De meeste strafbare feiten zijn gepleegd door tieners tussen 15 en 17 jaar. Van de 239 cases plaatste het OM 65 zaken op de zittingsrol van de jeugdrechter.
In het afgelopen jaar (januari tot eind december 2022) zijn 287 jeugdigen van 12 tot 18 jaar in verzekering gesteld. Het Openbaar Ministerie (OM) ziet een toename van meisjes, die worden ingesloten voor betrokkenheid in vechtpartijen, geeft substituut-officier Ruth Craig-Nunes bij het OM belast met jeugdzaken, aan.

De cijfers over het zittingsjaar (1 oktober 2021 tot 15 augustus 2022) geven aan dat 239 jeugdigen in verzekering zijn gesteld. Deze zaken zijn nader uitgewerkt en tonen als misdrijven aan: zedendelicten, diefstal middels geweldpleging en gekwalificeerde diefstal gevolgd door openlijke geweldpleging. Het gros van de gevallen betreft 17-jarigen, die bij 81 zaken zijn betrokken. In 66 zaken gaat het om 16-jarigen en in 45 zaken waren 15-jarigen betrokken.
Van de 239 overtreders zijn 219 jongens en 20 meisjes. Het voorgaande zittingsjaar waren het er nog 215 jeugdigen die waren ingesloten, van wie 4 meisjes. Craig klinkt verontrust: “We zien dat in één zittingsjaar het aantal meisjes vijfmaal is toegenomen.”

65 zaken voor de rechter
Van de 239 cases plaatste het OM 65 zaken op de zittingsrol van de jeugdrechter. Het OM had geen keus, want het strafbare feit was te ernstig. Overige verdachten zijn op een andere wijze afgehandeld. “Het jeugdstrafrecht heeft een pedagogisch karakter. Het gaat bij ons niet om het straffen, maar het vormen. Straffen is de ultieme maatregel”, legt de jeugdofficier uit. “Zelfs op de zitting wordt nagegaan welke aanpak het beste is voor die jeugdige.”

Per geval wordt gekeken welke interventies toegepast kunnen worden voor de vorming van de jonge overtreders. “Zodat er een positieve ommekeer komt in de gedachtegang van zo een jeugdige en die zich niet weer schuldig maakt aan een strafbaar feit.”

Alternatieve afdoening
Een van de interventies is ‘alternatieve afdoening’ (AA) op hulpofficiers niveau. Het OM startte dit pilotproject in juli 2021 voor overtreders van onder meer niet ernstige delicten. Zij krijgen als alternatieve ‘straf’ een leerproject: trainingen om gevormd te worden waarin zij tekortschieten, bijvoorbeeld een agressieregulatie training. Elke training is afgestemd op het gepleegde strafbare feit.

Om logistieke redenen geldt dit project in de pilotfase voor Paramaribo, Commewijne en Wanica. De jeugdige moet wel het strafbaar feit bekennen en akkoord gaan met het AA-traject. Het OM tekent een ‘contract’ met de persoon en diens ouders. Wie aan contractbreuk doet of weigert een AA te tekenen, riskeert met zijn zaak voor de rechter te verschijnen.
Vanaf de start zijn 30 zaken via AA afgehandeld. Hierin participeerden 24 personen: 15 doorliepen het programma met succes en 6 volgen nog een training. Succesvol afronden betekent dat zo een persoon weer met een schone lei begint. “Het grotere doel bij dit project is de mindshift creëren.”

Jeugdigen volgen via datasysteem
In de toekomst zal via een datasysteem zo een jeugdige sneller gevolgd worden of die weer vervalt in een (oude) fout. Momenteel werkt het OM aan de opzet van dit datasysteem. Zodra de jongeren in contact komen met jeugddiensten zoals de jeugdpolitie of maatschappelijke zorg, wordt hun relevante informatie in dit systeem ingevoerd.

Met een druk op de knop kan het OM of de jeugdrechter dan snel informatie over de persoon opzoeken. Het streven is om het datasysteem nog voor eind 2023 in gebruik te nemen. Zo wil het OM statistieken bijhouden, jeugdigen volgen en gericht (preventie)beleid maken.

Toename scholierengevechten
Het OM bevestigt dat er toename is in gevallen van scholierengevechten. Ze lopen uiteen: van handgevechten (gewone mishandeling), openlijke geweldpleging, in een groepsverband op een publieke plek een ander aanvallen, tot aan steekpartijen. “AA is voor de minder strafbare feiten, maar er zijn uitzonderingsgevallen. Niets is zwart wit.” Afhankelijk van de ernst van de strafbare feiten, de feiten en omstandigheden per geval/individu kunnen die cases resulteren in zittingszaken.

De kern van de ruzie draait vaak om hele gekke motieven. De jongeren onderling hebben wat te bewijzen, geeft de jeugdofficier aan. In het verleden hebben zich altijd al kleine vechtpartijen voorgedaan, maar nu krijg je verruwing met vergelding. “Normen en waarden verwateren.”

Jongeren willen volgens Craig maar al te snel het recht in eigen hand nemen en zelf zaken afhandelen. “Ik denk dat de jeugd van tegenwoordig haast heeft met opgroeien, om volwassen te zijn.” Op elk niveau valt dit op. Vandaar ook de vele zedenmisdrijven. Andere willen ‘fast money’ en niet meer in de schoolbanken zitten. “Als je het zelf wil aanpakken op jouw niveau dan zul je ook moeten instaan voor de consequenties. Wie de regels overtreedt moet weten wat de gevolgen zijn.”
Het OM richt zich ook op de preventie. Zodra er een trend wordt waargenomen, “er speelt iets”, wordt dit doorgespeeld aan de politie Jeugdzaken die de scholen bezoekt voor voorlichtingssessies. “Er zijn zelfs scholen die ons verzoeken om een infosessie te geven.”

De info richt zich op wat de gevolgen kunnen zijn van bepaalde handelingen. De jongeren doen stoer, lopen met wapens en bedreigen elkaar. Ze beseffen niet dat de geuite woorden een strafbaar feit kan zijn en dat zij daarvoor ingesloten kunnen worden. “Daarvoor is de voorlichting: voor bewustwording en waarschuwing.”

De oproep van de jeugdofficier luidt dan ook als volgt: ‘Besef je wel dat je nog kind bent? Doe je beklag bij een volwassene, je ouders, de schoolleiding en laten die het probleem op hun niveau oppakken en oplossen.”