Mondiale corruptiebestrijding blijft steken, rechtsstaat neemt af

De mondiale inspanningen om corruptie te bestrijden haperen nu de rechtsstaat zich terugtrekt, aldus Transparency International (TI) in haar laatste rapport. De waakhond meldde dinsdag bij de publicatie van de 2023-editie van zijn Corruption Perceptions Index (CPI) dat 23 landen zijn gedaald naar het laagste niveau ooit in de mondiale ranking-index.

Suriname scoort 40 uit de 100 punten en staat daarmee op de 87e plaats op de lijst.

"Er is sinds 2016 sprake van een mondiale achteruitgang op het gebied van gerechtigheid en de rechtsstaat", zegt TI, dat al bijna dertig jaar jaarlijks de CPI uitgeeft. "Het verzwakken van rechtssystemen die de verantwoordingsplicht van overheidsfunctionarissen verminderen, is een sleutelfactor om corruptie wereldwijd te laten floreren."

"De corruptie zal blijven bloeien totdat de rechtssystemen wangedrag kunnen bestraffen en regeringen onder controle kunnen houden", voegde de voorzitter van de NGO, Francois Valerian, in een verklaring toe.

"Leiders moeten volledig investeren in en de onafhankelijkheid garanderen van instellingen die de wet handhaven en corruptie bestrijden."

De CEO van de organisatie, Daniel Eriksson, zei dat corruptie het sociale onrecht verergert en de meest kwetsbaren in de samenleving onevenredig zwaar treft.

"In veel landen blijven obstakels voor gerechtigheid voor slachtoffers van corruptie bestaan", zei hij. "Het is tijd om de barrières te doorbreken en ervoor te zorgen dat mensen effectief toegang hebben tot de rechter."

TI beoordeelt de perceptie van corruptie met behulp van dertien gegevensbronnen, waaronder de Wereldbank, het World Economic Forum en particuliere risico- en adviesbureaus.

Het kent ranglijsten toe op een schaal van 0 ("zeer corrupt") tot 100 ("zeer schoon") voor 180 landen en gebieden.

Met name hoog scorende democratieën als IJsland, Nederland en Zweden kenden een daling in de index van 2023.

Ook landen die als meer autoritair worden ervaren, zoals Iran, Rusland en Venezuela, zagen hun scores dalen.

Denemarken voert de index voor het zesde jaar op rij aan, met een score van 90. Het land wordt gevolgd door Finland met 87 en Nieuw-Zeeland met 85. Noorwegen, Singapore, Zweden, Zwitserland, Nederland, Duitsland en Luxemburg completeerden de top 10.

De ranglijst van de Verenigde Staten bleef ongewijzigd en scoorde 69 punten om op de 24e plaats te blijven.

Aan de andere kant van de schaal kwam Somalië op de onderste plaats met een score van 11 punten. Het werd gevolgd door Zuid-Sudan, Syrië en Venezuela met elk 13. Jemen scoorde 16; Equatoriaal-Guinea, Haïti, Noord-Korea en Nicaragua werden gemarkeerd op 17.

Het mondiale gemiddelde voor 2023 bleef voor het twaalfde jaar op rij onveranderd op 43. Ruim tweederde van de landen scoorde onder de 50.

Slechts acht landen verbeterden hun ranking, waaronder Ierland, Zuid-Korea, de Malediven en Vietnam.

'Tijd om barrières te doorbreken'
In de regio Azië-Pacific zei TI dat er "weinig tot geen betekenisvolle vooruitgang" was in de strijd tegen corruptie. Er werd ook bezorgdheid geuit over "ondoorzichtigheid en ongepaste invloed" in de rechtssystemen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied.

De gemiddelde score van de Arabische landen op de index bereikte een historisch dieptepunt van 34, terwijl het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika op 33 bleef steken.

Zelfs in West-Europa en de Europese Unie, de best presterende regio, constateerde TI dat "zwakke verantwoordingsplicht en politieke corruptie het vertrouwen van het publiek doen afnemen en kleine belangengroepen in staat stellen buitensporige controle uit te oefenen op de politieke besluitvorming".

Oekraïne, met een score van 36, zette ondanks de Russische invasie de elf jaar durende verbetering voort door zich te concentreren op hervormingen van het rechtssysteem, die onderdeel zijn van zijn poging om tot de EU toe te treden. Het rapport stelt echter dat “het bestaan ​​van een aanzienlijk aantal corruptiezaken op hoog niveau een groot probleem blijft”.

De Russische score daalde naar 26. Transparency International zei dat de "alomtegenwoordige controle van de regering over openbare instellingen het wijdverbreide machtsmisbruik zonder verantwoording vergemakkelijkt”, terwijl de rechterlijke onafhankelijkheid erodeert.