Rekenkamerrapport: 'Brutoverslag', mooi in zijn lelijkheid

Het budget 2013 is volop in voorbereiding. De realisatie van de begroting 2012 is (nog) ondermaats. Het Ontwikkelingsplan 2011-2016 is fragiel in uitvoering. Het jaarplan 2012, het doe-, actie- en prestatieprogramma, loopt achter. Robby Makka maakt voor Starnieuws een analyse, waarin hij het Rekenkamerverslag 2011 verwijst naar de prullenmand, als de tekortkomingen niet aangepakt worden.

De Rekenkamer is bezig met het halfjaarlijks rapport. Echter, het verslag 2011 is (nog) niet in het openbaar besproken door de DNA. Jammer en onbegrijpelijk. Dit moet op korte termijn gebeuren. Anders krijg je herhalingfouten. Ik heb met deze bijdrage bewust gewacht, omdat minimaal zes maanden nodig zijn in 2012, om de tekortkomingen van 2011 'te dichten'. In het verslag 2011 (80 pagina’s dik) worden de tekortkomingen stevig blootgelegd.

Analyse
Wat doen wij (jaar in en jaar uit) met het Rekenkamerverslag?. Hieronder een globale analyse van het rapport 2011, met (pagina) verwijzing. Eerst de hoofdtekortkomingen:

> De Rekenkamer is nog niet tevreden over functionering financiële administratie van de staat (p 14);
> Het is niet duidelijk welke projecten uit Ontwikkelingsplan zijn geselecteerd voor uitvoering (p 16);
> Uit 45 resoluties 'afwijkende Openbare aanbestedingen', zijn er 38 dezelfde tekortkomingen, geen afschriften verzonden aan DNA (in strijd met artikel 18 Comptabiliteitswet) (p 44);
> 5 dienstreizen per maand, (60 per jaar) niet getoetst op doelmatigheid; (p 46)

Her rijtje is nog veel langer...
Art. 149 Grondwet en wet Rekenkamer: geen link
Vergelijken wij de Rekenkamerwet, 12 maart 1953 regelende de instelling van de Rekenkamer van Suriname (G.B. 1953 no. 26) met het verslag 2011, dan zien wij hiaten, discrepanties, onvolkomenheden etc. Het rapport is daarnaast -met begrip en respect voor de Rekenkamerstaf-, zwak en een zachte algemene 'Brutoverslag'. Het zou versie 1 moeten zijn, terwijl versie 5 naar DNA
moet worden verstuurd. Het mag hard op de feiten zijn en zacht op de relatie.
De Rekenkamertaken zijn: toezicht op besteding van staatsmiddelen alsmede controle op het geldelijk beheer in de ruimste zin.
Artikel 149 van de Grondwet lid 2 noemt: rechtmatigheid en doelmatigheid van besteding en beheer.
Conclusie: 'alsmede' met 2x 'en'.
- toezicht en controle zijn 2 audit aspecten,
- rechtmatigheid en doelmatigheid 2 trajecten-check,
- besteding en beheer... 2 gescheiden processen.
Dus: 6 sporen van eco-finance, maar het rapport legt slechts algemene tekortkomingen bloot, alleen over rechtmatigheid. De doelmatigheid en de andere zaken zijn 'spoorloos. Doelmatigheid wordt compleet niet getoetst (zie Inhoudsopgave).

Weinig kader en middelen
Met 29 medewerkers (p 10) van wie 15 HBO plus, 13 auditors (p 9), (geen Register
Accountants, bijlage 2) moet de Rekenkamer thans aangeven wat de tekortkomingen zijn van ruim 17 ministeries, 1x vicepresident en 1x president, 40.000 ambtenaren, voor 51 DNA-leden.
De Rekenkamerbegroting (pagina 10) van SRD 2,5 miljoen is mager.
Conclusie: De overheid wil zich niet laten 'auditen' en begeleiden.

Twee voorbeelden
A: Surpost
In de Grondwet, artikel 149 en 150 juncto Wet Rekenkamer met name:
artikel 25 staat: Minister Financiën is verplicht maandelijks (mutaties) te sturen aan de Rekenkamer. In artikel 35 staat dat de minister van Financiën verplicht is om mededeling te doen van geldleningen (binnenlands of buitenlands). Er moet een bewijs van registratie zijn van de Rekenkamer. Vraag: Heeft de Rekenkamer gecheckt in hoeverre dat bij Surpost is gebeurd? Hoe is de feedback geweest?

B: Beschikking Prijsverlaging basisgoederen
In het voorwoord staat, audits door de Rekenkamer vinden plaats op basis van ontvangen beschikkingen.
De audit-methode is uiterst vaag, mogelijk worden foutieve beschikkingen gemaakt die niet van opmerkingen worden voorzien?
De beschikking prijsverlaging basisgoederen is in eerste instantie teruggedraaid.
Had de Rekenkamer die eerdere beschikking wel?

