In het kader van de Internationale Dag van de Mensenrechten en de Internationale Dag van het Soroptimisme op 10 december vond in het Lala Rookh centrum de lezing De toekomst van mensenrechten in Suriname; modewoord of hoeksteen van de samenleving”plaats. De inleider was mr. dr. Gaetano Best.

De lezing was georganiseerd door de Soroptimist International Club Paramaribo (SICP). Deze organisatie is onderdeel van het wereldwijde netwerk Soroptimist International, de grootste NGO van hoog opgeleide vakvrouwen. In Suriname heeft de club diverse gemeenschapsprojekten uitgevoerd, om de weerbaarheid en (rechts)positie van de kansarme mens, c.q. vrouwen en meisjes te verbeteren. Enkele projecten zijn o.a. oprichting Stichting Prasoro voor het kind in nood, trainingscentrum Ilse Labadie, schenking van couveuses aan ’s Lands Hospitaal.

Tijdens zijn inleiding ging inleider Best in op de diverse aspecten van mensenrechten of grondrechten. Zijn presentatie had betrekking op een algemeen deel. Wat  zijn mensenrechten, waarom zijn ze belangrijk en de diverse categorieën mensenrechten. Het andere deel had betrekking op de toekomst van de mensenrechten in Suriname. Mensenrechten zijn rechten van mensen die onvervreemdbaar en fundamenteel zijn voor de mens. Zonder mensenrechten heb je geen volwaardig bestaan. Dat is het uitgangspunt van mensenrechten. Als je geen mensenrechten hebt, krijgt of kan afdwingen, dan heb je geen volwaardig bestaan. Daarmee raak je dus de kern van het menswaardig bestaan.

Het is ook belangrijk om stil te staan bij het waarom van mensenrechten. Waarom willen we mensenrechten? Om ervoor te zorgen dat de staat tools krijgt aangereikt krijgt om een menswaardig bestaan te garanderen aan mensen. Waar gelden de mensenrechten? Overal waar de  mens is. De mens draagt zijn rechten overal met zich mee. Waarom hebben wij mensenrechten? Aan de ene kant geldt het als een zwaard functie, in die zin dat de staat de verplichting heeft tot strafrechtelijk onderzoek naar, vervolging, berechting en bestraffing van mensenrechtenschendingen en aan de andere kant een schildfunctie van mensenrechten. Het is ook het raamwerk waarbinnen de staat moet omgaan met haar burgers. Mensenrechten trachten de machtsuitoefening van de staat te beperken Het gaat m.n. om de relatie tussen burgers en staat.

Er zijn verschillende vormen/categorieën van mensenrechten. Sommige zijn klassieke mensenrechten, bv afweerrechten (recht op leven), participatierechten (recht om te kiezen wie je politieke leiders zijn) en gelijkheidsrechten (discriminatieverbod). De staat mag geen inbreuk maken op deze rechten. De inbreuken zijn tastbaar. Naast klassieke grondrechten zijn er ook sociale grondrechten, bv recht op onderwijs en gezondheidszorg. Inbreuk op sociale rechten is minder meetbaar. De mate waarop de sociale rechten worden gehandhaafd hangt in belangrijke mate af van de middelen die de staat heeft en de inspanningsverplichtingen die zij zich getroost om deze rechten te garanderen.

De enige manier om je rechten te handhaven is door ze te kennen. Er is een beperking in klassieke grondrechten. Sommige rechten zijn absoluut, bv. folterverbod en recht op leven. De meeste mensenrechten zijn niet absoluut, bv. recht op privacy. Mensenrechten kunnen beperkt worden bij wet indien zij strikt noodzakelijk zijn in een democratische samenleving. De noodzakelijkheid wordt getoetst op basis van het geschikt achten van de maatregel voor het doel, de subsidiariteit en de proportionaliteit.

De inleider ging ook in op de toekomst van de mensenrechten in Suriname. De staat van de mensenrechten in Suriname en ook in andere landen is niet goed. Dit komt doordat de overheden geen hoge prioriteit geven aan de mensenrechten. Bij schendingen is het meestal de overheid die deze pleegt. Hoewel er ook sprake kan zijn van schending van grondrechten tussen burgers onderling (horizontale werking).

Is het voorzienbaar dat de overheid uit zichzelf een pro actieve hoeder van mensenrechten wordt? Dat is niet te verwachten gelet op het bovenstaande. De oplossing voor het probleem van mensenrechten in Suriname moeten we niet zoeken bij de overheid, maar bij onszelf. Ken je mensenrechten. Zij werken pas indien er een beroep op wordt gedaan. Dat vergt dus kritische en/of mondige burgers. Als je je rechten niet kent, dan kan je niet opkomen tegen de schending daarvan. Dat vergt een geïnformeerde burger. Het belang van mensenrechten wordt pas duidelijk, indien er sprake is van schending daarvan. De oplossing van schending van mensenrechten begint bij jezelf.