Na twee jaar komt de een over als een machteloze prater, de ander als een zelfzuchtige oligarch. Ze staan niet naast maar tegen elkaar, als een ongelukkig stel dat een machtsstrijd voert, ten koste van het huishouden en de kinderen. Santokhi heeft geen volksmandaat gekregen om bij de ballen te worden gegrepen. Hij werd gekozen om corruptie te bestrijden, de wisselkoers te stabiliseren en de productie op gang te brengen. Maar daar is nog weinig van terechtgekomen.

De relatie is ontstaan uit de stembusgang van de kiezers. Kiezers hebben niet altijd een gezond verstand en politici zijn niet altijd goed wijs. Je weet dus nooit wat er uit de bus komt. Santokhi was graag als single doorgegaan, maar zijn partij kreeg niet genoeg zetels, dus moest hij op zoek naar een zetelrijke partner. Overigens is een partij met zetelmeerderheid een risico. In 2015-2020 is het systeem bijna opgeblazen omdat slechts één partij de macht had en de checks and balances verzwakten.

Santokhi had er ook voor kunnen kiezen om alleen te regeren. Noem het een minderheidskabinet. Hij durfde waarschijnlijk niet, want het land was failliet. De NDP was geen geschikte partner omdat ze was afgestraft door kiezers, wat aantoont dat democratie werkt om politieke partijen te straffen die de economie vernietigen. NPS was te klein. Dus koos hij Brunswijk als partner voor het draagvlak.

De helft van het regeertermijn zit er bijna op en het is voor iedereen duidelijk dat het stel Santokhi-Brunswijk niet gelukkig is. Ze verzwakken elkaar. De liefde verdampte snel in de moeilijke taak van het samenleven van dag tot dag in een situatie van geldkrapte. Huwelijksbegeleiding heeft niet geholpen. Een kind is schreeuwend weggelopen. De vp snauwt en steekt regelmatig publiekelijk op zoek naar voordeel. Het maakt hem eigenlijk niet zo veel uit wie zijn partner is, als hij er maar baat bij heeft. Hij klaagt openlijk over de regering alsof hij blind is voor zijn eigen aandeel. Burgers kijken met groeiende ergernis naar de capriolen van de vp en de lakse houding van de president. Santokhi kan zijn presidentschap alleen redden door de rotzooi eruit te snijden en dingen voor elkaar te krijgen.

Hoe verder? Niet scheiden zou een ontkenning zijn van de grote kloof tussen de twee partners. Scheiden kan betekenen verder regeren als minderheidskabinet. Dit biedt meer vrijheid en flexibiliteit. Maar het is een uitdaging om elke keer op zoek te gaan naar een meerderheid. Er ontstaat in ieder geval een opener debat en een parlement dat minder ja knikt. Het voordeel is dat president en parlement elkaar beter in toom kunnen houden. Er komt dus meer balans in de wipwap. Overigens zal een zakenkabinet geen verschil kunnen maken, want iedereen heeft een politieke voorkeur. Je kan geen ongekleurd beleid verwachten. Elk kabinet is ‘politiek’.

In geval van een minderheidskabinet zullen partijen manieren moeten vinden om elkaar te steunen. Het is geen onoverkomelijk probleem. Iedereen wil een stabiele wisselkoers, veiligheid, betaalbare gezondheidszorg, goed onderwijs, productie en een rechtvaardige inkomensverdeling. Alle partijen zeggen goed te willen doen voor het volk. Laat het dan zien: door samen te handelen en voor de juiste maatregelen te stemmen. Zo niet, dan is een partij alleen uit op macht.

Een partij die het algemeen belang voorop stelt, verzet zich niet tegen een rationele organisatie van de hout- of goudsector. Wat elke partij moet tonen is zelfbeheersing, niet overvragen, je eisen temperen, water bij de wijn doen, samen handelen in het algemeen belang. Zo breng je een land op orde, beteugel je hebzucht, verbeter je transparantie, in je belastingen, enzovoort.

Politiek en bedrijfsleven moeten elkaar versterken om de vruchten van de welvaart te laten groeien en eerlijk te verdelen. De beste vaccinatie tegen corruptie is continu monitoren en bestraffen van overtredingen. Het moet normaal worden dat bedrijven waarde hechten aan sociale verantwoordelijkheid, politici aan langetermijnbelangen van kiezers en toezichthouders aan risico’s. Win-win is de enige manier om het vertrouwen in het systeem te herstellen.

Scheiden of niet scheiden? Niet scheiden, dan blijft de situatie zoals die is en is er een wonder nodig voor verandering. Als repareren niet helpt, is scheiden soms de beste oplossing. Dat betekent doorgaan als minderheidskabinet en ons gedragen als wijze volwassenen. En als bovenstaande niet helpt? Genoeg gezegd.