VN: Invasieve soorten nemen in 'ongekend tempo' toe

Australië vecht al jaren om zich te ontdoen van de invasieve rietpad, maar het mocht niet baten. Het wezen komt oorspronkelijk uit Zuid- en Midden-Amerika en werd in 1935 voor het eerst geïntroduceerd in de staat Queensland om kevers te bestrijden die lucratieve suikerrietoogsten vernietigden.

Al snel ontsnapte hij in het wild en heeft nu, ondanks regelmatige en soms meedogenloze uitroeiingscampagnes, zijn territorium uitgebreid langs de noordkust en naar het westen. Australië heeft zo'n 200 miljoen rietpadden, dat is ongeveer 10 per inwoner.

De rietpad is een van de ruim 37.000 uitheemse soorten die – opzettelijk of onbedoeld – door mensen in omgevingen over de hele wereld zijn geïntroduceerd, volgens een historisch rapport van de Verenigde Naties (VN) dat deze week is vrijgegeven.

In zijn eerste beoordeling sinds 2019 zei het Intergouvernementeel Wetenschaps-Beleidsplatform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES) van de VN dat het aantal invasieve uitheemse soorten in "ongekend' tempo toenam, en dat ruim 3.500 daarvan schadelijk waren.

"Invasieve uitheemse soorten vormen een grote bedreiging voor de biodiversiteit en kunnen onomkeerbare schade aan de natuur veroorzaken, inclusief het uitsterven van lokale en mondiale soorten, en ook het menselijk welzijn bedreigen", zegt Helen Roy, professor aan het UK Centre for Ecology and Hydrology en een van de deskundigen in het onderzoek, aldus een verklaring.

In het rapport wordt opgemerkt dat dergelijke soorten ziekten verspreiden zoals dengue, die wordt overgedragen door de Aedes aegypti-mug, en de voedselvoorziening en het levensonderhoud in gevaar brengen, daarbij verwijzend naar de verspreiding van invasieve waterhyacint over het Victoriameer in Afrika.

Volgens het rapport bedroegen de mondiale economische kosten van invasieve uitheemse soorten in 2019 jaarlijks meer dan 423 miljard dollar, waarbij de kosten sinds 1970 elk decennium minstens verviervoudigden.

"Het zou een uiterst kostbare vergissing zijn om biologische invasies alleen als het probleem van iemand anders te beschouwen", zegt Anibal Pauchard van het Chileense Instituut voor Ecologie en Biodiversiteit en een andere covoorzitter van het rapport. "Hoewel de specifieke soorten die schade aanrichten van plaats tot plaats verschillen, zijn dit risico’s en uitdagingen met mondiale wortels, maar zeer lokale gevolgen, waarmee mensen in elk land, van alle achtergronden en in elke gemeenschap worden geconfronteerd – zelfs Antarctica wordt getroffen."

Pauchard merkte op dat invasieve uitheemse soorten een belangrijke factor zijn geweest bij 60 procent van het uitsterven van dieren en planten in de wereld en de enige oorzaak van 16 procent daarvan, en voegde eraan toe dat "85% van de gevolgen van biologische invasies voor inheemse soorten negatief zijn".

Het rapport waarschuwde ervoor dat de klimaatcrisis waarschijnlijk de impact van uitheemse soorten zoals grassen zal versterken, die al verantwoordelijk zijn voor de verwoestende branden die Hawaï vorige maand teisterden.

De IPBES-beoordeling werd opgesteld door 86 deskundigen uit 49 landen.