Geen gedeelde Scheikunde-prijs

Dan Shechtman, een Israëlische wetenschapper in Haifa, heeft de Nobelprijs voor de Scheikunde gewonnen voor het ontdekken van quasicrystals. Hij ontdekte een materiaal waarin de atomen waren samen verpakt in een goed gedefinieerde patroon dat zich nooit herhaald, de quasicrystals.

De Nobelprijs voor wetenschappelijke vooruitgang is de afgelopen jaren steeds gedeeld door twee of drie mensen. Maar dit jaar ging de chemieprijs en de daarbij behoren 10 miljoen Zweedse kronen (U$ 1.5 miljoen) naar enkel Dan Shechtman.
De zeventigjarige is hoogleraar materiaalkunde aan Technion-Israel Institute of Technology in Haifa, Israël. Hij is ook verbonden aan de Iowa State University en onderzoeker in het laboratorium van het Amerikaanse ministerie van Energie.

Regelmatig niet-herhalende patronen
Sinds de oudheid zijn regelmatig, niet-herhalende patronen, gedefinieerd door precieze regels, bekend in de wiskunde. Middeleeuwse islamitische kunstenaars maakten decoratief, niet-herhalende tegel mozaïeken, maar het verschijnsel werd onmogelijk geacht te voorkomen in de verpakking van atomen. Shechtman ontdekte echter hetzelfde type structuur in een mengsel van aluminium en mangaan.

Quasicrystals zijn inmiddels gevonden in vele andere materialen, waaronder een natuurlijk mineraal van een Russische rivier. Materialen wetenschappers bestuderen quasicrystals omwille van hun specifieke eigenschappen - ze zijn hard, bros, glad en in tegenstelling tot de meeste metalen, slechte geleiders van elektriciteit. Quasicrystals hebben tot dusver een bescheiden invloed in de wereld van alledag. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt in scheermesjes en dunne naalden voor oogchirurgie.

Israëlische leiders hebben vreugde en trots uitgedrukt voor de 10de Nobelprijs die is gewonnen door een burger van Israël, met een bevolking van minder dan acht miljoen.