Waarneming president bij afwezigheid werkbezoek buitenland niet nodig

Een actueel voorbeeld is het bezoek van president Santokhi aan Nederland. In een op 5 september getekend protocol van overdracht werkbezoek Nederland staat dat tijdens de afwezigheid van de president, de vicepresident “ binnen het grondgebied van Suriname het ambt van president zal waarnemen”. Beide functionarissen hebben elkaar succes toegewenst na de ondertekening en beloofd elkaar dagelijks te bellen. De vicepresident is nu al voor de derde keer geroepen de president waar te nemen.

De vraag is of deze procedure staatsrechtelijk nodig en correct is. Het heeft er door de woorden ‘ binnen het grondgebied van Suriname’ allereerst de schijn van dat de president slechts zijn binnenlandse taken als staatshoofd en regeringsleider heeft overgedragen. Dat zou betekenen dat Suriname tijdelijk 2 presidenten heeft, één president voor het binnenland en één president voor het buitenland. Dat is vanzelfsprekend een onhoudbare stellingname die niet bedoeld kan zijn.
Dit nog geheel los dat de bewoordingen en de geest van de grondwet geen ruimte laten voor een dergelijke splitsing van de functie. Ook feitelijk lijkt het splitsen van de functie van staatshoofd en regeringsleider onmogelijk in een binnenlands en buitenlands deel. Er is altijd slechts één president. Dit betekent dat het protocol van overdracht van 5 september zo moet worden gelezen dat de presidentiële functie in zijn geheel zoals omschreven in de grondwet, nu wordt waargenomen door de waarnemend president.

Niettemin heb ik met gefronste wenkbrauwen kennis genomen van een recent officieel persbericht waarin gewag wordt gemaakt dat de waarnemend president als ‘staatshoofd’ een gesprek heeft gevoerd met de Cubaanse ambassadeur over de missie van Cubaanse artsen in Suriname. Met gefronste wenkbrauwen vanwege de volgende vraag.
Het is aan te bevelen alles wat twijfel kan veroorzaken over de status van de president bij een bezoek aan het buitenland, te voorkomen. Artikel 98 c van de grondwet moet gereserveerd blijven voor een niet verklaarbare afwezigheid en onbereikbaarheid van de president. Een staatsbezoek of werkbezoek betekent allerminst dat de president afwezig is. Hij is als gezegd aanweziger dan ooit, en reeds daarom ook staatsrechtelijk volledig aanspreekbaar op alle functies van zijn ambt. De vicepresident had in zijn eigen hoedanigheid met de ambassadeur van Cuba het gesprek moeten voeren. Suriname, heeft als elk land slechts één staatshoofd.

Hugo Fernandes Mendes