Column: Wereldnieuws nader belicht
06 Nov, 10:54
foto
Marten Schalkwijk


De moeilijke economische situatie van Cuba

De economische situatie in Cuba is zorgwekkend. Er zijn de afgelopen jaren meer personen uit het land vertrokken dan ooit tevoren. Wat is er aan de hand?

Communisme en blokkade
Cuba is een van de weinige communistische landen in de wereld en in het Caraïbisch gebied. Van 1953 tot en met 1959 heeft Fidel Castro een revolutie gevoerd tegen dictator Batista. Vanaf de overwinning van Castro is Cuba een communistisch land geworden en gebleven. De Verenigde Staten heeft, nadat Amerikaanse bedrijven genationaliseerd werden door Cuba, een vrijwel volledige handelsembargo tegen Cuba afgekondigd, dat bekend staat als el bloqueo in Cuba. De blokkade was bedoeld om via de economie politieke druk op Cuba uit te oefenen. Dat laatste is niet geslaagd, want Fidel Castro is in 2016 als de onbetwiste leider van Cuba gestorven, ofschoon hij formeel de macht in 2008 aan zijn broer Raul had overgedragen. In 2018 droeg Raul op zijn beurt de macht over aan Miguel Diaz-Canel, die in 2021 tevens secretaris van de Communistische partij werd.

De handelsblokkade heeft de economie van Cuba wel steeds parten gespeeld, maar Cuba heeft wegen gevonden om het te omzeilen m.n. door handel met niet westerse landen te doen en westerse landen die het handelsembargo niet erkennen. Het handelsembargo werd iets verlicht onder de Amerikaanse president Obama, maar werd onder president Trump weer strenger (liefst 240 maatregelen), en president Biden heeft het zo gelaten. In de periode oktober 2022 en mei 2023 zijn meer dan 78.000 illegale Cubanen de VS binnengekomen via Mexico. Dit heeft president Biden gedwongen om enkele maatregelen die onder president Trump getroffen waren, zoals beperkingen aan overmakingen en reizen, te corrigeren. Zo is er recent weer een mogelijkheid om geld over te maken en zijn vluchten tussen Miami en Havana hervat.

Economische problemen
Het gaat de laatste jaren niet goed met de Cubaanse economie. De minister van Economische Zaken, Alejandro Gil, gaf in juli in het parlement van Cuba aan dat de primaire sector, waaronder landbouw, mijnbouw en andere productie, in vergelijking met 2019 zo een 35% achteruit was gegaan, terwijl de industrie 20% minder produceerde. De dienstensector, waaronder toerisme, communicatie en onderwijs was bijna 5% achteruitgegaan. Hij verwacht een inflatie van rond de 45% dit jaar en gaf toe dat het moeilijk is om de inflatie via prijscontroles te beteugelen.

De import is veel groter dan de afnemende export, de inflatie was in 2021 al 77% en blijft hoog, terwijl de wisselkoers van de Peso op de zwarte markt boven de 100 is (de officiële koers is 24 Cubaanse Pesos voor een Amerikaanse dollar) en de winkels vrijwel leeg zijn. Het aantal Cubanen dat het land verlaat loopt in de honderd duizenden en de meeste gaan naar de Verenigde Staten. Veel Cubanen werken voor de overheid, maar de lonen zijn erg laag (gemiddeld nog geen USD 50 per maand). Familieleden in de Verenigde Staten maakten in 2018 bijna USD 4 miljard over, maar dat is afgenomen omdat Western Union weg is en er beperkingen aan de overmakingen werden gesteld. Toerisme vanuit de VS begon toe te nemen tot enkele honderdduizenden per jaar, maar door Covid-19, en later beperkingen aan reizen is dat weer afgenomen.

Andere oorzaken van de crisis
De Verenigde Staten geeft de schuld van de Cubaanse economische crisis aan het communistisch systeem, terwijl de Cubanen de schuld leggen bij het handelsembargo. Er zijn echter meer oorzaken, want het ging een tijdje best goed met de Cubaanse economie.

Een van de problemen voor Cuba is dat een belangrijke handels partner, Venezuela, is komen weg te vallen. In 2012 zorgde de Venezolaanse handel nog voor een inkomen van USD 16 miljard. Cuba exporteerde o.m. professionele diensten (bijv. deskundigen op gebied van gezondheidszorg) in ruil voor olie en andere producten, maar tegen 2021 was dat sterk gereduceerd. De problemen in Venezuela maakten dat dit model niet meer gehanteerd kon worden. Nadat de handel met Venezuela verminderde werd China de grootste handelspartner, maar het probleem daarbij was dat Cuba onvoldoende export kon stellen tegenover de import uit China. Dit heeft weer te maken met de achteruitgang in de productie. Ook de handel met China is in de laatste jaren weer afgenomen.

Cuba is in 2021 begonnen om haar monetair systeem en wisselkoerssysteem te herordenen. Er zijn nu een aantal zgn. dollar winkels geopend waar men met buitenlands geld goederen kan kopen. Dit systeem om wat meer open te zijn heeft echter op de korte termijn de prijzen laten stijgen en de inflatie bevorderd. De Cubaanse overheid heeft ook langzaamaan wat meer particulier economisch initiatief toegestaan, zodat er nu kleine particuliere bedrijven zijn. Cuba heeft het markt socialisme van China niet gevolgd, maar doet het veel voorzichtiger, terwijl de productie daardoor achterblijft.

Komt het wel goed met Cuba?
Cuba heeft een bevolking van 11 miljoen mensen, maar exporteerde in 2022 minder dan Suriname. Dat is in relatie tot haar omvang heel weinig en daardoor verdient ze niet genoeg deviezen voor haar import, wat tot schaarste leidt. Cuba heeft veel meer potentie, maar heeft allereerst geld nodig om haar productie op peil te krijgen. Elk jaar neemt de VN een resolutie aan, waarin ze de VS oproept om het handelsembargo op te heffen. De Caricom landen ondersteunen deze oproep. Er zijn nu door de VS een paar maatregelen opgeheven en hopelijk dat het tot meer inkomsten leidt uit geldovermakingen en toerisme. Meer ruimte voor het particulier initiatief zal ook tot betere resultaten leiden.

 
Sigaren zijn nog steeds het grootste exportproduct van Cuba.

Advertenties

Monday 06 May
Sunday 05 May
Saturday 04 May