Wan Pipel kan nog drieduizend jaar mee

Direct na de wereldpremière van de gerestaureerde speelfilm ‘Wan Pipel’, gisteravond in TBL Cinemas, zijn er nog meer ontroerende momenten. Hoofdrolspeler Borger Breeveld, die toch meestal niet om tekst verlegen zit, weet zich even geen raad met de microfoon die hem in handen wordt gedrukt. “Ja, het doet me wel wat, na al die jaren”, mompelt hij. Een understatement van jewelste, want hij moet flink zijn best doen om zijn emoties de baas te blijven.

Tegenspeelster Willeke van Ammelrooy, die speciaal voor vertoning is overgevlogen, vindt het vooral bijzonder dat ze de film vanavond in Suriname in een zaal vol Surinamers heeft gezien. Zo heeft ze nog beter kunnen merken hoeveel het publiek herkent in ‘Wan Pipel’. Of het nu de locaties zijn, het eten, de muziek of de natuur. Van Ammelrooy heeft vanavond ook kans gezien haar Surinaamse woordenschat uit te breiden (“mi m...”). Verder is ze opgetogen dat ze nu eindelijk al die Surinamers die haar in Nederland als ‘Karina’ blijven aanklampen, kan vertellen hoe het gesteld is met Roy, haar grote liefde in de film.

Hoogtepunt van de avond is het eerbetoon aan filmvader Emanuel van Gunter, dik over de negentig inmiddels. Het lukt hem niet meer om vanaf de bovenste rij naar het podium af te dalen en “praten kan hij ook niet zo goed meer”. Met geheven armen neemt Van Gunter de ovatie van het publiek in ontvangst: “Een mooie avond was het. Ik heb ervan genoten.”

Ook regisseur Pim de la Parra is gelukkig met de hervertoning: "Trots, welnee! Als ik al trots ben, ben ik trots op de kosmos", verklaart De la Parra grijnzend. De beelden zitten allemaal nog in zijn hoofd. Alsof er geen 35 jaar zijn verstreken sinds hij de film heeft zitten monteren. Hij is vereerd met de restauratie. De kleuren zijn helemaal terug, de krassen zijn vrijwel verdwenen maar wat hem vooral goed doet, is het geluid: “Zonder fatsoenlijk geluid blijft er niets over van je film. En ik moet eerlijk toegeven dat we dat, zo jong als we toen waren, fantastisch hebben gedaan.”

De tijdrovende en kostbare opknapbeurt van ‘Wan Pipel’ is de verdienste van het EYE Film Instituut uit Nederland. Curator Emjay Rechsteiner vertelt dat de komende jaren nog 41 Nederlandse speelfilms en documentaires uit de zogenoemde filmcanon zo intensief worden gerestaureerd. Rechsteiner spreekt van een proces van pan-separeren: "Dat houdt in dat de film beeld voor beeld wordt uitgesplitst in drie negatieven. Zwart-wit gaat namelijk veel langer mee dan kleur. Vervolgens worden de grijstinten vergeleken en opnieuw ingekleurd. Dit maakt het mogelijk dat een film over pakweg drieduizend jaar nog steeds vertoond kan worden. Even aangenomen dat ze tegen die tijd weten wat ze met zo’n kopie aan moeten.”

Het EYE Filminstituut gaat ook de rest van het oeuvre van De la Parra zo goed mogelijk conserveren. De Nederlandse première van de hernieuwde ‘Wan Pipel’ staat geprogrammeerd tijdens het Nederlands Filmfestival eind september in Utrecht. Daar wordt ook de documentaire ‘Parradox’ van In-Soo Radstake over Pim de la Parra voor het eerst vertoond. Eddy Wijngaarde van TBL Cinemas weet nog niet wanneer 'Wan Pipel' in eigen land wordt uitgebracht. Gezien het succes van de eerste hervertoning kan hij het geduld van het publiek niet al te lang op de proef stellen.

(Diederik Samwel)