President van Azerbeidzjan Ilham Aliyev spreekt tijdens de openingsceremonie van de VN-klimaatconferentie COP29 in Bakoe, Azerbeidzjan. (Foto: Reuters)
De Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev haalde in een keynote speech op de klimaattop COP29 uit naar westerse critici van de olie- en gasindustrie van zijn land. Hij zei dat de industrie het slachtoffer was geworden van een "goed georkestreerde lastercampagne en chantage".

De opmerkingen kwamen op de tweede dag van een top waar bijna 200 landen bijeenkomen om te bespreken hoe ze de uitstoot van fossiele brandstoffen kunnen verminderen en enkele momenten voordat secretaris-generaal van de Verenigde Naties Antonio Guterres zei dat het verdubbelen van de fossiele brandstoffen een absurde strategie was.

De uiting van deze tegengestelde standpunten op het hoofdpodium onderstreept de uitdaging die centraal staat in de klimaatonderhandelingen: veel westerse landen blijven afhankelijk van fossiele brandstoffen, terwijl ze tegelijkertijd anderen die deze produceren onder druk zetten om over te stappen op groenere energiebronnen.

Tegelijkertijd deed een Nederlands hof van beroep een baanbrekende klimaatuitspraak ten gunste van olie- en gasbedrijf Shell, waarbij een bevel om de uitstoot drastisch te verminderen werd afgewezen.

De olie- en gasinkomsten van Azerbeidzjan waren in 2023 goed voor 35% van de economie, een daling ten opzichte van 50% twee jaar eerder. De overheid zegt dat deze inkomsten in 2028 zullen dalen tot 22%.

"Als voorzitter van COP29 zullen we natuurlijk een sterke voorstander zijn van de groene transitie, en dat doen we ook. Maar tegelijkertijd moeten we realistisch zijn," zei Aliyev, die de olie- en gasbronnen van zijn land een "geschenk van God" noemde.

"Landen mogen niet de schuld krijgen dat ze ze hebben, en mogen niet de schuld krijgen dat ze deze bronnen op de markt brengen, want de markt heeft ze nodig. De mensen hebben ze nodig."

Hij noemde met name de Verenigde Staten (VS), 's werelds grootste historische koolstofuitstoter, en de Europese Unie voor specifieke kritiek.

"Helaas zijn dubbele standaarden, een gewoonte om andere landen de les te lezen en politieke hypocrisie een soort modus operandi geworden voor sommige politici, door de staat gecontroleerde NGO's en nepnieuwsmedia in sommige westerse landen", zei hij.

De VS is 's werelds grootste olie- en gasproducent. Europese landen hebben ondertussen een aantal van 's werelds strengste doelstellingen om de uitstoot tegen 2030 te verminderen, maar hebben tegelijkertijd gestreden om nieuwe gasvoorraden veilig te stellen na de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland in 2022.

De Amerikaanse nationale klimaatadviseur Ali Zaidi wuifde de opmerkingen van president Aliyev weg en zei dat als elk land in hetzelfde tempo zou decarboniseren als de VS, de wereld zijn klimaatdoelstellingen zou halen. De EU weigerde commentaar te geven.

Betaal!
Toen hij daarna sprak, zei Guterres dat de tijd begon te dringen om een ​​vernietigende stijging van de wereldwijde temperaturen te beperken en riep hij wereldleiders op om meer geld te verstrekken om klimaatgerelateerde humanitaire rampen te helpen voorkomen.

"Wat betreft klimaatfinanciering moet de wereld betalen, anders betaalt de mensheid de prijs," zei Guterres. "Het geluid dat je hoort is de tikkende klok. We zitten in de laatste aftelling om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden Celsius en de tijd staat niet aan onze kant."

De top van dit jaar zou zich moeten richten op het ophalen van honderden miljarden dollars om een ​​wereldwijde transitie naar schonere energiebronnen te financieren en de klimaatschade veroorzaakt door koolstofemissies te beperken.

Maar op de dag van het evenement dat is ontworpen om wereldleiders samen te brengen en politiek momentum te genereren voor de marathononderhandelingen, waren veel van de leidende spelers niet aanwezig om de boodschap van Guterres te horen.

Na de overwinning van Donald Trump, die bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft gezegd dat hij de VS opnieuw uit de klimaatakkoorden van Parijs zal halen, zal president Joe Biden niet aanwezig zijn. De Chinese president Xi Jinping heeft een plaatsvervanger gestuurd en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is er niet bij.

Dit jaar wordt het warmste ooit gemeten.

Wetenschappers zeggen dat bewijsmateriaal aantoont dat de opwarming van de aarde en de gevolgen daarvan zich sneller ontvouwen dan verwacht en dat de wereld mogelijk al 1,5 graden Celsius boven de gemiddelde pre-industriële temperatuur heeft bereikt - een kritieke drempel waarboven het risico bestaat op onomkeerbare en extreme klimaatverandering.

Toen COP29 begon, bleven de ongebruikelijke bosbranden aan de oostkust van de VS, die waarschuwingen over de luchtkwaliteit in New York veroorzaakten, toenemen. In Spanje komen overlevenden tot inkeer na de ergste overstromingen in de moderne geschiedenis van het land en de Spaanse regering heeft miljarden euro's aangekondigd voor wederopbouw.

'Economiekiller'
De top werd maandag geopend met een technische deal die als cruciaal wordt gezien voor de lancering van een door de VN gesteunde wereldwijde koolstofmarkt die miljarden dollars aan projecten zou financieren die de uitstoot van broeikasgassen verminderen. Dat succes werd ontsierd door een ruzie over de prioriteiten van de top - een procedureel touwtrekken dat Europese en kleine eilandstaten tegen de Arabische groep naties zette over hoe prominent de toekomst van fossiele brandstoffen op de agenda zou moeten staan.

De openingsprocedures werden met minstens vijf uur vertraagd, wat uiteindelijk resulteerde in een compromis dat met tegenzin werd geaccepteerd door de EU en andere aangesloten landen.

Op een persconferentie op dinsdag, wilden COP29-officials de aandacht weer richten op het primaire doel van de top: het sluiten van een deal voor maximaal $ 1 biljoen aan jaarlijkse klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden.

"Elk land in staat stellen om krachtige klimaatactie te ondernemen is 100% in het belang van alle landen, zelfs de grootste en rijkste. Waarom? Omdat de klimaatcrisis snel een economische moordenaar wordt", aldus Simon Stiell, hoofd van het klimaatorgaan van de UNFCCC dat de top faciliteert.