Dr. Ir. Frank Essed: De mobilisatie van het eigene was zijn ideaal
Frank Essed (1919 – 1988) overleed op 22 december 1988 na een aanrijding op de Wanicastraat voor de deur van het NPS hoofdkwartier Grun Dyari. In zijn loopbaan als visionair zal het mislukte West-Surinameproject altijd aan hem verbonden blijven. “Het spoor dat van nergens naar nergens loopt”, zoals West-Suriname in de volksmond bekend staat, werd met de militaire coup van 25 februari 1980 abrupt stopgezet. Het had toen al meer dan de bedoeling was, een derde van de ontwikkelingshulp van 3,5 miljard gulden, gekost.
Binnenkort zal het West-Suriname project weer worden opgepakt, reageerde ambassadeur Rajendre Khargi in zijn speech bij de presentatie van het boek. In hoeverre de regering Santokhi financiers bereid zal vinden om wederom geld te steken in het West-Surinameproject is nog maar de vraag. De bal is in ieder geval al opgeworpen. In een kort historisch filmpje liet Frank Essed zien hoe dat gebied met Apoera als de nieuwe tweede stad van Suriname er uiteindelijk uit zou moeten zien. De visionair Essed hield daarin een betoog voor werkgelegenheid van de Surinaamse samenleving in plaats van te vluchten naar de Bijlmer in Nederland. Zijn toenmalige secretaris Roy Somaroo vertelde dat Essed niet happy was met het begrip ontwikkelingshulp. “Surinamers moeten het zelf doen”, benadrukte hij de visie van Essed.
Een belangrijke spreker op deze middag was ex-minister Jan Pronk die nauw betrokken was tijdens de voorbereidingsgesprekken over de onafhankelijkheid van Suriname. In zijn ogen heeft Suriname een unieke overgang gemaakt naar zijn onafhankelijkheid. “Er was nagedacht over hoe het land te ontwikkelen en er was geld beschikbaar gesteld.” Jan Pronk: “Frank Essed heeft de basis gelegd voor natievorming met zijn meerjaren ontwikkelingsplannen. Eerst een ontwikkelingsvisie en daarna de onafhankelijkheid. Dat is gebeurd door Surinamers zelf. De onafhankelijkheid is zonder fysieke strijd gegaan.”
In zijn betoog geeft Pronk de militairen en de militair gezinde regeringen de schuld dat die er een puinhoop van hebben gemaakt. “We (Nederland…red.) hebben Suriname behoorlijk links laten liggen. Dat komt natuurlijk door de komst van Bouterse. Maar met Venetiaan en Santokhi is de relatie meer gelegitimeerd.” Dat de relatie nu anders is en moet heeft alles te maken met de actuele discussie over het Nederlandse slavernijverleden. Rond de onafhankelijkheid was er geen sprake van dat verleden. Nu met de discussie over het tijdperk slavernij en koloniale verleden is volgens Pronk het moment aangebroken de relaties opnieuw te gaan herijken. “Wat kunnen we doen om Suriname weer een natiestaat te laten zijn waarbij iets van de schuld wat betreft slavernij en koloniale tijdperk kan worden vereffend?”, vraagt hij zich hardop af. Helaas moet Pronk wel toegeven dat met de huidige autoritaire rechtse Nederlandse regering er weinig bereikt zal worden. Maar hij heeft hoop dat het niet lang meer zal duren. “Bereid je voor op de val, zou ik zeggen.”
In de verschillende toespraken werd duidelijk dat Frank Essed niet de politicus was maar de politiek als instrument nodig had om zijn ontwikkelingsvisie uit te voeren. “Laat ons allen werken voor ons land in de wetenschap dat we geen andere keuze hebben dan te groeien uit onze eigen wortels. Ontwikkeling is de vijand van verval. Ontwikkeling is de keuze voor de mobilisatie van het eigene”, zoals Essed dat regelmatig deelde met zijn gehoor. Als lid en later als minister van de NPS onder leiding van Jopie Pengel werden zijn visies steeds meer realiteit en steeg zijn populariteit onder de bevolking. Zo hoog zelfs dat volgens voor- en tegenstanders Pengel jaloers werd en er reden in zag om hem als directeur van het Planbureau van Suriname met terugwerkende kracht te ontslaan. Maar de druppel was toen hij niet meer voorkwam op de verkiezingslijst van de NPS. Voor Essed reden om zich administratief terug te trekken uit de NPS om samen te gaan werken met de PNP van Jules Sedney.
