Geen overeenstemming over plastic-verdrag

Landen die onderhandelen over een wereldwijd verdrag om plasticvervuiling tegen te gaan, bereikten maandag geen overeenstemming. Meer dan 100 landen wilden een productielimiet, terwijl een handvol olieproducenten alleen bereid was om plasticafval aan te pakken.

De vijfde vergadering van het Intergouvernementele Onderhandelingscomité van de VN (INC-5) die bedoeld was om een ​​juridisch bindend wereldwijd verdrag op te leveren in Busan, Zuid-Korea, zou de laatste zijn.

Landen bleven echter ver uit elkaar liggen over de basisreikwijdte van een verdrag en konden alleen overeenkomen om belangrijke beslissingen uit te stellen en de gesprekken - INC 5.2 - te hervatten tot een latere datum. "Het is duidelijk dat er nog steeds sprake is van aanhoudende verschillen", aldus Inger Andersen, directeur van het Milieuprogramma van de VN.

De meest verdeeldheid zaaiende kwesties waren onder meer het beperken van de productie van plastic, het beheren van plastic producten en chemicaliën die zorgen baren, en de financiering om ontwikkelingslanden te helpen het verdrag te implementeren.

Een optie die door Panama werd voorgesteld, gesteund door meer dan 100 landen, zou een pad hebben gecreëerd voor een wereldwijde doelstelling voor het verminderen van de productie van plastic, terwijl een ander voorstel geen productiebeperkingen omvatte.

De breuklijnen waren duidelijk zichtbaar in een herziend document dat zondag werd vrijgegeven door de voorzitter van de vergadering, Luis Vayas Valdivieso, dat de basis kan vormen voor een verdrag, maar vol zat met opties over de meest gevoelige kwesties.

"Een verdrag dat ... alleen vertrouwt op vrijwillige maatregelen zou niet acceptabel zijn", aldus Juliet Kabera, directeur-generaal van de Environment Management Authority van Rwanda. "Het is tijd dat we het serieus nemen en onderhandelen over een verdrag dat geschikt is voor het doel en niet is gebouwd om te mislukken."

Een klein aantal petrochemische producerende landen, zoals Saudi-Arabië, is fel gekant tegen pogingen om de plasticproductie te verminderen en heeft geprobeerd procedurele tactieken te gebruiken om onderhandelingen te vertragen.

"Er was nooit enige consensus", zei de Saudische afgevaardigde Abdulrahman Al Gwaiz. "Er zijn een paar artikelen die op de een of andere manier in het document lijken te zijn opgenomen, ondanks ons aanhoudende aandringen dat ze niet binnen de scope vallen."

China, de Verenigde Staten, India, Zuid-Korea en Saudi-Arabië waren de vijf belangrijkste polymeerproducerende landen in 2023, volgens dataprovider Eunomia.

Veranderde verdeeldheid
Als dergelijke verdeeldheid was overwonnen, zou het verdrag een van de belangrijkste deals zijn geweest met betrekking tot milieubescherming sinds het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015.

Het uitstel komt slechts enkele dagen na de turbulente conclusie van de COP29-top in Bakoe, Azerbeidzjan.

In Bakoe stelden landen een nieuwe wereldwijde doelstelling vast voor het mobiliseren van $ 300 miljard per jaar aan klimaatfinanciering, een deal die door kleine eilandstaten en veel ontwikkelingslanden als hopeloos ontoereikend werd beschouwd. De klimaatonderhandelingen werden ook vertraagd door procedurele manoeuvres van Saudi-Arabië, dat bezwaar maakte tegen de opname van tekst die een eerdere toezegging om af te stappen van fossiele brandstoffen bevestigde.

Sommige onderhandelaars zeiden dat een paar landen de procedures gegijzeld hielden en compromissen vermeden die nodig waren door het consensusproces van de VN te gebruiken.

De nationale afgevaardigde van Senegal, Cheikh Ndiaye Sylla, noemde het "een grote fout" om stemmen uit te sluiten tijdens de volledige onderhandelingen, een overeenkomst die vorig jaar werd gesloten tijdens de tweede ronde van gesprekken in Parijs.

"Deze uitkomst onderstreept de complexiteit van het aanpakken van plasticvervuiling op wereldwijde schaal en de noodzaak van verdere beraadslagingen om tot een effectief, inclusief en werkbaar verdrag te komen", aldus Chris Jahn, raadssecretaris van de International Council of Chemical Associations (ICCA), die plasticfabrikanten vertegenwoordigt.
"Er is weinig zekerheid dat de volgende INC zal slagen waar INC-5 dat niet deed", aldus milieuorganisatie GAIA.

De plasticproductie is op weg om tegen 2050 te verdrievoudigen en er zijn microplastics aangetroffen in de lucht, verse producten en zelfs moedermelk.

Er zijn meer dan 3.200 chemicaliën die zorgwekkend zijn gebleken in plastics, volgens een rapport van het VN-Milieuprogramma uit 2023. Daarin staat dat vrouwen en kinderen bijzonder gevoelig zijn voor hun toxiciteit.

Ondanks het uitstel gaven verschillende onderhandelaars aan dat ze dringend weer in gesprek willen.

"Elke dag vertraging is een dag tegen de mensheid. Het uitstellen van onderhandelingen stelt de crisis niet uit", zei Juan Carlos Monterrey Gomez, hoofd van de delegatie in Panama, zondag. "Wanneer we weer bijeenkomen, zal de inzet hoger zijn."