Ingezonden: Europa en de schuldencrisis

Het artikel “IMF en Wereldbank plaatsen Europa onder vergrootglas” van Wilfred Leeuwin, vraagt mijns inziens om een reactie. De manier waarop IMF en Wereldbank nu Europa in het beklaagdenbankje zetten, althans volgens het artikel, vind ik erg ongenuanceerd. Overigens ben ik het wel eens met de strekking van het artikel, dat de machtsverhoudingen in het IMF en de Wereldbank aangepast moeten worden aan de wereldwijde economische en politieke realiteit. Dat lijkt mij vanzelfsprekend.

De oorzaak van de schuldencrisis
Ik ben geen econoom en misschien benader ik het te simpel, maar de hoofdoorzaak van de schuldencrisis is volgens mij heel eenvoudig, namelijk: te veel schulden. Waar welvaart en groei vroeger het gevolg waren van toegenomen productiviteit, zijn deze vooral in het westen steeds meer gebaseerd op schulden. Met name tussen 2002 en 2008 verdrievoudigde de wereldwijde schuld (van overheden, burgers en bedrijven), zonder dat hier enige toename van de productiviteit tegenover stond. De in 2007/2008 uitgebroken kredietcrisis, was het logische gevolg daarvan.

Tot nu toe hebben de westerse overheden die crisis bestreden door middels hun centrale banken nog meer geld in het systeem te pompen en de rente kunstmatig laag te houden. Hierdoor is misschien een totale instorting voorkomen, maar het zal duidelijk zijn dat dit op de lange termijn geen oplossing is. Voor een land geldt immers hetzelfde als voor een eenvoudige burger zoals u en ik: schulden los je niet op door nog meer schulden te maken. Hervormingen zijn nodig, die de betreffende landen sterker en competitiever maken.

Hoewel Europa nu de rol van zondebok krijgt, moeten we wel constateren dat er in de Europese Unie (EU) de afgelopen jaren stappen zijn genomen (vooral door toedoen van Duitsland) waardoor de staatsschulden niet al te zeer uit de pas lopen, met uitzondering van de probleemlanden in de EU. De staatsschulden en het begrotingstekort van de Verenigde Staten en van Japan zijn veel erger uit de hand gelopen. Hoewel Europa nu het zwarte schaap is, zou het best wel eens zo kunnen zijn dat in 2013 blijkt dat de Verenigde Staten de “zieke man” is in de wereldeconomie en niet Europa.

Europese complicaties
Het zal ook duidelijk zijn, dat de schuldencrisis in Europa zelf extra gecompliceerd is door de Euro, een muntunie tussen 17 totaal verschillende landen die in 2002 tot stand is gebracht. In een eerder artikel op StarNieuws ‘Een muntunie, bezint eer ge begint”, heb ik al uiteengezet dat deze muntunie op zijn minst een “mixed blessing” is. Aanvankelijk leek de Euro te leiden tot meer groei en meer onderlinge export in de EU, maar deze groei en export blijken grotendeels schuldgedreven te zijn.

Achteraf bleek namelijk, dat de zwakkere landen in de Eurozone zoals Griekenland, Spanje, Portugal en Italië, veel te veel geld uitgaven. Door de Euro konden zij gebruik maken van veel lagere rentestanden dan zij gewend waren en dat was in feite de kat op het spek binden. Inmiddels blijkt, dat deze landen hun hoog opgelopen staatsschuld niet meer kunnen dragen en ook dat een deel van hun bankenstelsel op instorten staat. Om die problemen op te lossen zijn allerlei noodfondsen opgetuigd, maar het is nog steeds onduidelijk waar de rekening heen gaat.

Het is dan ook de vraag of de Eurozone in deze vorm kan overleven. Ik acht niet uitgesloten, dat enkele van de economisch zwakkere landen eruit zullen stappen. Als ze toch in de Eurozone willen blijven, zullen ze hun veel te grote overheidssector moeten aanpassen en hun private sector moeten versterken en competitiever moeten maken. Dat zal waarschijnlijk ook een aanpassing in de sfeer van de lonen inhouden.

We gaan dus ongetwijfeld een financieel turbulent jaar 2013 tegemoet. Naar mijn mening zouden het IMF en de Wereldbank moeten streven naar een beter wereldwijd evenwicht (in dat opzicht ben ik het dus eens met de opmerkingen van governor Hoefdraad), maar ook zouden zij de moeizame koers van hervormingen en aanpassingen die is ingezet binnen de EU door o.a. bondskanselier Merkel van Duitsland juist moeten steunen. Ook Nederland steunt deze lijn. Een makkelijke oplossing voor een schuldencrisis is er immers niet.

Jan Gajentaan