Suriname zit in een diepe depressie. Het land heeft een gapend financieel gat dat de regering dwingt te bezuinigen. Ondertussen stijgen de prijzen, vooral door invoerinflatie, en raken burgers geïrriteerd. Ze zien de overheid als een vijand die strenge bezuinigingsmaatregelen oplegt en de prijzen niet controleert. De vorige regering leende geld tegen hoge rentes om de mensen te sussen, maar het was uitstel van executie. Terwijl de boot zonk, bleef de muziek spelen.

Economische recessies gaan gepaard met crises in de geestelijke gezondheidszorg. De drie belangrijkste risicofactoren zijn: baanverlies, huisuitzetting en schulden. Dit zijn ernstige stressoren. Mensen kunnen niet rondkomen van hun inkomen(s), hebben last van spanningen, slapeloosheid, alcoholmisbruik, agressie en hartaanvallen. Soms zien mensen geen uitweg meer en willen ze niet meer leven.

Het verband tussen economische crises en zelfmoord is bekend. Bij economische neergang stijgt het aantal depressies en zelfmoorden. De stijging zit vooral bij mannen, omdat mannen meer druk en schaamte voelen bij financieel falen en minder snel hulp zoeken. Of er sprake is van een stijging in Suriname is niet bekend, de cijfers zijn niet beschikbaar. Zelfmoord is slechts het topje van de ijsberg. Daaronder ligt veel psychisch lijden.

Om het financiële gat te dichten onderwerpt Suriname zich aan de strenge bezuinigingseisen van het IMF. Overheidssubsidies moeten worden afgebouwd. Prijzen moeten tot stand komen zoals in een vrije markt: via vraag en aanbod. In communistische landen probeerden de regeringen prijzen vast te stellen, en zo is het communisme ingestort. Overigens is China nominaal communistisch, maar in werkelijkheid een succesvolle kapitalistische dictatuur. Het proletariaat moet werken en onafhankelijke vakbonden zijn verboden. Maar dit terzijde. De economische crisis en de bezuinigingen raken de zorgsector hard. De overheid heeft geen extra geld voor de zorg. Het is dan zaak om heel goed te roeien met de riemen die er zijn.

De overheid moet de crisis in de zorg goed in de gaten houden. Als het aantal doden scherp begint te stijgen, kan Suriname zich met recht verzetten tegen de adviezen van het IMF. Want als er doden vallen, is dat ook de schuld van het IMF. Dit geldt ook voor de obligatiehouders van Oppenheimer die niet willen meewerken aan de schuldherschikking. Ook zij zullen mede verantwoordelijk zijn als er doden vallen als de overheid nog meer zou moeten bezuinigen vanwege de schulden.

Zie bezuinigen als een medicijn. Het medicijn mag niet erger zijn dan de ziekte: bij dodelijke bijwerkingen, direct stoppen. De patiënt moet ook blijven eten en bewegen, dus zorg voor banen en een goed loon. En zorg vooral dat de echte slachtoffers goed opgevangen worden, want het verschil tussen landen zonder en landen met toename van extra sterfgevallen tijdens bezuinigingen, is het sociaal vangnet.

Het scheppen van banen is belangrijk om armoede en geestelijke crises te bestrijden. Maar het is paradoxaal dat Surinaamse bedrijven niet genoeg arbeidskrachten kunnen vinden en arbeidskrachten uit Haïti moeten worden ingevlogen. Komt dat door luiheid, opleidingsniveau, lage lonen of zoeken Surinaamse arbeiders liever een beter betaalde baan in de informele of illegale sector? Veel gezinnen krijgen ook diasporasteun. Geld is er blijkbaar genoeg, maar officieel niet. En niemand sterft van de honger. In die zin valt het mee en is de vraag: wat het nut van de straatprotesten is.

De bezuinigingsoperatie van de regering mag niet mislukken. Maar de regering Santokhi krijgt niet alle neuzen de zelfde kant op. Nepotisme en schandaaltjes hebben haar reputatie beschadigd en haar draagvlak versmald. Toch is nepotisme niet het grootste probleem dat Suriname bedreigt. Volgens de heer Eckhorst ziet het financiële gat van Suriname er als volgt uit (ik weet de exacte woorden niet meer): je verdient 1000 gulden, maar je moet 1500 gulden betalen. Dit is het levensgevaarlijke probleem. Zelfs als je nepotisme in een klap uitschakelt, blijft dit probleem bestaan en moet het worden opgelost. Suriname zit als een rat in de val van de buitenlandse schuldeisers. Het huis staat nog steeds op instorten en hoe langer en hoe meer dit het geval is, hoe erger de acties van elitaire criminelen die misbruik zullen maken van de situatie.

Drastische bezuinigingen kunnen levens kosten. Maar dit is geen reden om niets te doen of terug te vallen op het wanbeleid van de afgelopen jaren. Want dan wordt het financieringstekort alleen maar groter en zullen er zeker doden vallen, zoals in Haïti, waar de zuigelingensterfte twee keer zo hoog is als in Suriname. Bezuinigen is dus noodzakelijk, maar mag niet dodelijk zijn. Om dit te voorkomen is het sociaal vangnet onmisbaar.