Historische COP28-deal omvat 'overgang' fossiele brandstoffen

Afgevaardigden bij de COP28-klimaatbesprekingen van de Verenigde Naties (VN) in Dubai hebben overeenstemming bereikt over een overeenkomst die, voor de eerste keer, landen ertoe zou aanzetten om over te stappen van fossiele brandstoffen naar energiesystemen die milieuvriendelijk zijn om de ergste gevolgen van de klimaatverandering af te wenden.

COP28-president Sultan al-Jaber prees de deal, die woensdag door bijna 200 landen werd goedgekeurd, als een "historisch pakket" van maatregelen dat een "robuust plan" biedt om de doelstelling van het beperken van de mondiale temperatuur op 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau binnen bereik te houden.

"Voor het eerst hebben we in onze definitieve overeenkomst uitspraken gedaan over fossiele brandstoffen", zegt al-Jaber, CEO van de oliemaatschappij Adnoc uit de Verenigde Arabische Emiraten (VAE).

Ambtenaren van over de hele wereld suggereerden dat de deal een belangrijke stap is in de richting van het beëindigen van het gebruik van fossiele brandstoffen.

De Amerikaanse klimaatgezant John Kerry zei dat zowel de Verenigde Staten als China van plan zijn hun klimaatstrategieën voor de lange termijn te actualiseren, waarbij hij de overeenkomst toejuicht als een overeenkomst die "zeer krachtige boodschappen naar de wereld zendt".

De overeenkomst gaat echter niet zo ver dat er wordt gestreefd naar een "uitfasering" van fossiele brandstoffen, waarvoor meer dan honderd landen hadden gepleit. Integendeel, het roept op tot "de transitie van fossiele brandstoffen in energiesystemen, op een rechtvaardige, ordelijke en rechtvaardige manier, waardoor de actie in dit kritieke decennium wordt versneld".

Die transitie zou op een manier plaatsvinden die ervoor zorgt dat de wereld in 2050 een netto-uitstoot van broeikasgassen van nul zal bereiken en de dictaten van de klimaatwetenschap zou volgen.

Eerder op woensdag werd de nieuwste versie van het document waarin de wereld wordt opgeroepen om af te zien van fossiele brandstoffen die de planeet opwarmen, door afgevaardigden besproken nadat een verontwaardiging over een eerder voorstel dwong de top, die dinsdag zou eindigen, te verlengen.

Het vorige ontwerp bood een lijst met opties die "kunnen" worden genomen om de gevaarlijke opwarming van de planeet tegen te gaan, terwijl de definitieve versie alle landen expliciet "oproept" om bij te dragen door een reeks acties.

Nadat de deal woensdag was goedgekeurd, noemde de Franse minister van Energie Agnes Pannier-Runacher het "een overwinning voor het multilateralisme en de klimaatdiplomatie". "Nu moeten we een plan opstellen om uit fossiele brandstoffen te stappen en we zullen hier alert op zijn", voegde ze eraan toe.

Eerder zei de Noorse minister van Klimaat en Milieu, Espen Barth Eide: "Het is de eerste keer dat de wereld zich verenigt rond zo’n duidelijke tekst over de noodzaak om af te stappen van fossiele brandstoffen … Het was de olifant in de kamer – eindelijk hebben we het frontaal aangepakt. Dit is het resultaat van extreem veel gesprekken en intense diplomatie."

De intensieve onderhandelingen gingen door tot in de kleine uurtjes van woensdagochtend nadat het oorspronkelijke document van het conferentievoorzitterschap veel landen boos maakte door beslissende oproepen tot actie op het gebied van fossiele brandstoffen, de belangrijkste aanjager van de opwarming van de aarde, te vermijden.

Het door de VAE geleide voorzitterschap presenteerde de afgevaardigden vlak na zonsopgang een nieuw centraal document – de mondiale inventarisatie genaamd.

Het was de derde versie van het document die na ongeveer twee weken van gesprekken werd gepresenteerd. Het woord "olie" komt nergens voor in het 21 pagina’s tellende document, maar er wordt tweemaal "fossiele brandstoffen" genoemd.

De conferentie in de VAE, een van de tien grootste olieproducenten ter wereld, kreeg vanaf het begin kritiek te verduren vanwege de nauwe banden met belangen op het gebied van fossiele brandstoffen, vooral nadat oliedirecteur Al-Jaber was aangesteld om de onderhandelingen voor te zitten.

Er wordt verwacht dat veel financiële kwesties de komende twee jaar zullen worden besproken tijdens de komende klimaatconferenties in Azerbeidzjan en Brazilië.

Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties schat dat ontwikkelingslanden 194 tot 366 miljard dollar per jaar nodig hebben om zich aan te passen aan een warmere en wildere wereld.

"Over het geheel genomen denk ik dat dit een sterkere tekst is dan de eerdere versies die we hebben gezien", zei de senior aanpassingsadviseur van de VN-stichting, Cristina Rumbaitis del Rio, voordat het voorstel woensdag werd goedgekeurd. "Maar het schiet tekort in het mobiliseren van de financiering die nodig is om deze doelstellingen te bereiken."