Column: Een ongewone brief

De Colombiaanse schrijver en Nobelprijswinnaar, mijn favoriete romanschrijver, heeft eens gezegd dat de werkelijkheid soms dramatischer is dan de beste romanschrijver ooit kan fantaseren. En soms zit het drama in de eenvoud van de dingen.

De maand februari is in Amerika, Canada en Nederland de Black History Month. Ook in Suriname worden er activiteiten ontplooid. In Engeland wordt deze maand in oktober gehouden. In die maand wordt aandacht geschonken aan de verdrongen en vervalste geschiedenis van mensen van Afrikaanse afkomst.

Op internet is onlangs een zeer ongewone brief gepubliceerd uit 1865 van Jourdon Anderson. Op 1 januari 1863 was in een deel van de Verenigde Staten de slavernij afgeschaft. In augustus 1865 stuurde kolonel P.H. Anderson een brief aan zijn ex-slaaf, die na zijn vrijlating naar Ohio was vertrokken, daar werk had gevonden en met zijn gezin leefde. Jourdon dicteerde een antwoord aan zijn ex-meester die gepubliceerd was in de New York Daily Tribune op 22 augustus 1865.
Ik heb de brief in het Nederlands vertaald. Lees de dramatische inhoud, die veel meer zegt dan koloniale professoren ooit kunnen verzwijgen.

Brief van een vrije man aan zijn vroegere meester,

Dayton, Ohio, 07 augustus 1865

Aan mijn oude Meester, kolonel P.H. Anderson, Big Spring, Tennessee.

Mijnheer, ik heb uw brief ontvangen en ben blij te merken dat u Jourdon niet bent vergeten, en dat u wilt dat ik terugkom om weer bij u te wonen, en dat u belooft om beter voor mij te zorgen dan wie dan ook. Ik heb vaak een ongemakkelijk gevoel over u gehad. Ik dacht dat de Yankees u al lang geleden hadden opgehangen voor het verbergen van rebellen in uw huis (S.H. tijdens de Amerikaanse burgeroorlog van 1861-1865 waren de Zuidelijke Staten in opstand gekomen tegen president Abraham Lincoln van de Unie van Amerikaanse staten die de slavernij had afgeschaft). Ik veronderstel dat ze niet wisten dat u naar kolonel Martin bent geweest om de soldaat van de Unie te vermoorden die door zijn compagnie in diens stal was achtergelaten.
Hoewel u twee keer op mij geschoten heeft, hoor ik niet graag dat u zelf verwond bent geweest en ben blij dat u nog leeft.
Het lijkt mij heerlijk om nog eens naar het oude huis terug te gaan en Miss Mary en Miss Martha te zien en Allen, Esther, Green en Lee. Breng mijn liefde voor hen aan hen over en vertel ze dat ik hoop dat we elkaar in een betere wereld zullen ontmoeten, als het niet in deze wereld is.
Ik zou jullie gaan opzoeken toen ik in Nashville ziekenhuis werkte, maar één van de buren vertelde me dat Henri van plan was om me neer te schieten als hij ooit daartoe de kans kreeg.

Ik ben geïnteresseerd in de details van uw aanbod om me betere kansen te geven. Ik doe het redelijk goed hier. Ik verdien 25 dollars per maand met proviand en kleding. Ik heb een comfortabele woning met Mandy – de mensen noemen haar hier Mevrouw Anderson – en de kinderen Milly, Jane en Grundy gaan naar school en doen het goed.
De leerkrachten zeggen dat Grundy talent heeft om predikant te worden. Ze gaan naar de zondagsschool. Mandy en ik bezoeken regelmatig de kerk. We worden vriendelijk behandeld. Soms horen we wel eens dat mensen zeggen ‘die kleurlingen waren slaven in Tennessee’. De kinderen voelen zich gekwetst als ze zulke opmerkingen horen. Maar ik zeg tegen hen: het is geen schande om in Tennesse eigendom te zijn van kolonel Anderson. Veel donker gekleurden zouden trots zijn om u, net als ik, hun meester te noemen.
Goed, als u mij schrijft om me te vertellen welk loon u mij wilt betalen, kan ik beter beoordelen of het voordeliger voor mij is om terug te gaan.

