Suriname is een land waar altijd gespeeld wordt, maar waar eigenlijk nooit iemand wint. Het bord staat klaar, de pionnen bewegen, de dobbelsteen rolt… en toch eindigen we telkens op hetzelfde vakje: stilstand. Vergaderen, rapporten stapelen, speeches houden, maar echte verandering? Nee hoor.

Neem het gezegde “winti wai, lanti pai.” Letterlijk: “de wind waait, de overheid betaalt.” Het klinkt als een grap, maar het is bittere ernst. Ooit bedoeld om stormschade te duiden, is het vandaag een nationale diagnose: de overheid strooit met geld, de samenleving blijft arm. Een pleister op een etterende wond.

En ja, er zit waarheid in. De staat geeft uit wat ze niet heeft: subsidies, loonsverhogingen, verkiezingspakketten. Alsof de schatkist bodemloos is. Soms is die steun broodnodig, zonder welke mensen letterlijk omvallen. Maar pogingen tot hervorming, belastinginning, IMF-trajecten, digitalisering — ze verzanden telkens in belangen, corruptie en wantrouwen.

Mozaïek of muur?
Men noemt Suriname graag een mozaïekmaatschappij. Klinkt prachtig: veelkleurig, harmonieus, samen één geheel. De werkelijkheid? Meer een muur van zorgvuldig geplaatste steentjes. Elk groepje bewaakt zijn eigen stukje cement. Expertise doet er minder toe dan afkomst. Binding telt. Diploma’s? Ach, die worden vaak weggewoven.

Beleid als toneelstuk
Beleid is vaak toneel. Neem de plannen om de gezondheidszorg te centraliseren. Rapporten vol schema’s en grafieken. Op papier schitterend. Maar zodra belangen geraakt worden, stopt het spel. De stukken verdwijnen in een lade, de boefjes achter de schermen glimlachen, en iedereen doet alsof er niets gebeurd is. Een toneelstuk zonder plot, maar mét applaus.

En ondertussen strooit de overheid verder. Confetti in een brandend huis. De samenleving blijft arm, de schuldenberg groeit, en niemand durft de vlammen te blussen.

Dagelijkse komedie
Zelfs in het dagelijks leven zie je het spel. Een glimlach die eigenlijk een afwijzing is. Zwijgen dat harder klinkt dan praten. Wegkijken in plaats van discussiëren. Voor buitenstaanders onbegrijpelijk, voor insiders een geheime taal. Zo houden we de façade van rust overeind, terwijl er onderhuids van alles borrelt. Een subtiele komedie met dodelijke ernst.

Dialoog of decoratie?
En dan de politiek. De nieuwe coalitie belooft dialoog met het maatschappelijk middenveld. Transparantie, betrokkenheid, participatie — de hele toverdoos gaat open. Maar laten we eerlijk zijn: dialoog is hier vaak decoratie. Een gordijntje voor het raam, terwijl binnen alles hetzelfde blijft. Als feedback enkel dient om oude plannen te legitimeren, dan is het geen dialoog maar een ritueel. En rituelen lossen niets op.

De beerput blijft dicht
Wie denkt dat Suriname met spreadsheets en strategieën te besturen is, vergist zich. Het gaat niet om structuren alleen, maar om de ongeschreven regels eronder. Regels die iedereen kent, maar niemand benoemt. Regels die de beerput gesloten houden, want stel je voor dat er écht licht op valt.

Slotzet
Wie dit spel wil veranderen, moet ophouden met fluisteren en de regels luid en duidelijk op tafel gooien. Niet als brave toeschouwer, maar als speler die bereid is de dobbelsteen van tafel te slaan. Zolang dat lef ontbreekt, schuiven de pionnen wat heen en blijft Suriname vastgeplakt op hetzelfde vakje: stilstand.

Tot die tijd: winti wai, lanti pai.

Eduard Hartgens