Methaan uit tropische wetlands stijgt, bedreigt klimaatplannen

De opwarmende tropische wetlands van de wereld stoten meer methaan uit dan ooit tevoren, blijkt uit onderzoek — een alarmerend teken dat de klimaatdoelen van de wereld steeds verder buiten bereik raken. Een enorme toename van methaan in wetlands — niet meegerekend in nationale emissieplannen en onderschat in wetenschappelijke modellen — zou de druk op regeringen kunnen vergroten om hun fossiele brandstoffen en landbouwindustrieën verder te verlagen, aldus onderzoekers.

Wetlands bevatten enorme hoeveelheden koolstof in de vorm van dood plantaardig materiaal dat langzaam wordt afgebroken door bodemmicroben. Stijgende temperaturen zijn als het intrappen van het gaspedaal van dat proces, waardoor de biologische interacties die methaan produceren, worden versneld. Zware regenval veroorzaakt ondertussen overstromingen waardoor wetlands zich uitbreiden.

Wetenschappers hadden al lang voorspeld dat de methaanuitstoot in wetlands zou toenemen naarmate het klimaat warmer werd, maar van 2020 tot 2022 lieten luchtmonsters de hoogste methaanconcentraties in de atmosfeer zien sinds betrouwbare metingen in de jaren 80 begonnen.

Vier onderzoeken die de afgelopen maanden zijn gepubliceerd, stellen dat tropische wetlands de waarschijnlijkste boosdoener zijn voor de piek, waarbij tropische regio's de afgelopen jaren meer dan 7 miljoen ton hebben bijgedragen aan de methaanpiek.

"Methaanconcentraties stijgen niet alleen, maar stijgen de afgelopen vijf jaar sneller dan ooit in de instrumentregistratie", aldus Rob Jackson, milieuwetenschapper aan Stanford University, die voorzitter is van de groep die de vijfjarige Global Methane Budget publiceert, die voor het laatst in september werd gepubliceerd.

Satellietinstrumenten onthulden dat de tropen de bron waren van een grote toename. Wetenschappers analyseerden verder verschillende chemische kenmerken in het methaan om te bepalen of het afkomstig was van fossiele brandstoffen of een natuurlijke bron - in dit geval wetlands.

De Congo, Zuidoost-Azië en de Amazone en het zuiden van Brazilië droegen het meest bij aan de piek in de tropen, ontdekten onderzoekers.

Gegevens die in maart 2023 in Nature Climate Change zijn gepubliceerd, tonen aan dat de jaarlijkse emissies van wetlands de afgelopen twee decennia ongeveer 500.000 ton per jaar hoger waren dan wat wetenschappers hadden voorspeld onder de slechtste klimaatscenario's.

Het opvangen van emissies van wetlands is een uitdaging met de huidige technologieën.

"We zouden ons waarschijnlijk wat meer zorgen moeten maken dan we nu doen," zei klimaatwetenschapper Drew Shindell van Duke University.

Het La Niña-klimaatpatroon dat zwaardere regenval in delen van de tropen veroorzaakt, leek enigszins de schuld te zijn van de toename, volgens een onderzoek dat in september werd gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.

Maar La Niña alleen, dat voor het laatst eindigde in 2023, kan de recordhoge emissies niet verklaren, zei Shindell.

Voor landen die klimaatverandering proberen aan te pakken, "heeft dit grote gevolgen bij het plannen van verminderingen van methaan- en koolstofdioxide-emissies," zei Zhen Qu, een atmosferisch chemicus aan de North Carolina State University die de studie naar de gevolgen van La Niña leidde.

Als de methaanuitstoot in wetlands blijft stijgen, zeggen wetenschappers dat overheden sterkere maatregelen moeten nemen om de opwarming op 1,5 °C te houden, zoals overeengekomen in het klimaatakkoord van Parijs van de Verenigde Naties.

Waterwereld
Methaan is 80 keer krachtiger dan koolstofdioxide (CO2) in het vasthouden van warmte gedurende een periode van 20 jaar, en is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de 1,3 graden Celsius aan opwarming die de wereld sinds 1850 heeft geregistreerd. In tegenstelling tot CO2 spoelt methaan echter na ongeveer tien jaar uit de atmosfeer, dus het heeft minder impact op de lange termijn.

Meer dan 150 landen hebben beloofd om tegen 2030 30% minder te produceren dan in 2020, door lekkende olie- en gasinfrastructuur aan te pakken.

Maar wetenschappers hebben nog geen vertraging waargenomen, ook al zijn de technologieën om methaanlekken te detecteren verbeterd. Volgens het Global Methane Tracker-rapport van het Internationaal Energieagentschap uit 2024 zijn de methaanemissies van fossiele brandstoffen sinds 2019 rond het recordhoogtepunt van 120 miljoen ton gebleven.

Satellieten hebben de afgelopen twee jaar ook meer dan 1.000 grote methaanpluimen van olie- en gasactiviteiten opgepikt, volgens een rapport van het Milieuprogramma van de VN dat vrijdag werd gepubliceerd, maar de landen die op de hoogte werden gebracht, reageerden op slechts 12 lekken.

Sommige landen hebben ambitieuze plannen aangekondigd om methaan te verminderen.

China zei vorig jaar dat het ernaar streeft om het afbranden of verbranden van emissies bij olie- en gasbronnen te beteugelen.

De regering van president Joe Biden heeft vorige week een methaanheffing voor grote olie- en gasproducenten afgerond, maar deze zal waarschijnlijk worden geschrapt door het aankomende presidentschap van Donald Trump.

De minister van Milieu van de Democratische Republiek Congo, Eve Bazaiba, vertelde Reuters aan de zijlijn van de VN-klimaattop COP29 dat het land bezig was om de methaanuitstoot uit de moerassige bossen en wetlands van het Congobekken te beoordelen. Congo was de grootste hotspot van methaanuitstoot in de tropen in het methaanbudgetrapport van 2024.

"We weten niet hoeveel methaan er uit onze wetlands komt," zei ze. "Daarom halen we degenen binnen die op deze manier kunnen investeren, ook om de monitoring uit te voeren om de inventaris op te maken, hoeveel we hebben, hoe we ze ook kunnen exploiteren."