Een man rijdt op een motor op een verwoeste brug over de rivier de Oskil tijdens de evacuatie in de onlangs bevrijde stad Kupiansk, Oekraïne. (Foto: AP)
Na te zijn omsingeld door Oekraïense troepen, trok Rusland zaterdag troepen terug uit een Oost-Oekraïense stad die het als frontlinie had gebruikt. Het was de laatste overwinning van het Oekraïense tegenoffensief dat het Kremlin heeft vernederd en boos gemaakt.

De terugtrekking van Rusland uit Lyman compliceert zijn internationaal belasterde verklaring slechts een dag eerder dat het vier regio's van Oekraïne had geannexeerd - een gebied dat Lyman omvat. Door de stad in te nemen, wordt de weg vrijgemaakt voor Oekraïense troepen om mogelijk verder land binnen te dringen dat Moskou nu illegaal als zijn eigendom claimt.

"De Oekraïense vlag hangt al in Lyman, regio Donetsk. Daar wordt nog steeds gevochten. Maar er is geen spoor van een pseudo-referendum", zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zaterdag in zijn nachtelijke toespraak. Hij verwees naar "referendums" die Rusland onder schot hield in de vier regio's voordat ze werden geannexeerd - Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson.

De gevechten komen op een cruciaal moment in de oorlog van de Russische president Vladimir Putin. Geconfronteerd met Oekraïense winsten op het slagveld – die hij omlijst als een door de VS georkestreerde poging om Rusland te vernietigen – verhoogde Putin deze week de dreiging van nucleaire kracht en gebruikte hij zijn meest agressieve, antiwesterse retoriek tot nu toe.

Het Russische ministerie van Defensie beweerde de Oekraïense troepen schade te hebben toegebracht in de strijd om Lyman vast te houden, maar zei dat in de minderheid zijnde Russische troepen werden teruggetrokken naar gunstiger posities. Oekraïense troepen trokken de stad binnen en de stafchef van Zelensky plaatste foto's van een Oekraïense vlag die aan de rand van de stad werd gehesen.

Lyman is een belangrijke schakel geweest in de Russische frontlinie voor grondcommunicatie en logistiek. Het ligt 160 kilometer ten zuidoosten van Charkov, de op een na grootste stad van Oekraïne, in de regio Donetsk, vlakbij de grens met Loehansk, twee regio's die Rusland vrijdag heeft geannexeerd.

Oekraïense troepen hebben grote delen van het grondgebied heroverd in een tegenoffensief dat in september begon. Ze hebben Russische troepen uit het gebied van Charkov verdreven en zijn naar het oosten over de rivier de Oskil getrokken.

De terugtrekking van Moskou uit Lyman leidde tot onmiddellijke kritiek van sommige Russische functionarissen. De leider van Tsjetsjenië, Ramzan Kadyrov, gaf de schuld aan de terugtocht, zonder enig bewijs, aan een Russische generaal die "verdoezeld werd door hogere leiders in de Generale Staf". Hij riep op tot 'drastischere maatregelen'.

Ondertussen kondigde de gouverneur van de stad Sebastopol op het door Rusland geannexeerde Krim-schiereiland een noodsituatie aan op een vliegveld daar. Explosies en enorme rookwolken konden worden gezien door strandgangers in het door Rusland bezette resort. Autoriteiten zeiden dat een vliegtuig van de landingsbaan op het vliegveld van Belbek was gerold en dat de munitie aan boord in brand was gevlogen.

Rusland annexeerde in 2014 het Zwarte Zee-schiereiland van de Krim van Oekraïne in strijd met het internationaal recht.

Het Russische bombardement is de afgelopen dagen geïntensiveerd toen Moskou snel bewoog met zijn laatste annexatie en opdracht gaf tot een massale mobilisatie in eigen land om zijn troepen te versterken. De Russische oproep is thuis niet populair gebleken, waardoor tienduizenden Russische mannen het land zijn ontvlucht.

Zelensky en zijn leger hebben gezworen te blijven vechten voor de bevrijding van de regio's die Putin beweerde vrijdag te hebben geannexeerd, en andere door Rusland bezette gebieden.

