EU-Raadvoorzitter António Costa.
Leiders van de Europese Unie kwamen vrijdag overeen om een enorme rentevrije lening aan Oekraïne te verstrekken om in de militaire en economische behoeften van het land voor de komende twee jaar te voorzie. Ze slaagden er echter niet in de verschillen met België te overbruggen die hen in staat zouden hebben gesteld om bevroren Russische tegoeden te gebruiken om de fondsen te genereren.

Na bijna vier jaar oorlog schat het Internationaal Monetair Fonds dat Oekraïne in 2026 en 2027 137 miljard euro ($161 miljard) nodig zal hebben. De regering in Kiev staat op het punt failliet te gaan en heeft het geld dringend nodig vóór het voorjaar.

Het plan was om een deel van de 210 miljard euro ($246 miljard) aan Russische tegoeden die in Europa zijn bevroren, voornamelijk in België, te gebruiken.

De leiders werkten tot diep in de nacht van donderdag door om België gerust te stellen dat het beschermd zou worden tegen Russische represailles als het het plan voor de “herstelbetalingslening” zou steunen, maar toen de gesprekken vastliepen, kozen de leiders er uiteindelijk voor om het geld op de kapitaalmarkten te lenen.

“We hebben een akkoord. Beslissing genomen om 90 miljard euro ($106 miljard) steun aan Oekraïne voor 2026-27 goed te keuren. We hebben ons gecommitteerd, we hebben geleverd,” zei EU-Raadvoorzitter António Costa in een bericht op sociale media.

Niet alle landen steunden het leningenpakket. Hongarije, Slowakije en Tsjechië weigeren Oekraïne te steunen en waren tegen, maar er werd een akkoord bereikt waarbij zij het pakket niet blokkeerden en bescherming kregen toegezegd tegen financiële gevolgen.

Hongaarse premier Viktor Orbán, die de naaste bondgenoot van de Russische president Vladimir Putin in Europa is en zichzelf omschrijft als vredestichter, zei: “Ik wil geen Europese Unie in oorlog.”

“Geld geven betekent oorlog,” aldus Orbán. Hij noemde het verworpen plan om de bevroren Russische tegoeden te gebruiken een “doodlopende weg.”

De Franse president Emmanuel Macron noemde het akkoord een grote stap voorwaarts en zei dat lenen op de kapitaalmarkten “de meest realistische en praktische manier” was om Oekraïne en zijn oorlogsvoering te financieren.

De Duitse bondskanselier Friedrich Merz prees de beslissing ook.

“Het financiële pakket voor Oekraïne is afgerond,” zei Merz in een verklaring en merkte op dat “Oekraïne een rentevrije lening wordt toegekend.”

“Deze fondsen zijn voldoende om in de militaire en begrotingsbehoeften van Oekraïne voor de komende twee jaar te voorzien,” voegde Merz toe. Hij zei dat de bevroren tegoeden geblokkeerd blijven totdat Rusland oorlogsherstelbetalingen aan Oekraïne heeft gedaan. De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy heeft gezegd dat dit meer dan 600 miljard euro ($700 miljard) zou kosten.

“Als Rusland geen herstelbetalingen doet, zullen wij — volledig in overeenstemming met het internationale recht — gebruik maken van de geïmmobiliseerde Russische tegoeden om de lening terug te betalen,” zei Merz.

Zelenskyy, die naar Brussel was gereisd voor een top die plaatsvond te midden van felle protesten van boeren die boos zijn over een voorgesteld handelsakkoord met vijf Zuid-Amerikaanse landen, had opgeroepen tot een snelle beslissing om Oekraïne aan het begin van het nieuwe jaar financieel drijvende te houden.

De Poolse premier Donald Tusk waarschuwde donderdag vroeg dat het zou neerkomen op “of vandaag geld sturen of morgen bloed” om Oekraïne te helpen.

Het plan om bevroren Russische tegoeden te gebruiken liep vast omdat de Belgische premier Bart De Wever het plan afwees als juridisch risicovol en waarschuwde dat het de activiteiten van Euroclear, het in Brussel gevestigde financiële clearinghuis waar 193 miljard euro ($226 miljard) aan bevroren tegoeden wordt gehouden, zou kunnen schaden.

België schrok vorige week vrijdag toen de Russische Centrale Bank een rechtszaak aanspande tegen Euroclear om te voorkomen dat er leningen aan Oekraïne zouden worden verstrekt met zijn geld, dat is bevroren onder EU-sancties die aan Moskou zijn opgelegd nadat het zijn grootschalige oorlog in 2022 was begonnen.

“Voor mij was de herstelbetalingslening geen goed idee,” zei De Wever tegen journalisten na de vergadering. “Toen we de tekst nogmaals uitlegden, waren er zoveel vragen dat ik zei, ik heb het gezegd, ik heb het gezegd. Er zijn veel losse eindjes. En als je aan de losse eindjes begint te trekken, stort het hele ding in.”

“We hebben vermeden een precedent te scheppen dat de juridische zekerheid wereldwijd in gevaar kan brengen. We hebben het principe beschermd dat Europa de wet respecteert, zelfs als het moeilijk is, zelfs als we onder druk staan,” zei hij, eraan toevoegend dat de EU “een sterk politiek signaal heeft afgegeven. Europa staat achter Oekraïne.”

Toch zei Costa dat de EU “zich het recht voorbehoudt om gebruik te maken van de geïmmobiliseerde tegoeden om deze lening terug te betalen.”