Brazilië verandert koers met nieuw stimuleringsplan

De Braziliaanse regering is gereed om de eerste in een reeks van maatregelen te nemen die de economie in de komende vijf jaar een boost tot US 50 miljard dollar kunnen geven. Het eerste deel van het plan is vandaag aangekondigd en omvat de privatisering van ongeveer 14.000 kilometer aan spoorwegen en wegen.

De privatisering van havens, lagere energiekosten en stimulansen voor de industrie zullen snel volgen. Het pakket aan maatregelen is ontworpen om de tegenvallende groei op verschillende niveaus te versterken.

President Dilma Rousseff heeft 50 toonaangevende Braziliaanse zakenlui uitgenodigd in de hoofdstad Brasilia, waar ze de nieuwe strategie persoonlijk uit de doeken zal doen. In mei bracht ze zakenlui naar het presidentieel paleis, de Planalto, om hen te vragen wat er nodig was om de economie te stimuleren.
Voorspeld wordt dat de groei van Brazilië dit jaar onder de 2% zal zijn. Het is de zwakste jaarlijkse prestatie sinds 2009 en een scherpe vertraging van de indrukwekkende stijging van 7,5% in 2010.

Stijgende schulden
Voorafgaand aan deze maatregelen, had de regering voornamelijk gerekend op de stijgende binnenlandse consumptie - gevoed door de groei van de kredietverlening en de stijgende inkomsten bij arme Brazilianen - naast de investeringen van staatsbedrijven.

Ofschoon de vorige strategie Brazilië had geholpen de op vijf na grootste economie ter wereld te worden in 2011 – waarmee hij Groot-Brittannië had ingehaald – is het de regering niet gelukt om de hoge groeicijfers te behouden.
De recente zwakke groei wordt vooral toegeschreven aan de stijgende schulden onder de bevolking en de wereldwijde recessie, die de vraag naar Braziliaanse producten heeft verminderd. Dure energie, slechte infrastructuur en hogere arbeidskosten - bekend als 'Custo Brasil' of de 'Braziliaanse prijs' – zijn ook van invloed geweest op de groei, zeggen analisten.

Particuliere beleggers
Nu zal de overheid de rol van particuliere beleggers, die terrein hadden verloren tijdens de regering van president Luiz Inacio Lula da Silva (2003-2010), vergroten. President Rousseff was zijn uitverkozen opvolger, maar ze wordt gezien als een moeilijke en pragmatische beslisser als het gaat om economisch beleid.

In februari heeft de overheid drie van de grootste luchthavens in het land overgedragen aan particuliere bedrijven, in de hoop overbelaste faciliteiten vóór de WK voetbal 2014 te verbeteren. Nu zullen wegen, spoorwegen, havens en misschien ook andere luchthavens worden geprivatiseerd. President Rousseff hoopt dat deze concessies ook zullen helpen om de veel bekritiseerde infrastructuur van het land te verbeteren.

"De regering realiseerde zich dat privatiseringen een manier zijn om investeringen te stimuleren", zegt Felipe Salto, een econoom bij Tendencias, een toonaangevend adviesbureau in Brazilië. De concessies zullen naar verwachting maximaal tot U$ 50 miljard dollar aan investeringen aan trekken in vijf jaar. Rousseff is ook bezig om de energieprijs voor de industrie te verlagen, waarbij een aantal federale belastingen worden afgeschaft en de prijs met 10% kan verminderen.

Andere grootschalige reducties zijn afhankelijk van moeizame onderhandelingen met bestuurders en politici in het hele land. Economen maken zich zorgen over een nieuwe ronde van belastingverlagingen voor de industrie die in de komende weken moeten worden aangekondigd.

Structureel probleem
"Zonder structurele veranderingen, kunnen de maatregelen op de korte termijn groei genereren, maar ook leiden tot een hogere inflatie", zegt Salto. De maatregelen zouden volgens hem ook van invloed kunnen zijn op de fiscale balans. "Uitgebreide stimuleringsmaatregelen kunnen schadelijk zijn voor de inspanningen om de overheidsschuld te verminderen, wat kan leiden tot onevenwichtigheid in de overheidsrekeningen."

Voor econoom Silvia Matos, professor van het Fonds Getulio Vargas, "toont het nieuwe pakket aan dat de overheid ervan overtuigd is dat de economie met een structureel probleem wordt geconfronteerd.” De diagnose is juist, alleen duurde het te lang om deze stellen, zegt hij. Volgens Matos waren de vorige economische maatregelen die de overheid dit jaar had genomen, zoals de verlaging van de belastingen op auto's, onvoldoende om het Bruto Nationaal Product te tillen. Zelfs de recente devaluatie van de munt, de real, en de geleidelijke daling van de rentevoeten, hebben niet geleid tot significante effecten.

Matos vindt dat het nieuwe pakket een aantal belangrijke economische problemen zal aanpakken, maar zegt tegelijkertijd dat Brazilië wordt geconfronteerd met andere ernstige problemen waaronder overheidsuitgaven en een inefficiënt belastingsysteem. Zonder hervormingen op deze gebieden, zegt ze, blijft de economie van het land kwetsbaar.