In de regering van 1969 tot 1973 onder leiding van premier Jules Sedney werd hij wederom minister van Opbouw. Na het overlijden van Jopie Pengel in 1970 sloot hij zich weer aan bij de NPS om vanaf 1973 te werken aan de onafhankelijkheid van Suriname. Frank Essed werd geen minister meer maar werd voorzitter van de Commissie Ontwikkelingssamenwerking Nederland Suriname (CONS). Het respect en de waardering voor deze visionair kreeg in dit verband meer inhoud tot de militaire coup van 1980. De militairen sloten dr. ir. Frank Essed toen voor negen maanden op zonder enige vorm van proces. Bij het herstel van de democratie in 1987 was hij daar enorm bij betrokken. Hij had al plannen op papier maar helaas kwam door zijn voortijdige overlijden niks meer officieel visionairs van zijn hand, vertelde Roy Khemradj toen hij voor de biografie dit gegeven in de persoonlijke archieven ontdekte. Het boek De mobilisatie van het eigene’ ís uitgegeven door LM Publishers.
Stuart Rahan
Vandaag
-
22:16
OKB zal verkiezingen 2025 bindend verklaren
-
20:52
Surinames Walker-1 bij wereldwijde top van olieboringen in 2025
-
19:54
Vierde verdachte meldt zich in ripzaak Sun Parklaan
-
18:15
Afreximbank lanceert $5 miljard fonds voor Suriname
-
16:13
Verschuiving naar ondiep water: Macaw-1 boorput zet Demerara Shelf weer op de kaart
-
14:10
Simons: Energiesector biedt kansen, investeringen en goed bestuur nodig
-
12:51
Jagesar: Bijna helft van Surinames offshoregebied nu onder contract
-
10:48
Noodstroomsysteem actief bij fatale crash Air India Dreamliner
-
08:50
CELOS en APA bouwen verder aan agroforestry
-
06:52
Cristina Fernández de Kirchner onder huisarrest
-
04:54
Vandaag iets meer zon, maar ook onweersbuien
-
02:57
Goerdat (ABOP) niet naar DNA; Santokhi heeft verkiezing nog niet aanvaard
-
00:59
Column: Now, di w’woyo yagi
-
00:00
Santokhi: We hebben basis gelegd voor duurzame energie-economie
Gisteren
- Malaria-accreditatie Suriname in afrondende fase
- ECD haalt opnieuw vervallen producten uit supermarkten
- Informatie OM over spraakmakende zaak Sunparklaan
- SAB NV introduceert PalmX handsanitizer
- Staatsolie en Petronas ondertekenen productie-delingscontract voor Blok 66
- Energiedeskundige roept op tot hervorming petroleumfiscale regimes in Zuid-Amerika
- Voertuigen in beslag genomen in zaak gewapende overval Sun Parklaan
- SIPRI waarschuwt: wereld op rand van nieuwe nucleaire wapenwedloop
- Oliekoorts legt onze zwakke plekken bloot
- Aanhoudende onweersbuien vandaag
- Santokhi blijft langer in functie als VVV president moet kiezen
- Column: A ten doro... fu lusu den privilege
- SEOGS 2025: Surinames grootste energie-evenement maakt sprong voorwaarts
Eergisteren
- Verdachte ingerekend voor neerschieten man
- Boetes en herstelverplichting bij politieactie tegen bromfietsoverlast
- OKB beslist op 20 juni over geldigheid verkiezingsuitslag
- Nieuwe parlementaire zittingsperiode start op 30 juni
- Oekraïne: Repatriëring van oorlogsdoden is afgerond
- CBvS: Koersdruk gevolg van sentiment en onzekerheid
- De koers van het wantrouwen
- Monument uit 1926 krijgt nieuw leven als Petrus Donders Jeugdcentrum
- Nieuw S.B.W. als product van de Nederland-Caribisch-Surinaamse rechtsfamilie
- Regenachtig begin van de week
- Israël doodt top van Iraanse Revolutionaire Garde: kerninstallaties en energie-infrastructuur zwaar beschadigd
- Costa Rica wint nipt van Suriname in doelpuntrijke strijd
- Reactie op: 'Niet de regering, maar DNA...'
- Wisselkoers uit balans: onzekerheid en gebrek aan regie voeden valutapaniek