35 Jaar Anton de Kom Jaar
27 Jun, 20:14
foto


Internationaal trok het excuus van de Nederlandse regering voor de willekeurige gevangenneming en verbanning van Anton de Kom  en het eerherstel voor zijn antikoloniale vrijheidsstrijd, de aandacht. El País, de grootste kwaliteitskrant van Spanje, kopte: 'Países Bajos rehabilita la figura Anton de Kom, luchador anticolonial y héroe de la resistencia a los nazis.' Een machtige, voormalige koloniale staat als Nederland nam publiekelijk afstand van haar antidemocratische transgressie en boog voor de eis om historisch rechtsherstel. De niet aflatende en indrukwekkende inzet van vier generaties van de familie De Kom, gesteund door solidaire Surinaamse en Nederlandse vrienden, ging eraan vooraf. De trotyi voor deze lange weg van recht en waarheid kwam van A. de Kom zelf.

Fort Zeelandia 1933
'Van fort Zeelandia gaat een schot de lucht in en weergalmt tegen de bosschen, een ijl rookwolkje blijft boven den loop van het kanon hangen.' Zo beschreef A. de Kom in 'Weerzien en afscheid', het laatste hoofdstuk van zijn iconische 'Wij slaven van Suriname', hoe hij het fort Zeelandia zag toen hij, terugkerend met zijn gezin uit Nederland, op het dek van de Rensselaer de Suriname rivier opvoer. Niet lang daarna zou hij willekeurig ruim drie maanden in het fort Zeelandia worden opgesloten, alvorens hij door de koloniale autoriteiten voorgoed uit zijn geboorteland zou worden verbannen.

'Weerzien en afscheid' verweeft een poëtische ode aan Surinames natuurpracht met een experientiële kritiek op de ellende, ongelijkheid en onvrijheid in de kolonie Suriname. A. de Kom getuigt daarbij ook van zijn emancipatoire aanpak: geweldloosheid, proletarische eenheid ongeacht etnische afkomst en organisatie. Hij begon een adviesbureau en inventariseerde de klachten van de mensen. Maar de machthebbers hadden hem gedemoniseerd en vreesden dat zijn aanwezigheid tot massaal protest tegen de sociale ellende en onderdrukking zou leiden. A. de Kom beschreef hoe zij de bevolking schrik wilden aanjagen. Toen duizenden vreedzaam demonstreerden voor zijn vrijlating, gaven de autoriteiten opdracht met scherp te schieten: twee doden en 22 gewonden. Demonstranten werden mishandeld. A. de Kom hekelde de onvrijheid en bloedige onderdrukking. 'Weerzien en afscheid' - om met Trefossa te spreken - boro buba fu ten.

Fort Zeelandia 1982
Dit jaar is het 35 jaar geleden dat het Anton de Kom Jaar plaatsvond. Journalisten en activisten van de op 8 december 1982 verboden linkse weekbladen Mokro en Pipel en hun respectievelijke steunorganisaties in Nederland, SAWO (voorheen Loson) en Vereniging Ons Suriname, sloegen de handen ineen. Ook met oud-strijders van het Nederlandse verzet tegen de Hitler bezetting, die Adek persoonlijk hadden gekend. Vele artikelen in de pers, demonstraties, petities en de Conferentie over de strijd en ideeën van A. de Kom, lieten velen kennis nemen van de literaire en activistische nalatenschap van Adek.


Judith de Kom, dochter van Anton de Kom, sprak. Op 10 mei 1988, 55 jaar na zijn verbanning uit Suriname, werd demonstratief op het Binnenhof een petitie van 2400 schrijvers, vakbondsmensen, activisten en vele anderen aangeboden aan de Staten Generaal van Nederland. De eis: eerherstel voor Adek! Hoewel Anton de Kom postuum het Verzetsherdenkingskruis voor zijn verzetswerk had gekregen, bleven zijn willekeurige gevangenneming en verbanning nog open voor rechtsherstel. Een speerpunt in het Anton de Kom Jaar was de ontmaskering van het misbruik van zijn naam door de militaire dictatuur (1980-1987), die verlegen zat om moreel gezag. De dictatuur werd daarbij geholpen door quasi-progressieve splinterpartijtjes als de PALU, die na de folteringen en moorden van 8 december 1982 in het Fort Zeelandia, neerstreken op het regeringspluche van de dictatuur en optraden als censors bij de gecensureerde media.

Anton de Kom mocht niet worden geassocieerd met gewelddadige staatsgreperij, politieke discriminatie en misdrijven tegen de menselijkheid. Zijn vaderlandsliefde was non discriminatoire en inclusief. Het discriminatoire 'natio'nalisme van het 8 december regime daarentegen, kende een sektarisch 'wij', waarvan andersdenkende Surinamers werden uitgesloten en als 'bruggenhoofden' van Nederland werden gedemoniseerd, om vervolgens zonder vorm van proces te worden geliquideerd in het Fort Zeelandia. Alles om de Surinaamse bevolking schrik aan te jagen en te onderwerpen aan een totalitair regime dat in zijn regeringsverklaring van 1 mei 1983 definitief democratische verkiezingen afschafte.

Het Anton de Kom Jaar droeg toetsbaar bij aan het publieke besef van de fundamentele overeenkomsten in democratische en humanitaire waarden tussen de antikoloniale en de anti dictatoriale vrijheidsstrijd. Wie nu Anton de Kom durft te associëren met de militaire dictatuur, kan rekenen op hoongelach.

Henry Does
Advertenties

Monday 06 May
Sunday 05 May
Saturday 04 May
Friday 03 May