Column: Die goede oude tijd?
03 Jan, 00:59
foto
Hans Breeveld


Met een nieuw jaar in zicht voelen velen zich geroepen elkaar het beste toe te wensen. Sommigen doen dit, terwijl zij zweren bij die “goede oude tijd”. Vaak stellen zij zich op als vijanden van de toekomst, met als credo: “Vroeger was alles beter”. Is er sprake van een contradictie in hun denken en handelen? Heeft die goede oude tijd ooit bestaan? Is het niet slechts een hersenschim, gecreëerd jaren nadat de zo volprezen periode reeds verledentijd was? Is het een gevolg van selectief onthouden en/of het zich herinneren; of slaat – in deze credo - het ‘oude’ meer op hun denken dan op die tijd?  
Aan de Griekse filosoof Heraclitus hebben wij het woord Panta Rhei te danken; Elke entiteit is onderhevig aan voortdurende verandering. Wij hebben veel veranderingen meegemaakt door de tijden heen. Vaak ten goede.

Vele ziekten waar mensen voorheen aan stierven zijn nu in een oogwenk genezen of kunnen preventief worden behandeld. Op tal van gebieden zien wij technische veranderingen die het leven stukken veraangenaamd hebben. In de zestiger en zeventiger jaren moesten veel Surinamers zich behelpen met een privaat, de kumakoysi (gemak huis) of de pley (op het erf). R. Dobru heeft een van zijn bundels met als titel 'De plee…' daarnaar vernoemd. Oude kranten deden toen nog dienst als toiletpapier.

Hoe fijn is het niet dat in onze dagen het als normaal mag worden beschouwd dat elk huis, ook ver buiten Paramaribo over een wc (watercloset) in huis beschikt. Maar ook als aangenaam mag worden beschouwd dat in onze tijd internationale sportwedstrijden, als bijvoorbeeld de Olympische Spelen en WK-voetbal rechtstreeks thuis gevolgd kunnen worden, ongeacht waar die ook op onze aardbol plaatsvinden.

Veranderingen ten kwade zijn ons niet bespaard gebleven. Noem maar de achteruitgang van ons milieu. Een gevolg van menselijk wangedrag. Wij hebben daarom de plicht mee te werken aan herstel hiervan. De verharding van de criminaliteit kan ook als een verandering ten kwade gezien worden. Wij kunnen ons wat dat betreft wel de vraag stellen of de politie en onze regeringen wel voldoende hebben geanticipeerd op voorzienbare ontwikkelingen.
Wij mogen echter niet vergeten dat die “goede oude tijd” voor een grote meerderheid van de wereldbevolking niet altijd zo goed was.

In haast alle talen heb je wel een vertaling of een variant van de uitspraak: Als je voor een dubbeltje geboren bent word je nooit een kwartje. Gelukkig hebben leiders van arbeiders-, etnische-, maar vooral van vrouwenbewegingen deze uitspraak gelaten voor wat deze waard is en onverstoord, onverschrokken gewerkt aan de bevrijding en vaak ook emancipatie van deze groepen.

Mijn vader was 83 jaar oud toen hij stierf. Zijn leven lang heeft hij gelezen, geschreven en gestudeerd. Het was een man van permanente educatie. Hij begon op school te schrijven en lezen met een lei en een griffel. Op de leerschool gebruikte hij het potlood en de vulpen. Voor collectief onderwijs deden krijt en het zwarte bord dienst. Gedurende zijn gehele werkzame leven gebruikte hij de typemachine. Dat was modern … in die tijd. Toen in de volgende generatie de ballpoint werd geïntroduceerd stuitte die op veel verzet van leerkrachten uit … “de goede oude tijd”. Vooral leerkrachten die het vak ‘schrijven’ onderwezen waren furieus. 

Gelukkig heb ik het toch met de ballpoint en typemachine kunnen doen tot het eind van mijn universitaire opleiding. Direct daarna zouden de computer, I-pad en de smartphone zorgen voor een heuse revolutie. De veranderingen die in raptempo volgden waren niet altijd voor al de mensen met een gedegen opleiding uit de “goede oude tijd” te volgen. Niet zelden werden tekortkomingen van voormalige onderwijsmethoden zichtbaar. Was het gemak waarmee de jeugdigen en soms zelfs de kleuter omgaan met de smartphone en I-pad de reden voor Louis Armstrong tot de volgende zin in het prachtige lied: “What a wonderful world”:
I hear babies cry, and I watched them grow
They'll learn much more than I'll ever know.

Een uitnodiging om dat vele en mooie dat je ooit leerde niet te verabsoluteren, maar met de nodige relativering je open te stellen voor de toekomst met gereedschap van vandaag en morgen. Laten we de toekomst zien als een uitdaging en daarbij onze rol daarin niet vergeten.  
Laten we samen een morgen kneden niet als slachtoffers van het verleden, maar als beeldhouwers van de toekomst.

Wan bun 2024!

Hans Breeveld

Advertenties