Veel hoon en teleurstelling is de afgelopen periode in diverse Surinaamse media uitgestort over het uitblijven van de verwachte toeloop vanuit de diaspora om in Suriname te investeren of anderszins de ontwikkeling aan te jagen. De verwachting dat een belangrijke groep diaspora Surinamers na de wisseling van de wacht met een andere regering naar Suriname zou trekken om kapitaal, kennis en kunde in te zetten, is op diverse podia en media vertolkt. Het was één van de bouwstenen in de verkiezingscampagne van de VHP, en met verve gebracht door partijleider Chan Santokhi. Sympathisanten in Nederland benadrukten die verwachting vaak met luide stem. De verwachte toeloop bleef vervolgens uit. Vooral in Suriname heeft dat in bepaalde kringen verwondering en ophef gewekt, getuige de mediaberichten daarover.

Tijdens een recent bezoek in Suriname werd mij duidelijk dat velen inderdaad geloofden in een dergelijke toeloop. "En waarom zijn jullie niet gekomen" werd mij weleens toegeworpen, als zijnde een in gebreke gebleven vertegenwoordiger van de collectieve diaspora. Erover doordenkend realiseerde ik mij dat we hier eigenlijk terra incognita, onbekend terrein betreden. Want hoe en waardoor worden leden van een diaspora gemotiveerd en geactiveerd om in het moederland in actie te komen om hun kennis, kunde of kapitaal in te zetten? Onder welke condities zullen zij die stap zetten? En voor wie geldt dat dan? Voelen alle geledingen uit de diaspora zich aangesproken? Is een regeringswisseling met op termijn potentieel verbeterende perspectieven voldoende om de daad bij het voornemen te voegen? Hoe zit het met ontwikkeling van bestuur, veiligheid en voorzieningen in het moederland zelf. Zijn het vooral de eerste generatie Suri’s of ook latere generaties die zich geroerd kunnen voelen?

Kortom, het geval van niet uitgekomen verwachtingen ten aanzien van de diaspora Surinamers doet de vraag rijzen vanuit welke motivaties, wanneer welke delen van de diaspora zullen overgaan c.q. zich geroepen zullen voelen tot feitelijke betrokkenheid of mede-eigenaarschap bij de ontwikkeling van het herkomstland. En welke rol de feitelijke ontwikkelingen in het moederland zelf daarin hebben. Op die vragen is niet één twee drie een gefundeerd antwoord te geven. Een opkomende gedachte is dat het aantrekkelijk kan zijn om simpel om je heen te kijken en dat op Suriname te projecteren - er zijn immers voorbeelden elders dat diaspora’s in hun moederland investeren en mede-eigenaarschap in de ontwikkeling nemen en dus zal dat in Suriname ook gaan gebeuren. Deze handelwijze is niet – althans nog niet – tot Suriname gekomen.

Hoe zit het dan wel voor de Surinaamse diaspora? Het zou goed zijn om de eigenheid aan drijfveren, condities, segmenteringen alsook de rol van de ontwikkelingen in het herkomstland zelf bij de mogelijke handelwijzen van de Surinaamse diaspora aan een diepere beschouwing te onderwerpen. Dan zouden we wellicht gefundeerd een meer realistisch diasporabeeld voor ogen kunnen nemen. Een dergelijk verkennend onderzoek zal ik de komende maanden uitvoeren en daarover rond eind 2022 rapporteren.