October een vrije dag is. Dit betekent dat vandaag, 13 October 2014 als Columbus Day in de Verenigde Staten wordt herdacht en wordt gevierd.

Reparaties voor grondroof en genocide
De andere kant van het verhaal is inmiddels ook in de Verenigde Staten en de rest van de wereld bij velen al bekend. Dat wil zeggen dat Columbus zelf geen makkelijk mannetje was. Zo voerde hij in februari 1494 de slavenhandel in. Ook heeft hij op zijn 'track record’ staan dat toen hij in 1492 Hispanola bereikte de bevolking bestond uit bijkans 300.000 Inheemsen. Vijftien jaar later waren en 240.000 Inheemsen gedood, aan allerlei ziektes gestorven of als tot slaaf gemaakten verkocht. De productie, export en weelde die na Christopher Columbus in de Amerika's is gevolgd heeft verschrikkelijke consequenties gehad voor de Inheemse volkeren vanaf Canada tot en met het laatste puntje van het Latijns Amerikaanse continent. Van de Inheemse volkeren werd hun land afgepakt, er is genocide onder hen gepleegd en hun ontwikkelingskansen zijn hun systematisch ontnomen. De Inheemsen in de Verenigde Staten en Canada hebben in de loop van de tijd diverse rechten op de grond van hun regeringen in het kader van reparaties afgedwongen. Enkele voorbeelden zijn, de betaling van reparaties in 1980 aan de Klamath Inheemse volkeren van US$ 81 miljoen voor het ontnemen van hun land en menselijk leed dat hun voorouders is aangedaan, de betaling voor reparaties voor het afpakken van hun gronden van US$ 105 miljoen van de Sioux stam in Zuid Dakota in 1985, reparaties aan de Inheemse volkeren van de Ottawa stam in Michigan voor een bedrag van US$ 36 miljoen. In Alaska is er in 1971 een bedrag van maar liefst US$ 1.4 miljard plus 44 miljoen hectaren grond aan Inheemse volkeren uitgekeerd.

De Surinaamse case

In Suriname heeft de drang om Columbus Dag te herdenken of te vieren nooit bestaan. Dit komt waarschijnlijk door de sterke invloed die het Nederlandse kolonialisme op Suriname heeft gehad. Het enige gedenkteken dat ons historisch aan de Spaanse conquistadores herinnerde was het gedenkteken van Alonso de Ojeda, die in 1493 ons land in naam van de Koning van Spanje heeft aangedaan. Illegale bronsjagers hebben enige jaren geleden gemeend om ook dit artefact van de sokkel te lichten om het waarschijnlijk voor een appel en een ei aan bronsopkopers aan te bieden. Er is hierna geen nationale verontwaardiging in ons land opgetreden en waarschijnlijk komt er op korte termijn geen monument op die plek dat ons aan de Spaanse conquistadores zal herinneren.
In Suriname hebben degenen die na de Spanjaarden Suriname hebben bezet ook onder de Inheemsen huisgehouden. Zo wordt geschat dat in 1493 toen Ojeda Suriname aandeed er 70.000 Inheemsen in Suriname woonachtig waren.

Bij de volkstelling in 1921 zijn er slechts 1.400 Inheemsen geregistreerd. Kortom het heeft maar een haartje gescheeld of deze groep Surinamers was geheel verdwenen. Wanneer wij anno 2014 kijken naar de positie van de Inheemse volkeren in Suriname, dan komen wij op basis van de achtste volkstelling tot de conclusie dat er 20.344 zijn geregistreerd, waarvan 10.296 mannen en 10.048 vrouwen. Opvallend is ook dat 81% van de Inheemse volkeren de mulo of minder niet met een diploma had afgerond, 6% de middelbare school had afgerond en slechts 3% een bul uit het hoger onderwijs had gehaald. Ook is gebleven dat slechts 3% van de Inheemse volkeren als werkzame bevolking waren geregistreerd. Gelukkig blijkt dat de Inheemse volkeren de beste score in Suriname hadden voor wat betreft chronische ziekten als hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en suikerziekte. Maar de Inheemse volkeren hebben in het huidige Suriname ook met andere achterstanden te kampen. Deze zijn respectievelijk:
- Veel onderling wantrouwen en gebrek aan robuuste organisaties die opkomen voor hun materiële en immateriële belangen;
- Onvoldoende huisvesting;
- Onvoldoende culturele en educatieve voorzieningen;
- Gebrek aan werk in de formele sector;
- Onvoldoende ontwikkeld ondernemerschap;
- Allerlei aanslagen op hun leefomgeving en diverse soorten van vervuiling van de natuur en het milieu;
- Gebrek aan grond en met name aan landbouwgrond.
Geconfronteerd met de hiervoor genoemde achterstanden is het overduidelijk dat vanuit de gemeenschap der Inheemse volkeren er zeker geen animo bestaat om Columbus Dag in Suriname te introduceren. De uitdaging voor de Inheemse volkeren en in het bijzonder voor hun organisaties is om zich te verenigen en strategieën te ontwikkelen die hun maatschappelijke en sociaaleconomische ontwikkelingen kunnen verbeteren.

Nationale Reparatie Commissie Suriname
Armand Zunder, voorzitter