Secretaris-generaal van de Verenigde Naties Antonio Guterres spreekt aan het begin van de Transforming Education Summit op het hoofdkwartier van de Verenigde Naties. (Foto: AP)
In een alarmerende beoordeling waarschuwde het hoofd van de Verenigde Naties (VN) de wereldleiders vandaag, dinsdag, dat naties "vastzitten in een kolossale wereldwijde disfunctie" en niet klaar of bereid zijn om de uitdagingen aan te gaan die de toekomst van de mensheid – en die van de planeet – bedreigen. "Onze wereld is in gevaar - en verlamd", zei hij.

Tijdens zijn toespraak bij de opening van de jaarlijkse bijeenkomst op hoog niveau van de Algemene Vergadering, benadrukte secretaris-generaal Antonio Guterres dat er nog hoop is. Maar zijn opmerkingen weerspiegelden een gespannen en bezorgde wereld. Hij noemde de oorlog in Oekraïne en de toenemende conflicten over de hele wereld, de noodsituatie in het klimaat, de benarde financiële situatie van ontwikkelingslanden en tegenslagen in de VN-doelstellingen voor 2030, waaronder een einde aan extreme armoede en kwaliteitsonderwijs voor alle kinderen.

Hij waarschuwde ook voor wat hij "een bos van rode vlaggen" rond nieuwe technologieën noemde, ondanks veelbelovende vooruitgang om ziekten te genezen en mensen met elkaar in contact te brengen. Guterres zei dat sociale-mediaplatforms zijn gebaseerd op een model "dat geld verdient met verontwaardiging, woede en negativiteit". Volgens hem brengt kunstmatige intelligentie "de integriteit van informatiesystemen, de media en zelfs de democratie zelf in gevaar."

De wereld mist zelfs het begin van "een wereldwijde architectuur" om de rimpelingen aan te pakken die door deze nieuwe technologieën worden veroorzaakt vanwege "geopolitieke spanningen", zei Guterres.

Zijn openingstoespraak kwam toen leiders van over de hele wereld opnieuw bijeenkwamen op het VN-hoofdkwartier in New York na drie jaar van pandemische onderbrekingen, waaronder een volledig virtuele vergadering in 2020 en een hybride vergadering vorig jaar. Deze week zijn de zalen van de VN opnieuw gevuld met afgevaardigden die de culturen van de wereld weerspiegelen. Veel gezichten waren zichtbaar, hoewel alle afgevaardigden maskers moeten dragen, behalve wanneer ze spreken om het coronavirus af te weren.

Guterres zorgde ervoor dat hij begon met een toon van hoop. Hij toonde een video van het eerste door de VN gecharterde schip dat graan uit Oekraïne vervoerde – onderdeel van de deal tussen Oekraïne en Rusland die de VN en Turkije hebben bemiddeld – naar de Hoorn van Afrika, waar miljoenen mensen op de rand van hongersnood staan. Het is, zei hij, een voorbeeld van belofte en hoop 'in een wereld die wemelt van onrust'.

Hij benadrukte dat samenwerking en dialoog de enige weg vooruit zijn - twee fundamentele VN-principes sinds de oprichting na de Tweede Wereldoorlog. En hij waarschuwde dat "geen enkele macht of groep alleen de dienst kan uitmaken."

"Laten we werken als één, als een coalitie van de wereld, als verenigde naties", drong hij er bij de leiders op aan die zich verzamelden in de grote zaal van de Algemene Vergadering.

Het is zelden zo gemakkelijk. Geopolitieke verdeeldheid ondermijnt het werk van de VN-Veiligheidsraad, het internationaal recht, het vertrouwen van mensen in democratische instellingen en de meeste vormen van internationale samenwerking, zei Guterres. "De divergentie tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden, tussen Noord en Zuid, tussen de bevoorrechten en de rest, wordt met de dag gevaarlijker", zei de secretaris-generaal. "Het ligt aan de basis van de geopolitieke spanningen en het gebrek aan vertrouwen die elk gebied van wereldwijde samenwerking vergiftigen, van vaccins tot sancties tot handel."

