'Eerwraak' is schande voor India

De politieman sprong overeind toen de man het station inliep en het hoofd van zijn zus samen met het slagersmes waarmee hij haar had onthoofd, op de tafel voor hem plaatste.

Het incident in Kolkata op 7 december was weer eens een moord in naam van 'eer'. In de afgelopen maanden is er een sterke stijging van dit soort gevallen te bemerken. Nilofar Bibi (22) was 14 jaar toen ze werd uitgehuwelijkt. Martelingen door haar schoonfamilie maakten dat ze op 28 november terugkeerde naar haar ouderlijk huis. Maar enkele dagen later verdween Bibi. Haar broer, Mehtab Alam, (29) had ontdekt dat zijn zus samenwoonde met een oude vriend, Firoz, een auto-riksja bestuurder. Alam stormde het huis binnen en sleepte Bibi op klaarlichte dag de straat op.

Voorbijgangers keken met afschuw toen hij Bibi’s hoofd afsneed, terwijl hij zei: “ze had gezondigd en moest worden gestraft." Alam liet het lichaam van zijn zus in een plas bloed op de weg, en liep rustig naar het politiebureau met haar hoofd in de hand, om zich aan te geven. De naaste familie van Alam heeft haar steun uitgesproken voor Alam. Ze zegt trots te zijn op hem dat hij haar eer heeft hooggehouden.

Ware omvang
In een land dat op dit moment gevangen is in massa verontwaardiging over een groepsverkrachting van een medisch student in New Delhi, is de moord op Bibi slechts terloops genoemd in de nationale media. Maar de verslaggeving - of het gebrek daaraan – is er niet in geslaagd de ware omvang te verbergen van een plaag die veel Indiase vrouwen behekst.

In een soortgelijk incident werd een 17-jarig meisje, Kaushambi, van het dorp Khoraon in Uttar Pradesh, doodgehakt door haar vader. Haar ‘zonde’ was dat ze een affaire had met een 20-jarige van een andere godsdienst uit hetzelfde dorp. Haar vader heeft haar op 24 december vermoord.

In het zuiden is een 19-jarige vrouw in het dorp Sangameshwar in Dharward, Karnataka, op 23 december gedood en verbrand door haar ouders.

Dood in naam van 'eer'
'Eerwraak' wordt van oudsher geassocieerd met ontwikkelingslanden met een aanzienlijke moslimbevolking, en India is daar geen uitzondering op. “Doden is het doden. Het is ongrondwettelijk en illegaal, het is een strafbaar feit. Er is geen 'eer' in het doden," zegt Nirmala Samant Prabhavalkar, lid van de Nationale Commissie van India voor vrouwen (NCW), aan Al Jazeera.

Madhu Purnima Kishwar, oprichter van de vrouwenrechtenorganisatie Manushi, vertelt Al Jazeera dat een deel van het probleem de taal is die familieleden gebruiken om moorden te beschrijven, waarbij vrouwen het grootste slachtoffer zijn. De term 'eerwraak' is bedoeld om de misdaad exotisch te omschrijven, als iets dat alleen plaatsvindt in de 'onbeschaafde' niet-westerse samenlevingen, zegt Kishwar.

"Wanneer een jaloerse echtgenoot bijvoorbeeld zijn vrouw vermoordt in New York omdat hij haar verdenkt van het hebben van een affaire, noemt niemand het 'jaloezie moord'. In feite kan dat ook evengoed 'eerwraak' worden genoemd."
Kishwar zegt dat de rechtsstelsels in veel landen dergelijke moorden milder bestraffen. Ze behandelen deze als "minder ernstige" of "meer gerechtvaardigde" dan andere moorden.

Jaarlijks 5.000 'ere-moorden'
Filmmaker Jean Claude Codsi heeft onlangs zijn film ‘A Man of Honor’ gepresenteerd op het Cairo International Film Festival. Hij merkte op dat het moeilijk is om wereldwijd de werkelijke cijfers over het aantal van dergelijke moorden te krijgen. "Het is heel moeilijk om de omvang en het aantal ‘eremoorden’ uit te werken, omdat ze vaak worden vermomd als ongelukken of zelfmoord", zegt Codsi.

Hij vertelde Al Jazeera dat seksuele afwijking in de familie soms een rol speelt in het geweld. "Vaak zijn er donkere verhalen van incest achter de moorden."
Een studie van de Verenigde Naties in 2000 schatte dat er over de hele wereld jaarlijks meer dan 5.000 ‘eremoorden’ plaatsvinden. De Nationale Commissie voor Vrouwen in India zei dat zij maandelijks 70 tot 80 mogelijke gevallen onderzoekt. "Hoewel het moeilijk te zeggen is hoeveel gerelateerd zijn aan eerwraak, ligt een aanzienlijk aantal voor de hand," zegt Prabhavalkar.

