China: Washington wil ontwikkeling blokkeren

Is de VS erop uit om China te saboteren? Chinese leiders denken van wel. President Xi Jinping beschuldigde Washington deze week ervan zijn land te willen isoleren en de ontwikkeling ervan tegen te houden. Dat weerspiegelt de groeiende frustratie van de regerende Communistische Partij dat haar streven naar welvaart en wereldwijde invloed wordt bedreigd door Amerikaanse beperkingen op de toegang tot technologie, haar steun aan Taiwan en andere stappen die Beijing als vijandig beschouwt.

Xi, de machtigste leider van China in decennia, probeert boven de problemen uit te zien en maakt meestal flauwe, positieve publieke opmerkingen. Dat maakte zijn klacht maandag des te opvallender. Xi zei dat een door de VS geleide campagne van "beheersing en onderdrukking" van China "ongekende, ernstige uitdagingen heeft gebracht". Hij riep het publiek op om "te durven te vechten".

Dinsdag verscherpte de minister van Buitenlandse Zaken, Qin Gang, de waarschuwing door te zeggen dat Washington te maken krijgt met mogelijke "conflicten en confrontaties" als het er niet in slaagt van koers te veranderen.

"De minister van Buitenlandse Zaken spreekt namens een wijdverbreide opvatting dat de Verenigde Staten achter China aanzit en dat ze zichzelf moeten verdedigen", zegt John Delury, een specialist internationale betrekkingen aan de Yonsei University in Seoul.

China is niet de enige regering die woedend is over de dominantie van Washington op het gebied van mondiale strategische en economische aangelegenheden. Maar Chinese leiders zien de VS als een extra inspanning om Beijing te dwarsbomen als een uitdager voor regionaal en mogelijk mondiaal leiderschap.

De regerende partij wil de historische rol van China als politiek en cultureel leider herstellen, de inkomens verhogen door het land om te vormen tot een uitvinder van technologie, en wat zij als het Chinese moederland beschouwt, verenigen door de controle over Taiwan over te nemen, de zelfbestuurde eilanddemocratie waarvan Beijing beweert dat die deel uitmaakt van zijn grondgebied.

Beijing ziet die als positieve doelen, maar Amerikaanse functionarissen zien ze als bedreigingen. Ze zeggen dat Chinese ontwikkelingsplannen in ieder geval gedeeltelijk gebaseerd zijn op het stelen of onder druk zetten van buitenlandse bedrijven om technologie over te dragen. Sommigen waarschuwen dat de Chinese concurrentie de industriële dominantie en inkomens van de VS zou kunnen aantasten.

Washington heeft de plannen van Beijing tegengewerkt door Chinese bedrijven, waaronder het eerste wereldwijde technologiemerk, Huawei, op een zwarte lijst te plaatsen die de toegang tot processorchips en andere technologie beperkt. Dat verlamde het smartphonemerk van Huawei, ooit een van 's werelds grootste. Amerikaanse functionarissen lobbyen bij Europese en andere bondgenoten om Huawei-apparatuur te vermijden wanneer ze telefoonnetwerken upgraden.

Washington maakt zich zorgen over de veiligheid, maar Beijing zegt dat dit een excuus is om zijn jonge concurrenten pijn te doen.

De twee regeringen hebben 's werelds grootste handelsrelatie en gemeenschappelijke belangen bij het bestrijden van klimaatverandering en andere problemen. Maar de betrekkingen zijn gespannen vanwege Taiwan, de manier waarop Beijing Hongkong en voornamelijk islamitische etnische minderheden behandelt, en de weigering om Rusland te bekritiseren of te isoleren vanwege zijn invasie in Oekraïne.

De officiële Chinese mening is verzuurd na een opleving toen Xi de Amerikaanse president Joe Biden in november in Indonesië ontmoette, zei Shi Yinhong, een specialist internationale betrekkingen aan de Renmin University in Beijing. Hij merkte op dat Washington in de vijf maanden sindsdien meer wapenverkopen aan Taiwan goedkeurde, Beijings standpunt over Oekraïne bekritiseerde en meer Chinese bedrijven op exportwatchlists plaatste, die China allemaal als vijandig beschouwde.