U zegt dat ik mijn vrijheid mag behouden, maar die heb ik al, dus is er voor mij geen voordeel in uw aanbod. Ik heb in 1864 de papieren voor mijn vrijheid gekregen van de burgemeester van de gemeente Nashville. Mandy zegt dat ze bang is om terug te keren. Ze wil een bewijs dat u van plan bent om ons op een vriendelijke en rechtvaardige wijze te behandelen. We hebben besloten om uw oprechtheid te testen door u te vragen om ons het loon te betalen voor de periode waarin wij voor u gewerkt hebben. Dat zal onze oude wonden doen vergeten en vergeven en de mogelijkheid bieden om op uw rechtvaardigheid en vriendschap te vertrouwen.

Ik heb 35 jaar en Mandy 20 jaar voor u gewerkt. Tegen een loon van 25 dollar per maand voor mij en 2 dollar per week voor Mandy zouden onze verdiensten een totaal bedragen van 11.608 dollar. Tel hierbij de rente op voor het loon dat ons is onthouden en trek af wat u heb betaald voor kleding en de drie doktersbezoeken voor mij en het wegtrekken van een tand van Mandy dan zult u het restbedrag zien dat u ons nog schuldig bent. Zendt u alstublieft het geld via Adam’s Express ter attentie van V. Winters, Esq. Dayton, Ohio. Als u weigert ons te betalen voor het werk dat wij in het verleden voor u hebben gedaan, dan kunnen wij weinig geloof hechten aan uw beloften voor de toekomst.
Wij vertrouwen erop dat de Schepper uw ogen heeft geopend voor het onrecht dat u en uw voorvaderen mij en mijn voorvaderen hebben aangedaan door ons generaties lang voor u te laten zwoegen zonder enige compensatie. Hier ontvang ik mijn loon elke zaterdagavond. Maar in Tennesse was er geen betaaldag voor de negers zoals dat er ook niet was voor de paarden en de koeien. Er zal ooit zeker een dag komen waarop de rekeningen zullen worden vereffend voor hen die hun arbeiders hebben bedrogen.

Kunt u in uw antwoord op deze brief aangeven of het voor mijn dochters Milly en Jane veilig is nu ze volwassen zijn geworden en beiden knappe meiden zijn. U weet wat er met arme Matilda en Catherine is gebeurd. Ik zou liever hier blijven en verhongeren – en sterven als dat nodig is – dan mijn dochters te schande brengen door geweld en boosaardigheid van hun jonge meesters. Kunt u ook aangeven of er scholen in uw buurt zijn geopend voor gekleurde kinderen.
Mijn grootste wens in het leven is nu om mijn kinderen scholing te geven en hen deugdzame gewoonten bij te brengen.

Zeg George Carter gedag en bedank hem dat hij het pistool waarmee u op mij schoot van uw handen heeft getrokken.

Van uw oude dienaar

Jourdon Anderson

Wat een meesterlijke brief! Hier zitten zoveel elementen in over de aard van de blanke en zwarte beschaving, racisme en de waardigheid van zwarte mensen dat het verplichte analyse-stof zou moeten zijn in de schoolbanken van alle samenlevingen die slavernij hebben gekend.
Het zou de inspiratiebron moeten zijn voor liederen en gedichten over fatsoen en menselijke waardigheid. Maar daarvoor moeten we ons ontdoen van de geest van het kolonialisme die nog diep geworteld zit in velen van ons.


Sandew Hira

Met dank aan Henry Carbière Falls die mij op deze brief attendeerde.
In het kader van de Black History Month zal ik op zaterdag 18 februari in het CEC gebouw in Amsterdam Zuid-Oost (tegenover metro station Ganzehoef) een lezing houden over de lessen die geleerd kunnen worden van zwarte denker als Marcus Garvey, Martin Luther King, Malcolm X en Anton de Kom. Aanvang: 12.00 uur. Organisatie: New Urban Collective.