Een nieuw jaar betekent vaak een 'nieuwe' start. Voor Suriname is de start van 2021 gemarkeerd door president Santokhi door de presentatie van een Crisis- en Herstelplan (CHP) 2020-2022 ('Van crisis naar herstel van het Openbaar Bestuur'). Veel breder dan deze titel doet vermoeden, wordt in dit plan een scala van ontwikkelplannen voor Suriname toegelicht. Plannen op het gebied van o.a. landbouw, infrastructuur, energie, veeteelt, transport en ontwatering (inclusief het benoemen van projecten op dit gebied).

Het is mijns inziens een optimistische en tegelijkertijd zeer onevenwichtige presentatie van de visie en de plannen voor de toekomst van ons land. Ik durf te voorspellen dat de plannen zoals nu voorgesteld, helaas gedoemd zijn te mislukken. Deze stelligheid komt niet voort uit het wel of niet eens zijn met de ontwikkelingsrichting, maar op basis van een eerste analyse van het CHP vanuit mijn professionele expertise.

Het Crisis- en Herstelplan is voorloper & parallel onderdeel van het Meerjarenontwikkelingsplan (MOP 2022-2026). Wat direct opvalt is dat men ca. 30% van het plan invult met analyses tot en met 2020, die voor te nemen maatregelen in het plan (het vooruitzien) nergens toe bijdragen enkel dan inzichtelijk maken wat de historie is. Het totaal aan maatregelen en projecten van 96 vraagt minimaal een financiering van ca. 3 miljard SRD. Daarvan is ruim 64% een leningdeel en 36% is onderdeel van schenkingen, PPP en eigen begroting. Het lenen van geld om maatregelen te bekostigen is overigens een heikel punt, waar men immers nog volop bezig is met het zoeken naar oplossingen voor de puinhoop van onverantwoord en buitensporig geldlenen door de vorige regering. Een derde punt is dat de 2 jaar uitvoeringstijd volstrekt irreëel is voor de realisatie van de ca. 100 maatregelen.

Vooropgesteld: deze regering werkt enorm hard. Helaas is die inspanning grotendeels gericht geweest op zaken op het vlak van ambtenarij, regelarij, benoemingen, discussies rond IMF en diaspora. Ook werden grootse infrastructurele plannen aangekondigd (bruggen, nieuwe stadsontwikkeling, extra internationale airport, diepzeehaven), deze worden overigens niet eens benoemd in het CHP. Het probleem is dat het uitgangspunt van het CHP niet compleet is; maatregelen en doelstelling sluiten daarnaast niet op elkaar aan. Het managen van een crisis en opbouw en herstel van het land vraagt om verschillende uitgangspunten, verschillende benaderingen en oplossingen. De definitie van crisis is “een noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel ernstig verstoord raakt”. Even sec ingaand op de rol van een crisisplan: een goed plan om een crisis te managen moet werkbaar en onmiddellijk implementeerbaar zijn.

In het CHP spreekt men over de financieel-economische- en sociaal-maatschappelijk crisis, maar Suriname kent een veelvoud van crisissen. Afgezien van de pandemie (Covid-19) kan volgens genoemde definitie van een Bestuurlijke crisis worden gesproken en ligt een Politieke crisis altijd op de loer, zo heeft de historie laten zien. Alle zijn zij van invloed op ontwikkeling en toekomst van dit land, maar het CHP adresseert en geeft geen prioriteit aan deze zaken. In Bestuurlijke richting is versterking van verzwakte instituten (planbureau, bureau voor statistiek, ministeries, etc.,) noodzakelijk. Maar ook het doeltreffend oplossen van gesjoemel van Douaneautoriteiten, sinds jaar en dag een serieus probleem. Hoe pakken we ambtenaren aan die eerst aan eigen belang denken en niet het landsbelang? Hoe gaan we de ‘tjuku-cultuur’ aanpakken? Deze zaken belemmeren en remmen de ontwikkeling van Suriname o.a. in financieel economisch opzicht al aan de voorzijde van elk plan.

Realiteit is ook dat we te maken hebben met onvoldoende en/of onbekwaam kader en productiecapaciteit, gebrek aan kennis en kunde, onvoldoende staatsinkomsten en hoge staatsschulden. Daarbij een relatief kleine bevolking (met een vergelijkbare mentaliteit die overeenkomt met dat van andere ontwikkelingslanden). Er is een valutaprobleem, er is sprake van armoede en onrust.

Het maken van mooie en ambitieuze plannen lijkt dan ook meer een kwestie van 'de wens is de vader van de gedachte' dan dat er gedegen is gekeken naar wat nodig is om de crisissen te managen en herstelplannen in reëel perspectief te plaatsen. Elk (crisis)plan heeft mijns inziens in basis een drietal pijlers waarop de realisatie gestoeld is: prioriteit, solvabiliteit en continuïteit. Het is essentieel om te weten in welke volgorde stappen moeten worden afgewerkt, een gedegen financiële onderbouwing moet aan de basis liggen en waarborging (van de lange termijn) moet geregeld zijn.

Tot slot zijn procesmanagement en checks & balances voor het bereiken van het beoogde einddoel in het CHP volkomen onderbelicht. Wanneer de samenhang tussen de activiteiten in beeld wordt gebracht zal daaruit onweerlegbaar blijken dat uitvoering zoals voorgesteld niet haalbaar is. De realisatie/deadline van de plannen en doelstellingen zijn niet beheersbaar gepland en met een niet realiseerbare hoeveelheid werk in de tijdspanne van 2 jaar.

T. Sansaar