In ‘Onoribo, vaarwel’ van auteur Justus Keizerweerd, vindt de lezer een verzameling van gegevens en documenten die gerelateerd zijn aan Suralco, als bauxietbedrijf en dochteronderneming van het Amerikaanse Alcoa. Dit verhaal is niet van nu, maar is meer dan honderd jaar geleden ontstaan met de vestiging van het bedrijf. Ondanks het feit dat Onoribo niets van een roman heeft, zijn er parallellen te trekken met het boek de ‘Max Havelaar, of De koffieveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij’, dat in 1860 verscheen onder het pseudoniem Multatuli (Eduard Douwes Dekker). 

En dan wat betreft de opbouw van de uitgave. U kunt het als een mamio beschouwen, een lappendeken van stukjes informatie, die zijn samengevoegd in een raamwerk met als rode draad het verhaal van de plantage Onoribo. De structuur van deze uitgave is uiterst belangrijk, omdat het de lezer uitdaagt tot een onderzoek naar de waarheid. Wellicht kiest de lezer vervolgens ook partij, in welke fase van de ontwikkelingen rondom de plantage dan ook.

Suriname is onafhankelijk geworden in 1975, maar heeft er werkelijk dekolonisatie plaatsgevonden? Als we vandaag de dag constateren hoe sterk de economie afhankelijk is van grote buitenlandse investeerders en bedrijven, blijkt deze afhankelijkheid eens te meer. Strijden tegen een gemeenschappelijke vijand, de kolonisator (in dit geval Nederland) was relatief duidelijk. Strijden tegen grote internationale ondernemingen, is heel wat lastiger, zoals mondiaal blijkt. Het Zuiden blijft afhankelijk van de handelingen, uitgezet door Westerse ondernemingen, al dan niet in overeenstemming met een lokale overheid. Dit blijkt wel uit de perikelen waarmee het vertrek van zowel de Billiton als de Suralco uit Suriname gepaard is gegaan.

De organisatie van de documenten in deze uitgave is belangrijk, het is een verzameling van krantenartikelen als uiting van strijd voor menselijke waardigheid. De samenhang tussen verslaggeving en de werkelijkheid, en daarmee het waardeoordeel over het handelen van grote bedrijven is essentieel. Hoewel het niet altijd helder is of het over feiten of meningen gaat. Met een diversiteit aan middelen wordt er in deze uitgave gestreefd naar een overkoepelend geheel met een zekere waarheidspretentie en authenticiteit, als waarschuwing voor komende generaties. In deze kan het publiek niet neutraal zijn. De graaicultuur, het verrijken van individuele actoren ten koste van de samenleving, komt duidelijk naar voren uit dit samengestelde verslag van een plantage. Maar deze cultuur speelt momenteel ook in de houtkap, in de goudsector en zal zijn intrede doen in de olie en gas-business, zodra die in Suriname wordt gerealiseerd.

Zoals we niet onverschillig en neutraal konden staan tegenover de uitbuiting van Javanen in de ‘Max Havelaar’, net zo min kunnen we wegkijken van de vernietiging van onze natuurlijke rijkdommen, waar de extractie van grondstoffen steeds mee gepaard gaat.
Laat Onoribo daarom een spiegel zijn, een waarschuwing voor de komende generaties om het beter te doen. Voor Suriname.

De presentatie van dit boek vindt plaats op vrijdag 30 augustus om 12.u. op het Instituut voor Maatschappijwetenschappelijk Onderzoek. Anton de Kom Universiteit.