Amerikaanse drone neergehaald na botsing met Russisch vliegtuig

Toen een Russische straaljager dinsdag boven de Zwarte Zee in botsing kwam met een grote Amerikaanse bewakingsdrone, was het een zeldzaam maar ernstig incident dat leidde tot een Amerikaans diplomatiek protest en aanleiding gaf tot bezorgdheid over de mogelijkheid dat Rusland gevoelige technologie zou kunnen terugkrijgen.

Amerikaanse en Russische functionarissen hadden tegenstrijdige verslagen over de botsing tussen de MQ-9 Reaper-drone en de Russische Su-27-straaljager - elk gaf de ander de schuld. Maar een woordvoerder van het Pentagon bracht de mogelijkheid naar voren dat het ministerie van Defensie uiteindelijk de video zou kunnen declasseren en vrijgeven die het van de botsing heeft.

Defensiefunctionarissen zeiden dat de drone niet is teruggevonden. Maar het Pentagon weigerde te zeggen of er enige poging gaande was om puin of stukken van de Reaper te verzamelen.

Amerikaanse versie over incident
Het Pentagon en het Amerikaanse Europese commando zeiden dat twee Russische Su-27-vliegtuigen brandstof hadden gedumpt op de MQ-9, die een routine-surveillancemissie uitvoerde boven de Zwarte Zee in het internationale luchtruim. Ze zeiden dat de Russische jets gedurende 30 tot 40 minuten verschillende keren rond en voor de drone vlogen, en dat een van de Russische vliegtuigen 'de propeller van de MQ-9 raakte, waardoor Amerikaanse troepen de MQ-9 moesten neerhalen in internationale wateren."

Luchtmachtgeneraal James Hecker, commandant van de Amerikaanse luchtmacht Europa en Afrika, zei dat de acties van de Russische straaljager "beide vliegtuigen bijna deden crashen". Pentagon-woordvoerder Brigadier-Generaal Pat Ryder zei dat de botsing waarschijnlijk ook de Russische straaljager heeft beschadigd, maar dat de Su-27 kon landen. Waar het terecht is gekomen, wil hij niet zeggen.

Het Pentagon zei dat de drone vrij was van elk Oekraïens grondgebied, maar gaf geen details. Een Amerikaanse defensiefunctionaris zei dat het ten westen van de Krim opereerde boven de Zwarte Zee. De functionaris sprak op voorwaarde van anonimiteit om missiedetails te verstrekken.

Het is niet duidelijk of de botsing een ongeluk was of opzettelijk, maar beide partijen zijn het erover eens dat het Russische vliegtuig de drone probeerde te onderscheppen.

Versie Rusland
Het Russische ministerie van Defensie zei dat de Amerikaanse drone in de buurt van de Russische grens vloog en een gebied binnendrong dat door de Russische autoriteiten tot verboden terrein was verklaard. Het zei dat het Russische leger gevechtsvliegtuigen erop uitstuurde om de Amerikaanse drone te onderscheppen. Het beweerde dat "als gevolg van een scherpe manoeuvre de Amerikaanse drone in een oncontroleerbare vlucht ging met verlies van hoogte en in botsing kwam met het wateroppervlak."

Rusland heeft uitgestrekte gebieden in de buurt van de Krim verboden gebied verklaard voor vluchten. Sinds de annexatie van de Krim in 2014 en lang voordat Rusland vorig jaar Oekraïne binnenviel, heeft Moskou steeds geklaagd dat Amerikaanse bewakingsvliegtuigen te dicht bij zijn grenzen vlogen terwijl ze de notities van Rusland negeerden.

Landen opereren routinematig in het internationale luchtruim en de internationale wateren, en geen enkel land kan aanspraak maken op grenzen op het grondgebied buiten zijn eigen grens.

Het ministerie zei dat de Russische vliegtuigen erop uit waren om de drone te onderscheppen, maar hun wapens niet gebruikten en er "niet mee in aanraking kwamen".

