Met stijgende temperaturen, nemen hittegerelateerde sterfgevallen toe

Wetenschappers zeggen dat de verpletterende temperaturen die Europa afgelopen zomer bedekten, mogelijk hebben geleid tot meer dan 61.000 hittegerelateerde sterfgevallen. Voor regeringen benadrukt dat de noodzaak om de gezondheidseffecten van de opwarming van de aarde aan te pakken.

In hun studie, die maandag in het tijdschrift Nature Medicine is gepubliceerd, onderzochten onderzoekers de officiële sterftecijfers van 35 Europese landen. Ze ontdekten een duidelijke stijging van het aantal sterfgevallen tussen eind mei en begin september vorig jaar in vergelijking met het gemiddelde geregistreerd over een periode van 30 jaar.

De toename van sterfgevallen door hitte was groter bij ouderen, vrouwen en in mediterrane landen, vonden ze. Maar de gegevens gaven ook aan dat maatregelen die in Frankrijk zijn genomen sinds een dodelijke hittegolf twee decennia geleden, mogelijk hebben bijgedragen aan het voorkomen van sterfgevallen daar vorig jaar.

"In het patroon van gemiddelde zomertemperaturen in Europa tijdens de zomer van 2022 zien we geen grenzen", zegt medeauteur Joan Ballester van het Barcelona Institute for Global Health. De hoogste temperaturen werden geregistreerd in een deel van Zuidwest-Europa, van Spanje tot Frankrijk en Italië.

"Maar als we kijken naar de hittegerelateerde sterfte, beginnen we grenzen te zien", vertelde Ballester aan The Associated Press. Terwijl Frankrijk afgelopen zomer 73 hittegerelateerde sterfgevallen per miljoen inwoners telde, was dat 237 in Spanje en in Italië 295, zo bleek uit de studie.

"Mogelijk heeft Frankrijk lessen getrokken uit de ervaring van 2003", zei hij.

Het waarschuwingssysteem van Frankrijk omvat openbare aankondigingen met advies om koel te blijven en mensen aan te moedigen water te drinken en alcohol te vermijden.

Niet alle sterfgevallen als gevolg van hitte die afgelopen zomer in heel Europa werden berekend, hielden verband met klimaatverandering. Sommige zouden zelfs zijn opgetreden als de zomertemperaturen in lijn waren gebleven met het langetermijngemiddelde. Maar het lijdt geen twijfel dat de intense hitte in 2022 – die tal van Europese records zag tuimelen – leidde tot hogere sterftecijfers, zoals andere onderzoeken naar sterfgevallen door hitte ook hebben aangetoond.

De auteurs berekenden dat er afgelopen zomer ruim 25.000 meer sterfgevallen door hitte waren dan het gemiddelde van 2015 tot 2021.

Zonder passende preventiemaatregelen "zouden we tegen het jaar 2030 een hittegerelateerde sterftelast van gemiddeld 68.116 sterfgevallen per zomer verwachten", aldus de auteurs. Ze voorspelden dat dit aantal zou stijgen tot meer dan 94.000 in 2040 en meer dan 120.000 halverwege de eeuw.

Overheden in Spanje en Duitsland hebben onlangs nieuwe maatregelen aangekondigd om de gevolgen van warm weer voor hun bevolking aan te pakken. In Zwitserland wijst een groep senioren op het gevaar voor oudere vrouwen door intense hitte in een rechtszaak om de regering te dwingen strengere klimaatmaatregelen te nemen.

Een probleem voor onderzoekers is dat sterfgevallen als gevolg van hitte vaak voorkomen bij mensen met reeds bestaande aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, zei Matthias an der Heiden van het Duitse Robert Koch Instituut, die niet betrokken was bij het onderzoek. Dit betekent dat hitte niet de onderliggende doodsoorzaak is en dus niet wordt opgenomen in de doodsoorzakenstatistieken. Dit kan de aanzienlijke impact verhullen die hitte heeft op kwetsbare mensen, met tot 30% meer sterfgevallen in bepaalde leeftijdsgroepen tijdens periodes van warm weer.

"Het probleem zal acuter worden door klimaatverandering en medische systemen moeten zich daaraan aanpassen", zei hij.

An der Heiden merkte ook op dat de studie van Nature vorig jaar bijna het dubbele schatte van het aantal sterfgevallen door hitte in Duitsland, dan zijn instituut. Hoewel de discrepantie kan worden verklaard door de verschillende drempelwaarden voor gebruikte hitte, geeft het aan dat er behoefte is aan een meer gedetailleerde beschrijving van hittegerelateerde sterfte die onderscheid maakt tussen matige en intensieve hitte, zei hij.

Volgens co-auteur Ballester hangt de impact van hitte sterk af van de algehele gezondheid van de bevolking, met name wat betreft hart- en longaandoeningen.

Andere maatregelen die al in landen als Frankrijk worden geïmplementeerd, zijn onder meer bewustmaking van de gevaren van hoge temperaturen en het identificeren van personen die speciale aandacht nodig hebben tijdens hittegolven, zei hij.

"Dit zijn goedkope, kosteneffectieve maatregelen", zei Ballester.

Hij verwierp de suggestie dat stijgende temperaturen over de hele wereld per saldo gunstig zouden kunnen zijn vanwege minder sterfgevallen tijdens de wintermaanden, en wees op de vele risico's die snelle klimaatverandering voor de menselijke beschaving vormt.

"Naar mijn mening en de mening van alle klimaatwetenschappers, hoe minder het klimaat verandert, hoe beter", zei Ballester. "Daarom is het zo belangrijk dat we zo snel mogelijk beginnen met het verminderen van de klimaatverandering en het verminderen van de kwetsbaarheid."