Nationale Reparatie Commissie ziet nieuwe kansen in 2014

2014: een jaar met nieuwe kansen voor de Nationale Reparatie Commissie Suriname. Het jaar 2013 is nauwelijks achter de rug en het is al duidelijk dat 2014 diverse uitdagingen en kansen voor de Surinaamse Reparatie Commissie, de Nationale Reparatie Commissie Suriname (NRCS) en haar Kennisinstituut zal brengen.

NRCS is een publiekrechtelijk vertegenwoordigend orgaan en Het kennisinstituut is de werkarm van de NRCS. De uitdagingen voor de reparatiebeweging in Suriname liggen voornamelijk op het vlak van de juiste vertaling naar de gehele bevolking toe van een aantal belangrijke historische gebeurtenissen. Deze gebeurtenissen zijn respectievelijk voor 2014, dat op 27 maart 2014 het 400 jaar is dat Nederlanders officieel handel met Suriname begonnen te drijven en dat op 15 juni 1814 de slavenhandel door Nederland in Suriname officieel is afgeschaft.

400 jaar officiële handel Nederland en Suriname
Op 17 maart 1614 heeft de internationale commerciële relatie tussen Nederland en Suriname formeel vorm gekregen. Al in 1599 zijn diverse rivieren van de Guyana’s door Hollanders en Zeeuwen bezocht, maar op 17 maart 1614 verleende de toenmalige Nederlandse regering een generaal octrooi aan de avonturiers die handel met o.a. de bevolking van de Guyana’s zouden drijven. Dit octrooi hield in dat: “elk, die eenige nieuwe haven, passage of plaatsen voortaan zou ontdekken, vrijheid kreeg, om dezelve vier jaar lang, met uitsluiting van anderen, te mogen gevaren.” Deze instructie was in feite een vrijbrief die door de Nederlandse regering aan avonturiers werd gegeven om net zoals de Spanjaarden eerder hadden gedaan, het land dat de Inheemsen al duizenden jaren hadden bewoond, van hun af te pakken en uiteindelijk doelbewust of niet genocide onder hen te plegen. In een later stadium hebben de Zeeuwen het land Suriname dat zij zich hadden toegeёigend voor 260.000 florijn - wat neerkomt op de koopkracht van 2.787.608 euro’s van 2012 - verkocht aan de West-Indische Compagnie.

De bekende Nederlandse geschiedschrijver Julien Wolbers heeft in 1861 de commerciële relatie tussen Nederland en Suriname als volgt getypeerd: “Is ons land groot geworden door den koophandel en wordt deze met regt de zenuw van den Staat genoemd, aan de andere zijde is het even waar, dat door eene te ver gedreven koopmansgeest, die slechts uit zucht naar gewin handelde en hiervoor alles ten offer bragt, gruwelen zijn geschied in de overzeesche bezittingen, waarvan de herinnering alleen ons de oogen schaamrood doet nederslaan. Even waar is, dat het niet slechts het geluk van enkele personen, maar van geheele volkeren aan dien te ver gedreven koopmansbeurt zijn opgeofferd.”

Vierhonderd jaar handel met Suriname heeft de Nederlandse internationale commercie geen windeieren gelegd. Een zeer conservatieve berekening over de import in Nederland uit Suriname over de periode 1683-1939 leert, dat de waarde van de import vele miljarden euro’s is geweest. Na 1939 is de handelsbalans tussen Nederland en Suriname altijd positief geweest voor Nederland, omdat de productiestructuur van Suriname vanaf de koloniale tijd zodanig is ingericht dat de verwerkingsindustriёn in Nederland stonden en daardoor ook de meeste eindproducten uit Nederland kwamen. Suriname was en is in de handelsrelatie met Nederland producent van grondstoffen en de importeur van gebruiks- en verbruiksgoederen. Hier komt nog bij, dat menige Surinaamse consument nog steeds de voorkeur geeft aan Nederlandse merken.

Wij zijn benieuwd hoe beide landen dit historisch feit zullen gedenken. Uiteraard heeft NRCS ook haar gedachten hierover. Deze gedachten zullen de komende weken verder worden uitgewerkt.