Meer kanttekeningen
(Andere) kanttekeningen, een resumé, als prikkel om de behandeling te prioriteren:

• De Rekenkamerwet is aan verandering toe. Dit orgaan moet zelfstandig en onafhankelijk zijn. De vraag is wat met het concept van de voormalige Rekenkamervoorzitter Ulrich Aron is gebeurd? (p 8);
• In de inleiding erkent de Rekenkamer alleen de rechtmatigheid, dus niet de doelmatigheid. Bijvoorbeeld personeelskosten 76% van apparaatskosten, conclusie inefficiënt ontbreekt, (p 6);
• De Rekenkamer is 'onafhankelijk', 2011 nieuw college, waar staat de organisatie over 5 jaar?. Tot nu toe -behoudens periode Hans Prade-, zijn Rekenkamerleden vaak het verlengde van regering of coalitie geweest. Begrijpelijk, dat soms getwijfeld wordt aan de neutraliteit van het rapport. Missie is GG (good governance), de onderzoeken zijn op eigen gezag, maar zijn afhankelijk van beschikkingen. Waarom werkt de Rekenkamer niet intensief samen met de CLAD en het Openbaar Ministerie? (p 7). Oplossingen: wetgeving aanpassen/verscherpen, kruiscontrole, de (criminele) economische Inlichtingen Dienst etc.;
• Resolutie van de VN 2-12-2011: De Rekenkamerleden zijn naar Argentinië geweest, waar is het verslag voor DNA, behalve pagina 10-13?. Komt er een Caricom Rekenkamer?;
• Voor Rekenkameractiviteiten kunnen leningen gekregen worden voor het upgraden van kwaliteit (voorstel IMF en S&P). Constatering: Suriname loopt internationaal achter (meeting Barbados), (p 13);
• De Rekenkamer is niet tevreden over functionering financiële administratie van de Staat, (dat staat haaks op wat wij tot nu toe hebben gehoord van diverse autoriteiten; (p 14)
• Onderwijs, Juspol en Defensie: grootste aandeel in apparaatskosten (p 16);
• Rechtmatigheidsbevindingen, tekortkomingen op personeelszaken gebied, tabel 3.1
• Onderwijs 652 benoemingen, tabel 3.2.
• HRM benoemt: de ontheven personen, studieverlof, overplaatsingen, etc. (p 34)
• Tuchtstraffen (overheid moet zich houden aan tuchtstraf; (p 40)
• Financiële aspecten (p 43)
• Pagina 44: Tabel 3.7 over de afwijkingen van openbare aanbestedingen, zelfs ministerie van Financiën.
• Pagina 51: subsidie, Sociale Zaken & Volkshuisvesting spant de kroon met 319 posten subsidies (controle op basis van jaarverslagen). Waar zijn de jaarrekeningen 2010 en 2011 van de ministeries, zoals beloofd door de vicepresident?;
• Rekenkamer heeft geen toegang bij teruggaaf van indirecte belastingen, heel corruptiegevoelig (p 56)
• Teruggaaf vermakelijkheidsbelasting (vorig jaar in het nieuws met aanhouding douaniers), Hoe zit het met ASYCUDA 2 controle bij de douane. Wachten we weer op een fraudezaak?
• Tekortkomingen grondbeschikkingen (p 61), van 1281 bereidverklaringen zijn 576 percelen toegewezen, beschikkingen hebben tekortkomingen.
• Taken en doelstelling Commissie Iamgold niet vermeld, evenmin de commissievergoeding (p 64)
• Tabellen 3.13. tekortkomingen bij ministeries, 3.16 tekortkomingen met beschikkingen

Realisatiebureau
De nationale agenda voor economie, finance and accountability moeten prioriteit krijgen in juiste volgorde: Planbureau, ministeries, directoraten voor management en uitvoering, Rekenkamer voor 'doelmatigheid en rechtmatigheid', en het 'Realisatiebureau' dat nog moet worden geïnstitutionaliseerd (o.a. voorstel IMF).
Is dit bureau er niet, dan moet kabinet president, kabinet vicepresident en Raad van Ministers maar ook de DNA minimaal het Rekenkamerverslag heel serieus nemen. Politici en ambtenaren moeten hierop worden afgerekend.

Wie, wat, wanneer, waarom en hoe?
Zonder te doceren is het toch niet moeilijk, om het Rekenkamerverslag te managen?:
Eerst het (jaar)verslag, dan halfjaarlijks en kwartaalverslag, 1 oktober rede, dan
begroting 2013, 1 januari rede etc.: allemaal met aansluitingen, realisme, geen megawoorden maar studiediensten.
De structuuraanpak is: de minister, het probleem, binnen 2012 nog omdat de Rekenkamerwet dat voorschrijft, de inrichting van de staf, met staafdiagrammen en grafieken etc.
Bespreek deze met de nodige (monitorings) instituten. Een helder stroomschema kan helpen. Immers, de president noemde in zijn jaarrede 'accountibility' als speerpunt in dit 'doe' jaar.
Geef het ministerie van Financiën en Centrale Bank van Suriname in dit proces vanwege de comptabiliteit en de 'centen' de absolute leiding.

'Brutoverslag', geen diepgang
Het Rekenkamerverslag 2011 kan wat mij betreft 'de prullenbak' in: het moet anders, alle onopgeloste kwesties in de vervolgrapporten blijven voorkomen als 'actielijst: things to do', totdat deze zijn opgelost. Tekortkomingen moeten puntsgewijs aan het begin van het document staan. Nu zijn ze verspreid in het verslag 2011. Herhalingsfouten zijn niet benoemd. Ook de nieuwe punten lees je niet. Er zijn geen diepgaande voorbeelden benoemd. Trouwens, dit geldt voor alle overige verslagen (begrotingen, Ontwikkelingsplan), etc. Accountants maken Managementletters aan de voorzijde. Wij hebben een sterk team 'overheidssecretaris verslagen' nodig.

Rekenkamerverslagen zijn nooit voldoende serieus genomen. In eigen land wordt de Rekenkamer (vaak) niet geëerd. De rapporten hebben niet een opdracht van de overheid nodig. De opdrachtgever zijn de Grondwet en de Rekenkamerwet. Dat de doelmatigheid compleet niet getoetst wordt, is zeer ernstig. De strekking van Rekenkamerverslagen lijkt op 'shooting at a moving target'. De vragen zijn gelijk aan 'one-million dollar questions'. Een bekende economische spreuk luidt: 'Economie is het gezond verstand verduisterd door de wetenschap'. Op naar een gedegen Rekenkamerverslag 2013.

Robby Makka