Column: Wie is Jan Gajentaan?

“Secretaris ABOP Nederland vindt regering niet in balans”, “Gajentaan komt naar Suriname voor overleg ABOP”, “Gajentaan hoopt op meer afstemming binnen coalitietop”. Met regelmaat zie ik de koppen in de Surinaamse media over een blanke man met een blanke naam Jan Gajentaan die van alles en nog wat roept namens een politieke organisatie van zwarte mensen, de Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelings Partij (ABOP).
Het heeft mijn nieuwsgierigheid gewekt. Wie is die Jan Gajentaan?
Zonder de foto had ik helemaal niet bedacht dat hij blank zou zijn. Misschien heette zijn overgrootvader Jankoeman Gojatan of iets dergelijks. Soms worden in de zwarte gemeenschappen albino’s met een blanke huidskleur geboren. Misschien is het een albino. Maar de foto laat zien dat het om een echte blanke Hollander gaat. Hoe komt die in hemelsnaam terecht in de functie van woordvoerder van zwarte mensen?

Ik dacht mij mezelf. Kom, laat me Jan eens bellen. Ik liet een bericht en mijn telefoonnummer achter op zijn Facebook met de vraag of hij contact met me wilde opnemen. En warempel, hij mailde terug en was bereid tot een telefoongesprek. Wat blijkt?

Jan Gajentaan is geboren en getogen in Amsterdam.
Zijn vader was dierenarts. In de laatste klassen van de middelbare school in Amsterdam had hij Surinaamse vrienden. Na zijn studie – lerarenopleiding Frans en Geschiedenis – ging hij werken bij o.a. de Postbank. Hij koos toch maar niet voor het onderwijs. Bij de Postbank leerde hij de neef van Jules Wijdenbosch kennen. “Die had altijd prachtige verhalen over Suriname. Dat intrigeerde mij,” zegt Jan. Suriname werd zijn passie. In de jaren tachtig schreef hij af en toe wel eens wat artikelen in de Weekkrant Suriname.
Maar in 1990 veranderde zijn leven. Het was ongeveer het einde van de binnenlandse oorlog. “In die periode kreeg ik een sterke band met Leo Brunswijk, de broer van Ronnie Brunswijk en met Eddie Dap, die een belangrijke rol speelde in de Marrongemeenschap.”

Jan leerde een Aucaanse vrouw kennen die gevlucht was uit Suriname. Zij was de nicht van Ronnie Brunswijk. Hij trouwde met haar, nam haar vijf kinderen als pleegkinderen en kreeg nog een kind met haar.
Hij leerde Ronnie Brunswijk kennen en dat bracht hem in avonturenland.
Overdag, van negen tot vijf, was Jan werkzaam als documentalist van een werving- en selectiebureau. Documenten sorteren, selecteren, opbergen, weer eruit halen enzovoorts. Geestdodend werk. Maar ’s avonds had hij contact met de leider van de Jungle Commando, met mensen die voor vrijheid streden, en die met spannende en gevaarlijke zaken bezig waren. De avontuurlijke geest van Jan trok hem uit het archief van het werving- en selectiebureau naar de wereld waar de echte dingen gebeurde. Hij leefde op van de verhalen van het Jungle Commando.

In 1994 scheidde hij van zijn eerste vrouw, maar heeft nog goed contact met de zes kinderen, die hij verder ook verzorgt. Ronnie had te kampen met geldgebrek, dus ging Jan hout importeren om de beweging van geld te voorzien.
Maar Jan kwam ook terecht in de wirwar van verhalen over de import van drugs door Brunswijk. Ene Fauzia M. was op Schiphol gepakt met 50-60 kg cocaine. Zij verklaarde dat Brunswijk haar van drugs had voorzien. Brunswijk werd uiteindelijk veroordeeld. Jan gelooft hier niets van.

Jan: “Het kantoor van het bedrijf waar ik werkte zat in het pand van de bekende advocaat Bram Moszkowicz. Hij bleek die Fauzia M. te verdedigen. Volgens Moszkowicz ging de zaak niet om drugs, maar wilde Justitie Brunswijk pakken. Ik geloof niets van die verhalen over cocaïne en Brunswijk.” Jan kan honderduit vertellen over deze zaak op een manier alsof hij in een spannend jongensboek terechtgekomen was. Op een gegeven moment ging de zaak in hoger beroep en kwam hij Gerard Spong tegen.
“Het is toch bijzonder dat je zulke bekende mensen ontmoet en met hen kan praten,” vertelt Jan. Maar die bekende mensen willen aan het eind van de dag de rekening betaald hebben, zoals de slager of de bakker dat ook wil. Dan wordt de kwestie gewoon heel vervelend.

Jan besloot om een bepaald moment weg te gaan bij het werving- en selectiebureau en begon zijn eigen bedrijf, ook in werving en selectie.
Maar de mindset is zo lastig.
“Van 9 tot 12 zit je met je hoofd bij de vacatures, het benaderen van opdrachtgevers en potentiële kandidaten,” vertelt hij. “Tijdens de lunch dwalen je gedachten af naar Brunswijk en de spannende avonturen in Suriname. Dan heb ik toch wel moeite om te switchen. Ik heb gauw de neiging om iets te ondernemen, een overleg met ABOP te hebben of een artikel te schrijven over de politieke situatie in Suriname. Dat brengt wel wat sjeu in mijn bestaan.” Die artikelen stemt hij wel af met Leo Brunswijk. “Maar intussen ken ik ze zo goed, dat ik niet alles eerst aan hen voorleg,” nuanceert hij.

Jan is vaker naar Suriname geweest en bleef een tijdje in Moengo. Daar leerde hij zijn tweede vrouw kennen, ook een Aucaanse. Samen hebben ze 6 kinderen, waarvan 4 van hem en haar.
Bij de laatste verkiezingen leek het erop dat Leo Brunswijk minister van Justitie zou worden. Jan had plannen om voorgoed naar Suriname te migreren. Leo werd geen minister en Jan bleef in Nederland, bij zijn bedrijf voor werving en selectie.
Met zo’n onrustige mindset vergeet je al gauw het werk van werving en selectie en daalt de omzet. Met 12 kinderen die om zorg en aandacht vragen, is dat ook niet gemakkelijk.
Het is toch weer iedere keer vechten voor je dagelijks brood, niet zozeer in de markt, maar in je hoofd, waar de spannende gebeurtenissen in Suriname het moeten opnemen tegen het bestuderen van de functie-eisen voor een verkoopmedewerker bij een bedrijf voor huishoudelijke artikelen.

Als ik nu lees “Secretaris ABOP Nederland vindt regering niet in balans”, dan weet ik dat hieraan een strijd vooraf is gegaan tussen een avontuurlijke geest en de druk van een bedrijf voor huishoudelijke artikelen.

Jan, niet opgeven. Gewoon doorgaan. Zo brengt jij ook sjeu in mijn saaie Surinaamse geest.

Sandew Hira