200 jaar afschaffing van de transatlantische slavenhandel in 2014
De Engelssprekende lidlanden van de CARICOM hebben op 1 augustus 2007 de afschaffing van de transatlantische slavenhandel in de Britse koloniën herdacht. Deze issue is zeer uitgebreid herdacht. Er zijn diverse publicaties uit de herdenking voortgekomen en tot en met de diverse Parlementen is dit een issue voor awareness, bespreking en studie geweest. Ook zijn er in diverse landen naar aanleiding van dit memorabele feit in landen als Jamaica, St. Vincent, Barbados en Antiqua toen al Reparatie Commissies opgericht.

De Nederlandse regering was zowel met de afschaffing van de transatlantische slavenhandel als met de afschaffing van de slavernij jaren later dan de Britse regering. Nederland heeft deze immorele en onethische handel pas op 15 juni 1814 afgeschaft. Hierna zou het nog maar liefst 59 jaar duren voordat de slavernij definitief in Suriname werd afgeschaft.

Wolbers typeerde de situatie rondom deze lugubere handel in 1861 als volgt: “Suriname is eene Nederlandse bezitting, aan zijne blanke en ook aan zijne gekleurde bevolking zijn wij in vele opzigten door verwantschap en andere belangen naauw verbonden, en jegens zijn laatstgenoemde negerbevolking hebben wij als Nederlanders ons van eene zo grote schuld te kwijten en eene zoo groote roeping te vervullen’.
Aan het begin van 2014 had de Nederlandse regering nog steeds geen invulling gegeven aan deze door Wolbers aangehaalde ereschuld. Tot nu toe is de Nederlandse regering niet verder gekomen dan het betuigen van spijt en van diepe berouw.

De slavenhandel en slavernij zijn afschuwelijke misdaden tegen de menselijkheid geweest die door een aantal Europese mogendheden, waaronder Nederland in de koloniale tijd zijn gepleegd. In 2001 heeft de Surinaamse Ambassadeur op de VN Wereld conferentie tegen Racisme, Rassendiscriminatie, Vreemdelingenhaat en aanverwante aangelegenheden, die in 2001 te Durban in Zuid-Afrika is gehouden verklaard dat slavenhandel en slavernij, toen en nu misdaden waren tegen de menselijkheid en dat hiervoor door degenen die deze misdaden hebben gepleegd reparaties moeten worden gedaan.

Inmiddels hebben de CARICOM Staatshoofden op hun 34ste vergadering reparaties voor slavenhandel en slavernij tot een issue gemaakt. Ze hebben de genocide die door Europeanen tegen de Inheemsen in het Caribisch gebied hebben gepleegd hieraan gekoppeld. De Staatshoofden hebben namelijk gesteld, dat er excuses voor de genocide moeten volgen. De Surinaamse regering doet er goed aan om faciliterend op te treden en middelen ter beschikking te stellen, opdat er bewustzijnsprogramma’s kunnen worden uitgevoerd die het fenomeen van slavenhandel en slavernij enerzijds vanuit een Surinaams perspectief belichten. Aan de andere kant moeten de bewustzijnsprogramma’s worden gericht op bewustzijnsverhoging van de Surinaamse bevolking ter zake de effecten van slavenhandel en slavernij op de hedendaagse nazaten van Afrikanen.

Activiteiten in 2014
In 2014 zal de NRCS en het daaraan gekoppelde Kennisinstituut haar activiteiten verder uitvoeren. De voornaamste activiteiten zullen op de volgende gebieden betrekking hebben:
1. Doorgaan met het voeren van gesprekken met organisaties en leidinggevende personen uit de Inheemse en Afro-Surinaamse gemeenschap;
2. Produceren van lesbrieven over het vraagstuk van reparaties en deze informatie koppelen aan het onderwijsgebeuren in Suriname;
3. Gesprekken voeren met uiteenlopende organisaties van jongeren in Suriname;
4. Gesprekken aangaan met alle politieke partijen in het land om van gedachten te wisselen over de reparatie-agenda;
5. Gesprekken aangaan met zoveel mogelijk NGO’s om van gedachten te wisselen over de reparaties agenda;
6. De dialoog aangaan met de samenleving over de verwijdering van koloniale artefacten uit het straatbeeld en het plaatsen van die koloniale artefacten in musea;
7. Organiseren van lezingen, workshops en meetings (tak makandras) voor het algemene publiek over het reparatievraagstuk.
8.
Welnu, de activiteiten die wij op het oog hebben zullen veel mens- en daadkracht vereisen en wij kunnen daarom de steun van velen gebruiken om de talrijke activiteiten te realiseren.

Drs. Armand Zunder,
Directeur Kennisinstituut voor onderzoek naar Genocide en Reparaties