Terrorisme en hoe je dit gevaar het hoofd kunt bieden

Weet je nog dat we het jaar 2000 naderden? Het nieuwe millennium zou volgens sommigen het einde van de wereld zijn, vergezeld van een knal die tot op Pluto te horen zou zijn. Een half minuutje na de eeuwwisseling konden we niets anders dan concluderen dat de enige knallen van vuurpijlen en ontkurkte champagneflessen kwamen. Dat neemt niet weg dat de start van het millennium voor sommigen grotere veranderingen teweeg heeft gebracht. En ik ben er daar een van.

Eigenlijk vond mijn oerknal al iets eerder plaats. Sinds 1999 reis ik allerlei landen af. Vanwege mijn werk, maar een mooie bijkomstigheid is dat ik de landen, bijbehorende culturen en normen en waarden heb leren kennen. Zo ben ik in Somalië, Egypte, Marokko, Spanje, Brazilië, Japan en nog veel meer landen geweest. Met een militaire achtergrond is het niet vreemd dat ik veel van de wereld heb gezien. Als dienstplichtige soldaat ben ik begonnen en heb ik me opgewerkt tot beroepsmilitair. Op het NATO-hoofdkwartier in Duitsland werkte ik als officier Veiligheid. En in het ons niet onbekende Nederland ben ik erewacht geweest op Paleis Noordeinde, toen huidig prinses Beatrix nog koningin was.

We maken een sprong in de tijd en gaan naar 17 februari 2023. Suriname werd opgeschrikt door rellen, die me nog altijd pijn doen. Vooropgesteld, als mensen oneerlijk behandeld worden, is dat niet goed. Of je dan moet gaan rellen, is een tweede, maar ik kan me de onvrede vaak goed voorstellen. Het vervelende van rellen is dat het niet alleen bij stemverheffingen blijft, met grote schadeposten tot gevolg. En het valt niet mee om als regering of leger de juiste beslissing te nemen. De middenweg tussen het openen van de dialoog en het vuur is een kwestie van geven en nemen, maar wel de enige oplossing.

In dit artikel richt ik me op de in mijn ogen meest effectieve oplossing, die van de diplomatie. Suriname is een democratie, wat niet alleen betekent dat de regering democratisch wordt gekozen, maar ook dat misverstanden op een constructieve manier worden opgelost. Met deze kanttekening dat we ons (letterlijk en figuurlijk) moeten wapenen tegen terrorisme. Door de grenzen goed te beschermen en strenge beveiliging te hebben, worden terroristen afgeschrikt.

Als we naar Brazilië kijken, zien we dat daar veel immigranten vandaan komen. En dat terwijl ons buurland in een betere positie verkeert om dingen voor elkaar te krijgen. Ik heb sterk het idee dat we dezelfde belangen hebben. Door samen op te trekken, kunnen we meer bereiken.

Terug naar de diplomatie. In feite draait diplomatie om het overtuigen van andere regeringen om iets te doen wat wij willen dat ze doen. Kort samengevat: bilateraal. Een concreet voorbeeld is dat de Surinaamse regering de Braziliaanse collega’s overtuigt om iemand te arresteren, een inval te doen in een schuilplaats, of iets van dien aard. Bilateraal overleg heeft verschillende voordelen. Het vergroot direct de capaciteit van de buitenlandse strijdkrachten om op te treden tegen terrorisme. En het wordt ook gebruikt als een manier om de algehele relaties te verbeteren en de samenwerking met andere landen te versterken.

Door het diplomatieke instrument te bespelen, hebben we dus twee belangrijke voordelen: we kunnen veel meer doen in samenwerking met andere landen dan we alleen kunnen. Daarnaast is het een legitimeringstechniek, vooral op multilateraal gebied. Als je andere landen kunt meekrijgen om deel te nemen aan contraterrorisme-inspanningen, wordt het niet simpelweg geïdentificeerd met alleen Suriname. En dat maakt het politiek duurzamer.

Terrorisme bestudeer ik al bijna 30 jaar. Terrorisme is niet significant anders dan andere vormen van geweldpleging of onconventionele oorlogvoering. En juist die overeenkomsten zaaien verwarring of brengen mensen in de war. Wat maakt iemand terrorist? Hoe zet je de stap om onschuldigen te doden en naar geweld te grijpen? Je kan heel makkelijk wijzen naar frustratie, wraak, religie of nationalisme. Bij terrorisme heb je echter niet voldoende aan één antwoord.

De redenen waarom iemand een wapen oppakt of een bom gooit, zijn namelijk inherent idiosyncratisch en zeer persoonlijk. Over het algemeen kunnen we wel stellen dat ze voortkomen uit frustratie en grieven, oneer, religieuze vroomheid, of de wens naar systematische sociaaleconomische verandering. Niet dat het hierdoor makkelijker wordt om terrorisme het hoofd te bieden, maar het helpt wel om de beweegredenen te kennen.

Het lastige aan terrorisme is dat er zulke diepe gevoelens van religieuze toewijding, nationalisme, wraak of patriottisme zijn dat het in hun ogen gerechtvaardigd is om geweld te gebruiken, hoe ernstig het geweld ook is. Alle terroristen zien zichzelf in deze zin als altruïsten en dat maakt ze gevaarlijk. Als Suriname moeten we ons wapenen tegen alle vormen van geweld, waaronder terrorisme. En dat begint bij uitstekend beleid.