Kritiek op dorpsraden
India’s wetgevingscommissie heeft in 2011 wetten voorgesteld die het mogelijk maken familieleden die betrokken zijn bij ‘eremoorden’ te vervolgen. De commissie heeft aanbevolen de overtreding tot een niet op borgtocht vrijlaatbare misdaad te maken. Echter was de commissie het niet eens met de suggestie van het Hooggerechtshof om de doodstraf voor alle dergelijke gevallen toe te passen.

Activisten voor vrouwenrechten hebben kritiek op de rol van de lokale dorpsraden bekend als Khap panchayats die uitspraak kunnen doen in de binnenlandse geschillen. In één geval in 2007 zou een Khap hoofd in Punjab de moord op een paar hebben aangemoedigd, omdat de man en de vrouw uit dezelfde gotra of clan, waren die de Khap had verboden.

De effectiviteit van deze raden bij het beschermen van de rechten van vrouwen wordt in twijfel getrokken. "Deze panchayats zijn geen constitutionele organen. Ze zijn bedoeld om geschillen in der minne te beslechten. Ze kunnen niet fungeren als politie of justitie," stelt Prabhavalkar.

Vrouwenrechten activisten zeggen dat Indiase politie niet genoeg doet om het probleem van "eremoorden" aan te pakken. Tijdig ingrijpen van de autoriteiten kon vele doden voorkomen, zeggen ze. "In veel gevallen neemt de politie de klachten van slachtoffers niet serieus,” zegt Prabhavalkar. "Ze bieden geen bescherming aan de slachtoffers, wat de moraal van de boosdoeners verhoogt. Ze nemen het recht in eigen handen." Verschillende pogingen van Al Jazeera om een reactie te krijgen van top politiefunctionarissen in de staat Haryana - berucht om 'eremoorden' - zijn mislukt.

Doodstraf
Een rechtbank in Punjab heeft deze maand drie mensen, waaronder een vrouw, ter dood veroordeeld voor "eerwraak" op een jong stel. Paramjit Kaur, de moeder van de vermoorde vrouw, en haar twee familieleden hebben twee jaar geleden Rakesh Kumar en Pooja in het dorp Ferozepur in Punjab vermoord.

En in juli vonniste een lokale rechtbank in Lucknow de doodstraf voor zeven leden van een familie voor een "eerwraak" in 2006. Een rechtbank in Sonipat in de staat Haryana heeft in augustus een vrouw en haar twee zonen voor het leven achter de tralies gezet voor de moord op haar 12-jarige dochter en 14-jarige nichtje.

Chanchal en haar nicht Raj Kumari werden ongeveer twee jaar geleden gedood nadat hun oma hen had betrapt met hun 16-jarige neef. De "affaire'' ontstak woede bij Vidya Devi, de moeder van Raj Kumari, en haar twee zonen - Chand Varma en Suraj Varma -. Die brachten de meisjes op 26 juni 2010 naar een afgelegen plek en wurgden hen dood. Vervolgens gooiden de mannen de lichamen in een kanaal in de buurt van het dorp Badwasni in Sonipat.

Mobiele telefoon verboden
Sociologen en activisten geven de schuld van de moorden aan kromgetrokken mentaliteit, zoals tentoongesteld door een recent verbod dat dorpsoudsten in de oostelijke deelstaat Bihar hebben opgelegd op het gebruik van mobiele telefoons door vrouwen. De oudsten van Sunderbari dorp hebben een boete van 180 dollar aangekondigd als alleenstaande vrouwen of een meisje wordt betrapt op het gebruik van een mobiele telefoon. Ze vinden dat de technologie seksuele relaties, stimuleert, zelfs buitenechtelijke verhoudingen.

Manuwar Alam is de voorzitter van een nieuw gevormde commissie die is belast met de handhaving van het verbod. Hij zei dat mobiele telefoons "de sociale sfeer onteren". Volgens hem hebben zelfs getrouwde vrouwen hun man in de steek gelaten om weg te lopen met hun geliefden. “Dat was beschamend voor ons. Dus hebben we besloten om het stevig aan te pakken.”

Het is niet de eerste keer dat dorpsraden in India vrouwen hebben verboden om in het openbaar gebruik te maken van mobiele telefoons. Een soortgelijk verbod werd in augustus opgelegd aan meisjes jonger dan 18 jaar in Udaipurwati in de staat Rajasthan. In de straten van het district Baghpat in Uttar Pradesh geldt sinds juli een verbod op het gebruik van mobiele telefoons door vrouwen.

Activist Kishwar geeft toe dat ouders en familieleden het recht hebben om bezorgd te zijn over meisjes in de familie. "We moeten voorkomen de aanval te openen op mensen in verschillende culturen zonder begrip van de specifieke complexiteit van de situatie", zegt ze.

Inzicht in de mannelijke mentaliteit moet de eerste stap zijn. Maar zoals Prabhavalkar zegt, misschien is wel de meest noodzakelijke stap het vaststellen van geslacht gevoeligheid in de Indiase samenleving. "Dit zal op de lange termijn wonderen doen", zegt ze. En hopelijk zullen 'eremoorden' de reputatie van India niet meer besmeuren.