De Canadese premier Justin Trudeau spreekt met verslaggevers vanuit zijn woning in Rideau Cottage in Ottawa en kondigt aan dat hij van plan is af te treden als leider van de Liberale Partij en premier, maar dat hij op zijn post zal blijven totdat er een vervanger is gekozen. (Foto: Reuters)
De Canadese premier Justin Trudeau zei maandag dat hij de komende maanden zou aftreden na negen jaar aan de macht te zijn geweest. Hij buigt daarmee voor de druk van wetgevers die gealarmeerd waren door de miserabele prestaties van zijn Liberale Partij in peilingen voorafgaand aan de verkiezingen.

Een ingetogen Trudeau, een van de meest prominente progressieve leiders ter wereld, vertelde op een persconferentie dat hij zowel premier als leider van de Liberale Partij zou blijven totdat de partij binnen enkele maanden een nieuwe leider kiest.

"Dit land verdient een echte keuze bij de volgende verkiezingen, en het is me duidelijk geworden dat als ik interne gevechten moet voeren, ik niet de beste optie kan zijn bij die verkiezingen," zei Trudeau.

Hij kondigde ook aan dat het parlement tot 24 maart zou worden verdaagd of geschorst.

Dat betekent dat verkiezingen waarschijnlijk niet eerder dan mei zullen plaatsvinden, dus Trudeau zal - in ieder geval in eerste instantie - verantwoordelijk blijven voor het omgaan met de dreiging van verlammende tarieven zodra de verkozen Amerikaanse president Donald Trump op 20 januari aantreedt.

De volgende verkiezingen moeten uiterlijk op 20 oktober worden gehouden en peilingen laten zien dat kiezers boos over de hoge prijzen en een tekort aan betaalbare woningen de oppositiepartijen Conservatieven zullen verkiezen en de Liberalen een klinkende nederlaag zullen bezorgen, ongeacht wie de partij leidt.

De afgelopen weken riepen ontevreden liberale wetgevers Trudeau openlijk op om af te treden nadat zijn minister van Financiën was afgetreden en beschuldigden hem van "politieke trucs" om kiezers terug te winnen.

"Ik ben niet iemand die een gevecht uit de weg gaat, vooral niet als een gevecht zo belangrijk is als dit," vertelde Trudeau aan verslaggevers buiten zijn woning terwijl de temperaturen daalden tot -15°C.

"Maar ik ben altijd gedreven door mijn liefde voor Canada ... en het is me met de interne strijd duidelijk geworden dat ik niet degene kan zijn die de liberale standaard naar de volgende verkiezingen kan dragen."

'Vermoeidheidsfactor'
Trudeau (53) trad in november 2015 aan met een boodschap van hoop en "zonnige wegen" en werd twee keer herkozen. Hij werd een van Canada's langstzittende premiers en kreeg lof van progressieven voor zijn focus op gendergelijkheidsbeleid.

Maar zijn populariteit begon twee jaar geleden te dalen toen de prijzen van boodschappen en huizen stegen in de periode na Covid, en zijn wel en wee herstelde zich nooit.

Een peiling van Ipsos Canada die op 22 december werd gepubliceerd, toonde aan dat de Conservatieven 45% steun hadden onder besliste kiezers, met de Liberalen en de linkse New Democrats elk op 20%. Zo'n resultaat op de verkiezingsdag zou een enorme overwinning voor de Conservatieven betekenen.

Het parlement zou oorspronkelijk op 27 januari weer bijeenkomen en oppositiepartijen hadden beloofd Trudeau's minderheidsregering zo snel mogelijk ten val te brengen. Maar aangezien het parlement pas op 24 maart weer bij elkaar komt, zouden ze pas ergens in mei een motie van wantrouwen kunnen indienen.

Trudeau zei dat hij de Liberale Partij had gevraagd een leiderschapsstrijd in gang te zetten, maar zei niet hoe lang dat zou duren. Een nieuwe partijleider zou onmiddellijk premier worden en de liberalen naar de volgende verkiezingen leiden.

Shachi Kurl, voorzitter van opiniepeiler Angus Reid, zei dat hoewel een nieuwe leider de verliezen zou kunnen beperken, de Liberale Partij nog steeds in de problemen zat.

"Er is een vermoeidheidsfactor. Dit is een regering in haar 10e jaar - op een gegeven moment is de melk gewoon op", zei Kurl in een telefonisch interview. "Ik denk dat de melk behoorlijk zuur is geworden."

Hoewel het verdagen van het parlement de Liberalen in staat zou stellen een leider te kiezen zonder zich zorgen te maken dat een verkiezing het proces zou ontsporen, zou de zet hen nog steeds kunnen schaden bij kiezers, zei Philippe Lagasse, universitair hoofddocent en grondwettelijk expert aan de Carleton University in Ottawa.

"Ik denk dat mensen klaar zijn voor een verkiezing. Ze willen verder - dit is alleen maar uitstel", zei hij.

Liberale onderlinge strijd heeft zakengroepen en de gouverneurs van de 10 provincies van het land gealarmeerd, die zeggen dat Ottawa zich moet richten op possible tarieven van de Trump-regering.

"Canada moet  op dit kritieke moment stabiliteit en kracht tonen, en de federale overheid moet dringend aan Canadezen uitleggen hoe ze tarieven zullen vermijden die verwoestende gevolgen kunnen hebben," zei Doug Ford, gouverneur van Ontario, de meest bevolkte provincie.

Trudeau was tot voor kort in staat geweest om liberale wetgevers af te weren die zich zorgen maakten over de slechte resultaten in peilingen en het verlies van veilige zetels bij twee speciale verkiezingen vorig jaar.

Maar de oproepen om hem opzij te zetten, namen toe sinds vorige maand, toen hij probeerde minister van Financiën Chrystia Freeland, een van zijn naaste bondgenoten in het kabinet, te degraderen nadat zij zich verzette tegen zijn voorstellen voor meer uitgaven.

Freeland nam in plaats daarvan ontslag en schreef een brief waarin zij Trudeau beschuldigde van "politieke trucs" in plaats van zich te richten op wat het beste was voor het land.

Freeland en voormalig centrale bankier Mark Carney, twee potentiële kandidaten in de race om Trudeau te vervangen, gaven beiden korte verklaringen uit waarin ze hem bedankten voor zijn diensten.

De Conservatieven worden geleid door Pierre Poilievre, een carrièrepoliticus die begin 2022 bekend werd toen hij vrachtwagenchauffeurs steunde die het centrum van Ottawa overnamen als onderdeel van een protest tegen de Covid-19-vaccinatieverplichtingen.

"Terwijl leiderloze liberalen zich richten op het redden van hun banen en met elkaar vechten om de macht, raakt het land uit de hand", zei Poilievre in een verklaring, waarin hij oproepen herhaalde voor onmiddellijke verkiezingen.

Trump reageerde op Trudeau's aankondiging door eerdere opmerkingen te herhalen dat Canada er baat bij zou hebben om de 51e Amerikaanse staat te worden en door te klagen over Canada's handelsoverschot met de Verenigde Staten.

"De Verenigde Staten kunnen niet langer lijden onder de enorme handelstekorten en subsidies die Canada nodig heeft om het hoofd boven water te houden. Justin Trudeau wist dit en trad af", zei hij op Truth Social.