Verdriet en vreugde, Iraniërs reageren op dood president Raisi

Schok en ongeloof waren de overheersende emoties die de meeste Iraniërs op sociale media uitten, nadat het nieuws bekend werd dat de helikopter van president Ebrahim Raisi, zondagmiddag in het noordwesten van Iran was neergestort.

Sommigen vroegen zich af of Raisi en de zeven andere mensen aan boord van de helikopter, waaronder minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian en verschillende andere hoge functionarissen, waren omgekomen.

Waren overheidsfunctionarissen aan het wachten om een aankondiging voor te bereiden of waren zij net zo in het ongewisse over hun lot als het grote publiek?  vroegen zij zich af. "Hij is zeker dood", schreef iemand op X, voorheen Twitter. "Ze kopen gewoon tijd, zodat ze de crisis kunnen beheersen."

Er bestonden ook vermoedens over de oorzaak van de crash, die plaatsvond in een afgelegen, bergachtig gebied tijdens zware mist en regen.

Sommigen vroegen zich af of het gewoon een ongeluk was – het laatste incident in Irans lange geschiedenis van crashes – of het gevolg was van een aanval of sabotage.

"Je kunt in het hele land maar een handvol werkende vliegtuigen vinden", schreef een andere X-gebruiker. "Weet je nog dat de hardliners zeiden dat het kopen van nieuwe vliegtuigen en helikopters luxe en verspilling was?"

Maar zondagavond was er een tastbare verandering in de publieke stemming.

Toen de avond viel en de zoek- en reddingsteams de crashlocatie niet konden vinden, zond de staatstelevisie beelden uit van gebeden die voor Raisi door het hele land werden gehouden.

De Opperste Leider, ayatollah Ali Khamenei, zei intussen tegen de Iraniërs dat ze zich "geen zorgen moesten maken" en dat "er geen verstoring zal zijn in de werking van het land".

De opmerkingen werden door veel Iraniërs geïnterpreteerd als een teken dat de regering al op de hoogte was van wat er met de mensen aan boord van de helikopter was gebeurd en dat er morgenochtend een aankondiging zou komen.

Toen twijfels over hun lot plaats maakten voor zekerheid, was er een scherp contrast in de reacties van tegenstanders en aanhangers van de Islamitische Republiek.

Tegenstanders vierden de dood van Raisi als "goed nieuws". Hij werd door velen verguisd vanwege zijn rol in de gewelddadige onderdrukking door de staat van de protestbeweging 'Vrouw, Leven, Vrijheid' uit 2022 en zijn betrokkenheid bij de massa-executies van politieke gevangenen eind jaren tachtig.

Op de Arabische sociale media waren er veel grappen en sarcastische opmerkingen te vinden, evenals foto's van demonstranten die twee jaar geleden werden gedood of verminkt.

In een bericht op X stond: "De stemming is hier zo vrolijk, dat het regime misschien zou willen overwegen om drie dagen militaire avondklok af te kondigen in plaats van drie dagen van rouw."

Loyalisten van het regime beantwoordden ondertussen de oproep van ayatollah Khamenei om voor Raisi en de anderen in de helikopter te bidden, waarbij ze zich op minstens één plein in Teheran verzamelden.

Toen het nieuws over de dood van de president maandagochtend door de staatsmedia werd bevestigd, waren er sombere bijeenkomsten van de aanhangers van de president in verschillende andere steden.

Sommigen gebruikten ook de sociale media om degenen die het nieuws publiekelijk vierden, te veroordelen en zelfs te bedreigen.

Mohammad Mohammadi Tabar, een geestelijke, schreef op X dat Iraniërs "een stevige klap moeten uitdelen aan degenen die duizelig zijn". Eén Instagram-gebruiker plaatste foto’s van door het regime vermoorde jongeren boven een opname van Raisi, waarin hij verklaarde dat er geen genade was voor zijn uitdagers.

De bedreigingen beperkten zich echter niet alleen tot sociale media. Ambtenaren van de rechterlijke macht waarschuwden ook dat iedereen die de dood van de president zou hebben gevierd, vervolgd zou worden.

Er is ook een groot 'grijs gebied' van Iraniërs die grotendeels onverschillig staan tegenover het nieuws.

Veel Iraniërs geloven niet dat er veel zal veranderen met de dood van de president, aangezien de Opperste Leider de ultieme macht heeft en de veiligheidstroepen controleert die met eventuele afwijkende meningen omgaan.

Verwacht wordt dat de Islamitische Republiek ook haar aanhangers zal mobiliseren om dinsdag een sterke opkomst bij de begrafenissen te garanderen.