MQ-9 Reaper
De MQ-9 Reaper is een groot onbemand luchtmachtvliegtuig dat op afstand wordt bestuurd door een team van twee personen. Het bevat een grondstation en satellietapparatuur en heeft een spanwijdte van 20 meter. Het team bestaat uit een beoordeelde piloot die verantwoordelijk is voor het besturen van het vliegtuig en een aangeworven vliegtuigbemanningslid dat belast is met het bedienen van de sensoren en het geleiden van wapens.

Routinematig gebruikt tijdens de oorlogen in Irak en Afghanistan voor bewaking en luchtaanvallen, kan de Reaper gewapend of ongewapend zijn. Het kan tot acht lasergestuurde raketten vervoeren, waaronder Hellfire-raketten en andere geavanceerde munitie ionen en kan ongeveer 24 uur boven doelen blijven hangen. Het is ongeveer 11 meter lang, 4 meter hoog en weegt zo'n 2.200 kilogram. Het kan vliegen op een hoogte van maximaal 15 kilometer en heeft een bereik van ongeveer 2.500 kilometer.

De Reaper, die voor het eerst in gebruik werd genomen in 2007, verving de kleinere Predator-drones van de luchtmacht. Elke Reaper kost ongeveer $ 32 miljoen.

Diplomatiek protest
De botsing leidde tot een diplomatiek protest.

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Russische ambassadeur Anatoly Antonov dinsdag ontboden voor een ontmoeting met Karen Donfried, de assistent-staatssecretaris voor Europa.

"We zijn rechtstreeks in gesprek met de Russen, opnieuw op hogere niveaus, om onze sterke bezwaren over te brengen tegen deze onveilige, onprofessionele onderschepping, die het neerhalen van het onbemande Amerikaanse vliegtuig veroorzaakte", aldus Ned Price, woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

En de woordvoerder van de Nationale Veiligheid van het Witte Huis, John Kirby, zei dat de VS "onze zorgen zullen uiten over deze onveilige en onprofessionele onderschepping".

Minister van Defensie Lloyd Austin had niet met zijn Russische tegenhanger gesproken over het incident, zei Ryder.

Dit is niet de eerste keer dat Russische vliegtuigen zo dicht bij Amerikaanse vliegtuigen in de Zwarte Zee vliegen dat het Pentagon het incident publiekelijk heeft veroordeeld omdat het de bemanning in gevaar bracht. In 2020 staken Russische jets over voor een B-52 bommenwerper die over de Zwarte Zee vloog en vlogen tot wel 30 meter voor de neus van de bommenwerper, wat turbulentie veroorzaakte.

Russische straaljagers hebben ook Amerikaanse oorlogsschepen verstoord tijdens oefeningen in de Zwarte Zee. In 2021 onderschepten Russische gevechtsvliegtuigen de USS Donald Cook, een torpedobootjager van de marine, die had deelgenomen aan een grote oefening. Tot de Russische invasie van Oekraïne vorig jaar, werden Amerikaanse oorlogsschepen vaker ingezet in de Zwarte Zee als reactie op de Russische aanval op de Krim in 2014.

Militaire onderscheppingen - in de lucht of op zee - zijn echter grotendeels routine en zijn een aantal keren gebeurd met Russische vliegtuigen in de Stille Oceaan, met name in het noorden. Vorige maand nog onderschepten Amerikaanse straaljagers twee Russische TU-95-bommenwerpers in het internationale luchtruim voor de kust van Alaska en "begeleiden ze" gedurende 12 minuten, aldus het Pentagon.

En Russische vliegtuigen hebben soortgelijke missies gedaan, en onderschepten ook Amerikaanse marineschepen in de Stille Oceaan. In de meeste gevallen worden de onderscheppingen als veilig en professioneel beschouwd.

Het is niet duidelijk of de Russische piloten bereid waren om dichter bij de Reaper te komen of er brandstof op te dumpen omdat ze wisten dat het onbemand was - en daarom was er geen risico voor een Amerikaanse piloot of bemanning. Het opzettelijk neerhalen van een bemand vliegtuig – waarbij bemanningsleden gewond raken of omkomen – kan worden overwogen als een oorlogsmisdaad.