Ingezonden: Nut amnestiewet nader bekeken

Er is reeds door enkele mensen, onder wie juristen, erop gewezen dat het initiatiefvoorstel ter wijziging van de amnestiewet van 1989 het predicaat van gelegenheidswetgeving verdient. Terecht wordt ook gesteld dat uitgaande van de lezing van de vermoedelijke daders en hun vertrouwelingen er geen andere waarheid verteld zal kunnen worden dan wat in de 30 jaren over de decembermoorden publiekelijk meegedeeld is aan dit volk. Indien er toch iets anders als waarheid verteld wordt na een eventuele amnestieverlening, dan houdt dit logisch gezien per definitie in dat men 30 jaren lang willens en weten gelogen heeft voor dit volk.

Ik zal in deze bijdrage een andere invalshoek willen hanteren om met u rationeel vast te stellen of een eventuele amnestieverlening aan hen die een misdaad tegen de menselijkheid begaan hebben duurzaam karakter kan krijgen of hebben. Toetsing van het in discussie zijnde wijzigingsvoorstel aan internationale verdragen/conventies waaraan wij als land ons gecommitteerd hebben, heeft reeds aangetoond dat een eventueel amnestieverlening van korte duur kan zijn, ook op nationaal niveau. Juristen en anderen hebben voldoende daarover uitgeweid. Ik zal vanuit de invalshoek van de grondwet trachten te bewijzen dat het nut van de wijziging van de amnestiewet zinloos is. (Opmerking: ik heb in 1987 tegen de grondwet gestemd vanwege onder ander de vaagheden en het hybride karakter dat deze grondwet in zich herbergt).

De grondwet
Derde afdeling hoofdstuk XI handelende over De Nationale Assemblee en wel artikel 80 lid 1 en lid 2.
Artikel 80 lid 1 zegt het volgende: "Alle ontwerpen van wet door De Nationale Assemblee goedgekeurd en door de President bekrachtigd, verkrijgen kracht van wet na afkondiging". Artikel 80 lid 2 zegt het volgende: "De wetten (zoals bedoeld in lid 1) zijn onschendbaar, behoudens het bepaalde in artikel 137 van deze grondwet". Voor een integraal lezen of benaderen van de grondwet moeten wij dan gelijk kijken naar wat dat artikel zegt.
Het is belangrijk om alvorens daartoe over te gaan goed te begrijpen wat de grondwetgever bedoelt in artikel 80 lid 2. In de eerste plaats zegt de grondwetgever dat de wetten als bedoeld in lid 1 van dit artikel, onschendbaar zijn. In tweede instantie legt de grondwetgever een beperking aan de onschendbaarheid van de wetten als bedoeld in artikel 80 lid 1.

Het lijkt mij ook juist om vast te stellen wat in de literatuur verstaan wordt onder onschendbaar. Laat mij ook even voor de volledigheid zeggen dat onze grondwet geen memorie van toelichting kent, wat mijns inziens als schande getypeerd moet worden. Onschendbaar betekent in de literatuur simpel gezegd dat een rechter geen toetsing mag plegen of een wet al dan niet in strijd is met de grondwet. De onschendbaarheid van een wet is dus verbindend en direct toepasbaar.
Het tweede deel van lid 2 van artikel 80 biedt in artikel 137, zoals eerder gesteld, in bepaalde gevallen wel de mogelijkheid aan de rechter om een wet zoals tot nu toe bedoeld, te toetsen aan de onschendbaarheid.
En nu artikel 137 in extenso. Artikel 137 zegt: "Voor zover de rechter in een concreet aan hem voorgelegd geval toepassing van een bepaling van een wet strijdig oordeelt met een of meer grondrechten, verklaart hij die toepassing voor dat geval ongeoorloofd". Dit is erg duidelijk. Dit betekent dat bijvoorbeeld de nabestaande van slachtoffers van misdaad tegen de menselijkheid aan de rechter kan vragen om een amnestiewet te toetsen aan de strijdigheid met grondrechten verankerd in de grondwet. In het onderhavige geval kan de nabestaande van de december slachtoffers de eventueel gewijzigde amnestiewet door DNA voor toetsing voorleggen aan de onafhankelijke rechter die volgens de trias politica leer recht moet spreken in naam der Republiek Suriname. Dit is nog steeds de vigerende afspraak op dit gebied.

Grondrechten
Wat zijn grondrechten binnen de Surinaamse context. Dat zijn fundamentele rechten aan Staatsburgers van de republiek Suriname gegeven die grondwettelijk zijn vastgelegd in de artikelen 8 tot en met 23. De nabestaanden van de 8 december slachtoffers kunnen volgens mij gebruikmaken van de volgende grondrechten om de eventueel gewijzigde amnestiewet te toetsen aan strijdigheid met de grondwet.:
Artikel 9 lid 2 dat luidt:"Niemand mag worden onderworpen aan folteringen, vernederende of onmenselijke behandeling of straf".
Artikel 14 dat zegt:"Een ieder heeft recht op leven. Dit recht wordt beschermd door de wet".
Artikel 16 lid 3 dat zegt:"Eenieder die van zijn vrijheid is beroofd, heeft recht op een behandeling overeenkomstig de menselijk waardigheid.
Ik ga er vanuit dat het duidelijk moet zijn voor de doorsnee lezer waarom ik verwijs naar deze drie artikelen, waarvan de genoemde nabestaanden gebruik kunnen maken om de validiteit van de mogelijke aan te nemen wetswijziging te toetsen.
In elk geval zal ook vanuit de in deze bijdrage gehanteerde invalshoek op termijn blijken dat het doel van een amnestiewet die indruist tegen de regels van het nationale en internationale recht voor wat betreft CRIMES AGAINST HUMANITY, gedoemd zal zijn te mislukken.

Ten slotte zij opgemerkt dat het van belang is dat een ieder de wetten in dit land probeert na te leven. De politiek moet meer een ideologische basis krijgen waardoor er meer over ontwikkelingsissues gediscussieerd wordt. Het is beter op basis van een ideologie tot vaststellen van de ontwikkelingsrichting en de daarbij behorende ontwikkelingsstrategie te geraken dan een onsamenhangende en opportunistische aanpak van de ontwikkeling van Suriname voor te staan.

Bert Eersteling