Oekraïense autoriteiten beschuldigen Russische troepen ervan de afgelopen dagen hun vizier op twee humanitaire konvooien te hebben gericht, waarbij tientallen burgers zijn omgekomen.

De gouverneur van de regio Charkov, Oleh Syniehubov, zei dat deze week 24 burgers zijn omgekomen bij een aanval op een konvooi dat probeerde het Kupiansk-district te ontvluchten. Hij noemde het "een wreedheid die niet te rechtvaardigen is." Hij zei dat 13 kinderen en een zwangere vrouw onder de doden waren. "De Russen schoten bijna van dichtbij op burgers", schreef Syniehubov op Telegram.

De veiligheidsdienst van Oekraïne, de geheime politie die bekend staat onder de afkorting SBU, plaatste foto's van het aangevallen konvooi. Ten minste één vrachtwagen leek te zijn opgeblazen, met verbrande lijken in wat er nog over was van de laadvloer. Een ander voertuig aan de voorkant van het konvooi werd in brand gestoken. Lichamen lagen langs de kant van de weg of nog steeds in voertuigen die doorzeefd waren met kogelgaten.

Het Russische ministerie van Defensie zei dat zijn raketten Oekraïense militaire doelen in het gebied hebben vernietigd, maar heeft geen commentaar gegeven op beschuldigingen dat het gericht was op vluchtende burgers. Russische troepen hebben zich teruggetrokken uit een groot deel van de regio Charkov, maar blijven het gebied beschieten.

En bij een Russische aanval in de hoofdstad van de regio Zaporizja kwamen 31 mensen om het leven en raakten 88 gewond, zeiden Oekraïense functionarissen. Het Britse ministerie van Defensie zei dat de Russen daar "vrijwel zeker" een humanitair konvooi hebben geraakt met S-300 luchtafweerraketten. Door Rusland geïnstalleerde functionarissen in Zaporizja gaven de Oekraïense troepen de schuld, maar gaven geen bewijs.


In een klaarblijkelijke poging om de greep van Moskou op het nieuw geannexeerde gebied veilig te stellen, hebben Russische troepen de directeur-generaal van de Zaporizja-kerncentrale, Ihor Murashov, vrijdag in gijzeling genomen,  meldt het Oekraïense staatsnucleaire bedrijf Energoatom. Het bedrijf zei dat Russische troepen de auto van Murashov stopten, hem blinddoekten en hem naar een geheime locatie brachten.
 
Het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) zei dat Rusland vertelde dat "de directeur-generaal van de kerncentrale van Zaporizja tijdelijk werd vastgehouden om vragen te beantwoorden". Het in Wenen gevestigde IAEA zei dat het "actief op zoek is naar opheldering en hoopt op een snelle en bevredigende oplossing van deze kwestie."

De elektriciteitscentrale is gevangen in het kruisvuur van de oorlog. Oekraïense technici bleven het runnen nadat Russische troepen de krachtcentrale hadden ingenomen, en de laatste reactor werd in september als voorzorgsmaatregel stilgelegd te midden van aanhoudende beschietingen in de buurt.

Bij andere gevechten die zaterdag werden gemeld, werden vrijdag vier mensen gedood door Russische beschietingen in de regio Donetsk, zei gouverneur Pavlo Kyrylenko. Het Russische leger heeft de Zuid-Oekraïense stad Mykolaiv 's nachts twee keer aangevallen, een keer met drones en de tweede keer met raketten, aldus de regionale gouverneur.

Rusland claimt nu de soevereiniteit over 15% van Oekraïne in wat NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg "de grootste poging tot annexatie van Europees grondgebied met geweld sinds de Tweede Wereldoorlog" noemde.

Zelensky heeft vrijdag formeel het NAVO-lidmaatschap aangevraagd, waarmee hij de druk op westerse bondgenoten om Oekraïne te verdedigen opvoert.

In Washington ondertekende president Joe Biden een wetsvoorstel dat voorziet in een nieuwe injectie – meer dan US$ 12,3 miljard – aan militaire en economische hulp in verband met de oorlog in Oekraïne.
Russische troepen de directeur-generaal van de Zaporizja Nuclear Power P.