Flamboyante voormalige Argentijnse leider Menem overleden

De flamboyante Argentijnse ex-president Carlos Menem is zondag overleden. Hij kampte jarenlang met gezondheidsproblemen. Menem is 90 jaar geworden. President Alberto Fernandez heeft de dood van Menem in een tweet bekendgemaakt.

Menem leidde een persoonlijk leven dat voor heel wat beroering zorgde, terwijl hij Argentinië naar een economische hoogconjunctuur duwde, maar zijn presidentschap van twee termijnen (1989-1999) stortte in onder het gewicht van corruptieschandalen. Hij bracht jaren door met het plannen van een onwaarschijnlijke comeback.

Met zijn zwarte manen en borstelige grijze bakkebaarden, vermaakte Menem op zijn hoogtepunt de Rolling Stones in zijn residentie. Hij zette Argentinië op het internationale toneel toen hij troepen stuurde naar de Golfoorlog en Bosnië.

"Bovenal laat hij ons achter met herinneringen aan een goed persoon, wie ik met grote genegenheid zal herinneren", tweette voormalig president Mauricio Macri.

Menem overleed nadat hij enkele weken in het ziekenhuis had doorgebracht voor een urineweginfectie, hartproblemen en andere gezondheidsproblemen.

Zijn lichaam zal opgebaard liggen in het hoofdgebouw, voordat hij wordt begraven op een islamitische begraafplaats in het provinciale Buenos Aires.

Menem won de herverkiezing nadat hij begin jaren negentig wankele staatsbedrijven had geprivatiseerd tijdens een enorme transformatie van Argentijnse instellingen. De economie floreerde. Maar hij verliet zijn ambt onder een donkere wolk waar hij werd beschuldigd van corruptie en van illegale wapenhandel in 1991 en 1995 met Kroatië en Ecuador.

Tien jaar later werd hij vrijgesproken van de beschuldigingen van wapensmokkel, maar Menem kon het wijdverbreide vermoeden dat hij betrokken was geweest bij duistere zaken nooit van zich afschudden, ook al werd hij nooit veroordeeld.

Als zoon van Syrische immigranten in de provincie La Rioja, 1.200 kilometer ten westen van Buenos Aires, werd Menem actief in de peronistische partij in de jaren vijftig en zestig en bezocht hij de oprichter van de partij Juan Peron in ballingschap in Spanje in 1964.

Hij diende als gouverneur van La Rioja van 1973-1976. Na een militaire staatsgreep in 1976 werd Menem gearresteerd en vijf jaar gevangengezet, een tijd die hij wijdde aan het plannen van zijn bod op het presidentschap. Na zijn vrijlating werd hij nog twee keer herkozen als gouverneur.

Menem, een charismatische spreker die voorstander was van stijlvolle zijden en linnen pakken, zag zichzelf als de opvolger van zijn politieke mentor, Peron, die in 1974 stierf na zijn terugkeer uit ballingschap.

Terwijl sommige peronistische leiders probeerden de verdeelde partij op een rustige middenweg te brengen, deed Menem de politieke baas, of caudillo, de oorsprong van de partij herleven door vakbondsleiders voor zich te winnen en extreme facties van links en rechts bijeen te brengen om de voorverkiezingen van de partij te winnen in 1988.

Koppeling peso aan dollar
Onder Menem kwam Argentinië eindelijk uit de polarisering van de dictatuur van de "Vuile Oorlog" (1976-1983), waarin maar liefst 30.000 vermoedelijke dissidenten werden gedood. Hij verleende gratie aan militaire leiders en guerrillaleiders van beide kanten van het conflict.

Hij erfde een economie die gebukt ging onder de ongebreidelde inflatie, en hoewel hij op een populistisch platform campagne had gevoerd, begon hij staatsbedrijven te verkopen en vrijemarkthervormingen door te voeren die de economie transformeerden. Washington en internationale geldschieters prezen hem voor zijn beleidsmaatregelen.

Hij nam ook de controversiële een-op-een koppeling van de peso aan de dollar over. Zijn beleid werd geprezen terwijl de economie in het begin van de jaren negentig krachtig groeide, maar hij kreeg later de schuld van de hoge werkloosheid, corruptie en te hoge uitgaven die de voordelen van zijn markteconomiepolitiek teniet deden.

Een jaar nadat hij president werd, had hij een bittere scheiding met zijn vrouw, Zulema Yoma, die niet tevreden was met zijn rocksterrenlevensstijl en toewijding aan snelle auto's, golf en glamour. Menem zette haar voor televisiecamera's uit de presidentiële residentie.

Zijn dochter, Zulemita, bleef dicht bij hem na de scheiding en diende als zijn first lady, hoewel ze later botsten over zijn tweede vrouw, de Chileense voormalige Miss Universe Cecilia Bolocco, die 35 jaar jonger was dan hij.

Dat huwelijk eindigde in 2011 in een scheiding, enkele jaren nadat hij en Bolocco hadden toegegeven dat ze gescheiden waren. Chileense en Mexicaanse media hadden foto's gepubliceerd waarin Bolocco een andere man omhelsde.

Obsessie voor terugkeer
Menem wilde zich kandidaat stellen voor een derde ambtstermijn, maar de rechtbanken oordeelden dat hij dat niet kon. Kort nadat hij het ambt had verlaten, daalde economische en politieke chaos over Argentinië.

Zijn gekozen opvolger werd omvergeworpen door straatprotesten, en de volgende leider liet de valutakoppeling van Menem vallen toen het land verviel in een schuldenproblematiek en een diepe recessie van 2001-2002 die miljoenen in armoede dreef.

Ondanks de beschuldigingen van wapenhandel en corruptie, waarvan de meeste uiteindelijk werden weggegooid, kreeg Menem de meeste stemmen bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen van 2003. Hij trok zich terug uit de tweede ronde toen uit peilingen bleek dat hij zwaar zou verliezen van Nestor Kirchner, de kandidaat van een rivaliserende peronistische factie.

In zelfgekozen ballingschap in Bolocco's luxe appartement in Santiago, Chili, ontving Menem vakbondsleiders en beraamde hij zijn terugkeer naar de macht. "Met de laatste adem die ik haal, blijf ik in de politiek", vertelde hij persbureau Reuters in een interview uit 2004.

Hij keerde uiteindelijk terug naar Argentinië toen rechters arrestatiebevelen tegen hem introkken en hij in 2005 werd gekozen in de senaat voor zijn thuisprovincie, waar hij bleef tot aan zijn dood.

Tijdens zijn laatste jaren werd hij onderzocht en beschuldigd dat hij een onderzoek had verijdeld naar de bomaanslag in 1994 op een Joods gemeenschapscentrum, de dodelijkste terroristische aanslag in Argentinië. De zaak haalde in 2015 internationale krantenkoppen, nadat een officier van justitie die de zaak onderzocht op mysterieuze wijze dood werd aangetroffen.

In 2015 kwam hij niet opdagen voor een rechtbankverhoor, hoewel hij in september 2016 reageerde op de vragen van de aanklagers over de zaak, waarbij hij meestal zei dat hij de antwoorden op hun vragen niet wist of niet meer wist, berichtte het Argentijnse staatspersbureau Telam.

Menem had zijn plannen om zich in 2007 opnieuw kandidaat te stellen op de lange baan geschoven. Hij zag er zwak uit in de jaren voor zijn dood toen zijn optredens in de Senaat steeds zeldzamer werden.