Nederland: Stemming voor nieuwe regering begonnen

Zijn regering viel door een raciaal profileringsschandaal bij de belastingdienst, zijn land was het laatste in Europa dat zijn vaccinatieprogramma lanceerde en met gemiddeld 5.000 nieuwe dagelijkse besmettingen blijft Nederland tot nu toe onder de strengste lockdown. En toch, Mark Rutte, de premier die dit alles voorzat, maakt kans op een vierde termijn in een verkiezing waarbij 37 verschillende politieke partijen betrokken zijn.

Nu er beperkingen gelden voor het coronavirus, gingen op 15 maart de stembureaus open voor kwetsbare kiezers. Alle anderen stemmen woensdag in wat dit jaar de eerste "Covid-verkiezingen" in de EU zullen zijn.

Het tijdschema is vastgelegd in de grondwet, dus de recente val van de coalitieregering is puur toeval.

Wanneer mensen de pas schoongemaakte stemhokjes betreden, zullen de pandemie en de gevolgen ervan in hun gedachten zijn. Velen hebben banen en familieleden verloren. Hele industrieën zijn ingestort, inclusief horeca en toerisme, en kiezers zullen nadenken over een volgende zomer waarin ze niet op vakantie kunnen gaan of familie kunnen bezoeken. Een op de vijf kiezers zegt zelfs dat de crisis hun partijkeuze heeft beïnvloed.

Waar 2020 misschien een rampzalig jaar leek voor de Nederlandse premier, had Mark Rutte geen gunstiger klimaat kunnen wensen. Hij heeft tenslotte zijn belangrijkste tegenstanders weggevaagd.

Onder zijn glimlachende, bebrilde buitenkant is Rutte volgens Andre Krouwel, een politiek analist aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, 'super sluw'. "Iedereen die naar de politiek kijkt, weet dat hij venijnig is en hij heeft strategisch elke andere kandidaat geëlimineerd die hem zou hebben uitgedaagd", zegt hij.

De huidige minister van Volksgezondheid, Hugo de Jonge, is lid van de CDA-partij. Hij gaf zijn leiderschapsuitdaging op om zich te concentreren op het dagelijkse werk van een escalerende Covid-crisis. De leider van de PvdA is inmiddels afgetreden vanwege een schandaal over kinderopvangtoeslag.

Rutte overtuigde toen mensen ervan dat hij aan de macht moest blijven om de boel draaiende te houden. In een tijd van chaos en onzekerheid hebben de nuchtere beelden van hem die op een appel kauwt terwijl hij op zijn fiets zit, velen aangesproken.

En voor degenen die zich zorgen maken over polariserende retoriek, spiraalsgewijze samenzweringstheorieën en partijen die de desinformatiebeweging aanboren, wordt Rutte gezien als het tegengif tegen dit alles. Mensen verzamelen zich om zijn vlag.

"Nederlanders zijn niet op zoek naar een premier met grote ideeën die geweldige toespraken houdt", zegt Sheila Sitalsing, een journalist die een boek schreef over 2020 genaamd Diary of an Insane Year. "Ze houden van een goede manager. Mark Rutte wekt de illusie dat hij de normaalste premier is die we hebben gehad."

Zijn centrumrechtse liberale Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) heeft duidelijk vertrouwen in hem. In tegenstelling tot voorgaande jaren is het meer het gezicht van Rutte dat uit reclameborden en tramhaltes springt dan het partijlogo.

"Het gaat erom dat hij een leider is ... die ons door een crisis leidt, [maar er is] niets over immigratie, huisvesting, klimaat, gezondheidszorg", zegt Sitalsing. "Het is volledig gecentreerd rond Mark Rutte."

Maar Rutte is niet zonder zijn critici.

Kristie Rongen, een slachtoffer van het uitkeringsschandaal, werd tijdens een van de aan de verkiezingen voorafgaande debatten algemeen gezien als een uitdaging voor Rutte dan al zijn politieke tegenstanders. Kristie vertelde dat ze de man die ze 'Teflon Mark' noemde de schuld gaf van haar jarenlange honger, burn-out en depressie.

Ondanks zijn voorsprong heeft Rutte partners nodig om te regeren. Dat is de norm in Nederland. De volgende regering heeft drie, vier of zelfs vijf partijen nodig om een meerderheid te krijgen in het parlement met 150 zetels.

De meeste Nederlandse kiezers hebben geen vaste voorkeur, ongeveer de helft beslist waar ze op de verkiezingsdag hun kruisje willen plaatsen. Rutte staat er goed voor, dus wat de meeste intriges creëert, is wie naast hem zou kunnen regeren.

Het kan even duren, er kunnen wat verschuivingen zijn, maar aan het einde van dit alles - ondanks deze buitengewone omstandigheden - kan Nederland eindigen met iets dat erg lijkt op nu.