Xi en Qin spraken deze week op een "dramatische manier", maar "de essentie van wat ze zeiden is China's langetermijnstandpunt", zei Shi. De leiding vindt dat “de Verenigde Staten bijna overal een drastische en wanhopige inperking van China in alle opzichten heeft doorgevoerd, vooral op strategisch en militair gebied.”

"Het risico op een militair conflict tussen China en de Verenigde Staten wordt steeds groter", zei Shi.

Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Ned Price, zei dat Washington "verantwoord naast elkaar wil bestaan" binnen het wereldwijde handels- en politieke systeem en ontkende dat de Amerikaanse regering China wil onderdrukken. "Dit gaat niet over het in bedwang houden van China. Dit gaat niet over het onderdrukken van China. Het gaat er niet om China tegen te houden", zei Price in Washington. "We willen die constructieve concurrentie hebben die eerlijk is" en "niet dat het in een conflict terechtkomt."

De VS vormde een strategische groep, de Quad, met Japan, Australië en India als reactie op bezorgdheid over China en zijn aanspraak op uitgestrekte zeegebieden die drukke scheepvaartroutes zijn. Ze houden vol dat de groep zich niet op een bepaald land richt, maar dat de officiële verklaringen gaan over territoriale aanspraken en andere kwesties waarover ze geschillen hebben met Beijing.

De laatste verandering in toon volgt op bittere discussies over een Chinese ballon die werd neergeschoten nadat hij boven Noord-Amerika was gepasseerd. De elektronica en andere apparatuur wordt onderzocht door de FBI.

Qin, de minister van Buitenlandse Zaken, probeert "China te positioneren als een wereldwijde kracht voor matiging en vrede" voor een buitenlands publiek en zegt "het zijn de Amerikanen die de zaken buiten proportie opblazen", zei Delury.

De regering van Xi is vooral geïrriteerd door steunbetuigingen van Amerikaanse en andere westerse wetgevers aan Taiwan, dat zich in 1949 na een burgeroorlog afscheidde van China.

Taiwan heeft nooit deel uitgemaakt van de Volksrepubliek China, maar de Communistische Partij zegt dat het eiland van 22 miljoen inwoners zich moet verenigen met het vasteland, desnoods met geweld.

Washington is volgens de federale wet verplicht ervoor te zorgen dat Taiwan over de wapens beschikt om zichzelf te verdedigen en heeft het straaljagers en raketten verkocht. Chinese leiders klagen dat dit Taiwanese politici aanmoedigt die zich misschien willen verzetten tegen eenwording en mogelijk de formele onafhankelijkheid willen uitroepen, een stap die volgens Beijing tot oorlog zou leiden.

Premier Li Keqiang, die deze maand zal aftreden als de tweede leider van China, riep zondag op tot "vreedzame hereniging". Maar de regering van Xi heeft ook haar inspanningen opgevoerd om het eiland te intimideren door met gevechtsvliegtuigen te vliegen en raketten in de nabijgelegen zee af te vuren.

De laatste neergang is "een bewijs van de echte verslechtering" van de Amerikaans-Chinese betrekkingen, die "nooit veel vertrouwen hadden", zei Drew Thompson, een fellow aan de Lee Kuan Yew School of Public Policy aan de National University of Singapore.

Chinese leiders "beschouwen elke vorm van discussie over strategische kwesties als gevoelig en onbereikbaar", wat leidt tot "verhoogd risico op misrekening", zei Thompson.
"Ze geloven dat de VS een hegemonie is die de Communistische Partij en haar legitimiteit probeert te ondermijnen, en ze hebben daar voldoende bewijs voor", zei hij. "Maar als de percepties en de belangenafweging veranderen, kunnen ze net zo goed geloven dat de VS een partner is om de doelstellingen van de partij te bereiken."