Familie Breeveld neemt afstand van documentaire

De documentaire ‘Wan Famiri’ over de familie Breeveld was donderdagavond te zien bij de EO op Nederland 2. Vóór de film begint, verschijnt een tekst in beeld waarin de Breevelds afstand nemen van het eindresultaat.
In een uur televisie maakt de kijker kennis met de familie. De camera volgt zus Lucia en de broers Borger, Hans, Carl en Clarence in hun dagelijks leven.

Lucia werkt als stervensbegeleider en vertelt in de film openhartig over het gezinsleven bij de Breevelds en de hechte familieband. Die komt ook naar voren in de scènes dat ze samenkomen om bij te kletsen, te zingen en muziek te maken.
Borger, wereldberoemd in Suriname als Roy uit de speelfilm ‘Wan Pipel’ en later woordvoerder en persman van Desi Bouterse, is tegenwoordig werkzaam bij de STVS als eindredacteur. In die functie zit hij bijvoorbeeld bij de montage van een interview met zijn broer Carl, partijleider en assembleelid van DOE.
Diezelfde Carl bezoekt in de documentaire scholen in het binnenland om te luisteren naar de behoeften van de jeugd. Hij is vast van plan een beter land van Suriname te maken en zou niet aarzelen om zich daar op termijn als president voor in te zetten.

Decembermoorden
Muzikant Clarence woont en werkt in Holland. Met pijn in het hart, want eigenlijk zat hij liever in eigen land, zo laat hij doorschemeren. Maar ja, hij heeft inmiddels een gezin met opgroeiende kinderen en die voelen zich prima thuis in Nederland. En eigenlijk kan Clarence daar misschien wel meer betekenen voor Suriname.
Hans is politicoloog en geeft colleges. In de film vaart hij over de Surinamerivier om te vertellen over het slavernijverleden. Ook gaat hij in op zijn periode als minister van Binnenlandse Zaken onder president Kraag in de militaire periode.
Want in de documentaire speelt de recente geschiedenis van Suriname een prominente rol. Er zijn archiefbeelden opgenomen van de proclamatie van de onafhankelijkheid, de militaire coup, reacties op de decembermoorden en verser nog, het aannemen van de verruimde amnestiewet, begin april dit jaar.
Documentairemaker Geertjan Lassche wil van de familie weten hoe het eigenlijk zit met die moorden. Vooral omdat Borger zo nauw heeft samengewerkt met Bouterse en nog steeds goed bevriend is met de president.

Lassche registreert verschillende reacties. Carl zegt dat hij Borger had willen adviseren om na ’82 afstand te nemen van de militairen. Terwijl Lucia uitlegt dat Nederlanders het nooit helemaal zullen begrijpen. Omdat iedereen in Suriname zo nauw betrokken is bij de moorden. De mensen zijn sterk met elkaar verbonden. Via een vriend onder de nabestaanden of via familie van de toenmalige machthebbers. ‘Jullie Hollanders bekijken het nuchter, bij ons is het emotie. Daarom kun je hier niet radicaal zijn.’
Vooral het beeld van Borger blijft achter na het zien van de documentaire. Hij is in tranen als hij vertelt dat hij destijds toch is doorgegaan met zijn werk. Ondanks de tegenslagen en ondanks ‘die klote dag die zo veel heeft veranderd in het land’. Nee, hij heeft Bouterse nooit gevraagd wat er precies gebeurd is tijdens die decembernacht. Omdat hij bang is voor het antwoord, vraagt Lassche. Ja, omdat hij bang is voor het antwoord, fluistert Borger.

Ander beeld
Na de aftiteling komt nogmaals de tekst van de familie Breeveld in beeld: ‘Wij hebben meegewerkt aan deze documentaire maar herkennen ons niet in het eindresultaat. Wij hadden een ander beeld van hoe deze documentaire zou worden. Om die reden nemen wij nadrukkelijk afstand van deze documentaire die wat ons betreft niet uitgezonden zou moeten worden.’

De verklaring roept vragen op. Heeft filmmaker Lassche zijn bedoelingen vooraf niet duidelijk genoeg gemaakt aan de Breevelds? Dat hij van plan was om via een familieportret het trauma van de decembermoorden in beeld te brengen. Of is de familie Breeveld naderhand geschrokken van de openhartige reacties van vooral Borger?

Diederik Samwel