Voordat de wereldwijde bijeenkomst werd geopend, dwaalden leiders en ministers die maskers droegen om een ​​Covid-19-superverspreider-evenement te voorkomen, door de vergaderzaal, individueel en in groepen pratend. Het was een teken dat, ondanks de gefragmenteerde toestand van de planeet, de VN de belangrijkste ontmoetingsplaats blijft voor presidenten, premiers, monarchen en ministers.

Bijna 150 staatshoofden en regeringsleiders staan ​​op de lijst van meest recente sprekers, een hoog aantal dat aangeeft dat de VN de enige plaats blijft, niet alleen om hun mening te geven, maar om privé bijeen te komen om de uitdagingen op de mondiale agenda te bespreken -- en hopelijk enige vooruitgang te boeken.

De 77e Algemene Vergadering van wereldleiders komt bijeen in de schaduw van Europa's eerste grote oorlog sinds de Tweede Wereldoorlog - het conflict tussen Rusland en Oekraïne, dat een wereldwijde voedselcrisis heeft ontketend en scheuren heeft geopend tussen de grote mogendheden op een manier die sinds de Koude Oorlog niet meer gezien waren.

Voor velen bovenaan die agenda: de Russische invasie van 24 februari in Oekraïne, die niet alleen de soevereiniteit van zijn kleinere buurland bedreigt, maar ook de vrees heeft doen toenemen voor een nucleaire ramp in Europa's grootste kerncentrale in het nu door Rusland bezette zuidoosten van het land. Leiders in veel landen proberen een bredere oorlog te voorkomen en de vrede in Europa te herstellen. Diplomaten verwachten deze week echter geen doorbraken.

Het verlies van belangrijke export van graan en kunstmest uit Oekraïne en Rusland heeft geleid tot een voedselcrisis, vooral in ontwikkelingslanden, en tot inflatie en stijgende kosten van levensonderhoud in vele andere. Die onderwerpen staan ​​hoog op de agenda.

Tijdens een vergadering maandag om de VN-doelen voor 2030 te promoten – waaronder het beëindigen van extreme armoede, kwaliteitsonderwijs voor alle kinderen en het bereiken van gendergelijkheid – zei Guterres dat de vele dringende gevaren van de wereld het "verleidelijk maken om onze prioriteiten voor langetermijnontwikkeling aan de kant te zetten.”

Maar de VN-chef zei dat sommige dingen niet kunnen wachten - waaronder onderwijs, waardige banen, volledige gelijkheid voor vrouwen en meisjes, uitgebreide gezondheidszorg en actie om de klimaatcrisis aan te pakken. Hij riep op tot publieke en private financiering en investeringen, en vooral voor vrede.

De dood van de Britse koningin Elizabeth II en haar begrafenis in Londen op maandag, waar veel wereldleiders aanwezig waren, hebben op het laatste moment hoofdpijn veroorzaakt voor de bijeenkomst op hoog niveau. Diplomaten en VN-personeel hebben zich ingespannen om veranderingen in reisplannen, de timing van evenementen en het logistiek ingewikkelde spreekschema voor wereldleiders aan te pakken.

De wereldwijde bijeenkomst, bekend als het Algemeen Debat, was in 2020 volledig virtueel vanwege de pandemie en hybride in 2021. Dit jaar keert de 193 leden tellende Algemene Vergadering terug naar alleen persoonlijke toespraken, met één uitzondering: de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

Na bezwaren van Rusland en een paar bondgenoten stemde de vergadering afgelopen vrijdag om de Oekraïense leider toe te staan ​​zijn toespraak vooraf op te nemen vanwege redenen die buiten zijn macht liggen – de "voortdurende buitenlandse invasie" en militaire vijandelijkheden die hem verplichten zijn "nationale verdediging en beveiligingstaken" uit te voeren.

De Amerikaanse president, die het gastland van de VN vertegenwoordigt, is traditioneel de tweede spreker. Maar Joe Biden woont de begrafenis van de koningin bij en zijn toespraak is verplaatst naar woensdagochtend.