Arabische staten gaan voor Egyptisch alternatief

Arabische leiders hebben dinsdag een Egyptisch wederopbouwplan voor Gaza aangenomen dat 53 miljard dollar gaat kosten en voorkomt dat Palestijnen uit de enclave verdreven worden, in tegenstelling tot de visie van de Amerikaanse president Donald Trump op de 'Midden-Oosten Rivièra'.

De Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi zei dat het voorstel, dat in latere verklaringen door Hamas werd verwelkomd en door Israël werd bekritiseerd, was geaccepteerd aan het einde van een top in Caïro.

Sisi zei tijdens de top dat hij er zeker van was dat Trump vrede zou kunnen bereiken in het conflict dat de Gazastrook heeft verwoest.

De belangrijkste vragen die over de toekomst van Gaza beantwoord moeten worden, zijn wie de enclave gaat besturen en welke landen de miljarden dollars gaan leveren die nodig zijn voor de wederopbouw.

Volgens Sisi had Egypte samengewerkt met de Palestijnen om een ​​bestuurlijk comité op te richten van onafhankelijke, professionele Palestijnse technocraten die belast zouden worden met het bestuur van Gaza na het einde van de oorlog.

Het comité zou tijdelijk verantwoordelijk zijn voor het toezicht op humanitaire hulp en het beheer van de zaken in de Gazastrook, ter voorbereiding op de terugkeer van de Palestijnse Autoriteit (PA), zei hij.

Een ander belangrijk punt is het lot van de Palestijnse militante groep Hamas, de rivaal van de PA, die de oorlog in Gaza uitlokte door op 7 oktober 2023 Israël aan te vallen. Volgens Israëlische tellingen werden daarbij 1.200 mensen gedood en meer dan 250 gijzelaars genomen.

De islamistische factie die sinds 2007 de macht heeft in Gaza, zei in een verklaring dat zij akkoord gaat met het voorstel van de Egyptische commissie.

Hamas heeft ermee ingestemd dat het geen kandidaten zal voordragen voor het door Caïro voorgestelde comité, maar het moet wel zijn goedkeuring geven aan de taken, leden en de agenda van het comité dat onder toezicht van de PA zou werken.

De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken, Badr Abdelatty, zei dinsdagavond dat de namen van de personen die aan de commissie deelnemen, bekend zijn.

De Palestijnse president Mahmoud Abbas, die de PA leidt, zei dat hij het Egyptische idee verwelkomde en drong er bij Trump op aan een dergelijk plan te steunen, dat niet zou leiden tot verdrijving van Palestijnse inwoners.

Abbas, die sinds 2005 aan de macht is, zei ook dat hij bereid is om presidents- en parlementsverkiezingen te houden als de omstandigheden dat toelaten. Hij voegde eraan toe dat zijn PA de enige legitieme regerings- en militaire macht in de Palestijnse gebieden is.

Hamas zei dat het de verkiezingen verwelkomde.

Abbas heeft zijn legitimiteit gestaag zien ondermijnen door de Israëlische nederzettingenbouw op de bezette Westelijke Jordaanoever, die hij overziet. Veel Palestijnen beschouwen zijn bestuur nu als corrupt, ondemocratisch en wereldvreemd.

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken noemde het plan in een verklaring 'geworteld in achterhaalde perspectieven' en verwierp de afhankelijkheid van de PA, terwijl het klaagde dat Hamas door het plan aan de macht was gelaten.

Golfstaten nodig bij wederopbouw
Voor financiering van de wederopbouw is een grote bijdrage nodig van olierijke Golfstaten zoals de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Saudi-Arabië, die over de benodigde miljarden dollars beschikken.

De Palestijnse premier Mohammed Mustafa zei dat het wederopbouwfonds internationale financiering en toezicht zal nastreven en waarschijnlijk bij de Wereldbank zal worden ondergebracht.

De VAE, die Hamas en andere islamisten als een existentiële bedreiging zien, wil een onmiddellijke en volledige ontwapening van de groep, terwijl andere Arabische landen een geleidelijke aanpak bepleiten, aldus een bron die dicht bij de kwestie staat.

Een bron dicht bij het koninklijke hof van Saudi-Arabië zegt dat de aanhoudende gewapende aanwezigheid van Hamas in Gaza een struikelblok vormde vanwege de sterke bezwaren van de Verenigde Staten en Israël, die elk plan moeten goedkeuren.

In een toespraak op de top zei de Saudische minister van Buitenlandse Zaken, Prins Faisal bin Farhan, dat er internationale garanties nodig waren dat het huidige tijdelijke staakt-het-vuren van kracht zou blijven. Ook steunde hij de rol van de PA bij het besturen van de strook.

Leiders van de VAE en Qatar hielden geen toespraak tijdens de openbare sessies van de top.

Hamas werd in 1987 opgericht door de Egyptische Moslimbroederschap tijdens de eerste Palestijnse Intifada (opstand).

Een hoge Hamas-functionaris, Sami Abu Zuhri, verwierp dinsdag de Israëlische en Amerikaanse oproepen aan de groep om te ontwapenen. Hij zei dat het recht op verzet niet onderhandelbaar was.

Abu Zuhri vertelde Reuters dat de groep geen enkele poging zou accepteren om projecten op te leggen, of enige vorm van niet-Palestijns bestuur of de aanwezigheid van buitenlandse troepen.

Sinds Hamas in 2007 de Palestijnse Autoriteit na een korte burgeroorlog uit Gaza heeft verdreven, heeft het alle oppositie daar de kop ingedrukt.

Alternatief voor het Trump-plan
Egypte, Jordanië en de Arabische Golfstaten overleggen al bijna een maand over een alternatief voor Trumps ambities voor een exodus van Palestijnen en een Amerikaanse wederopbouw van Gaza. Ze vrezen dat dit de hele regio zal destabiliseren.

In een concept-slotcommuniqué van de top, dat eerder door Reuters werd ingezien, werd de massale verplaatsing van Palestijnen uit Gaza afgewezen.

Egypt's Reconstruction Plan for Gaza is een document van 112 pagina's met kaarten van hoe het land herontwikkeld zou worden en tientallen kleurrijke AI-gegenereerde afbeeldingen van woningbouwprojecten, tuinen en gemeenschapscentra. Het plan omvat een commerciële haven, een technologiehub, strandhotels en een luchthaven.

Volgens een bron die bekend is met de zaak, is het onwaarschijnlijk dat Israël zich zal verzetten tegen een Arabische entiteit die de verantwoordelijkheid voor de regering in Gaza op zich neemt als Hamas niet meer ter plaatse is.

Maar een Israëlische functionaris vertelde Reuters dat het Israëlische oorlogsdoel vanaf het begin was om de militaire en bestuurlijke capaciteiten van Hamas te vernietigen.

"Daarom, als ze Hamas zover willen krijgen om akkoord te gaan met demilitarisering, moet dat onmiddellijk gebeuren. Niets anders zal acceptabel zijn," zei de functionaris.

Bronnen die bekend zijn met Hamas melden dat de groep slechts een paar duizend strijders heeft verloren tijdens de oorlog in Gaza. Volgens Palestijnse gezondheidsfunctionarissen zijn daarbij meer dan 48.000 mensen omgekomen.

Volgens Israëlische functionarissen zijn er ongeveer 20.000 Hamas-strijders gedood en is de groep vernietigd als georganiseerde militaire formatie.