Met het risico weer een hoop mensen en vooral ondernemers boos te maken, schrijf ik dit stuk. Ik doe dit na jarenlange observatie en, omdat ik, tevergeefs, drie jaar heb gewacht op een reactie van het Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname (Nimos). Ik heb niet kunnen achterhalen wanneer schuiframen als onderdeel van de lokale bouwtrends hun intrede hebben gedaan in Suriname.

In een mail stelde ik Nimos 3 jaar geleden de vraag waarom er niet gekeken wordt naar de negatieve effecten van schuiframen. Het verbaasde mij ook behoorlijk dat niemand, ook geen personen en organisaties die bezig zijn met het milieu, doorhebben dat schuiframen voor ons in feite uit den boze behoren te zijn.

Bij het opzetten van een gebouw, woonhuis of kantoorpand, hebben raamopeningen twee voorname functies:  lichtinval en ventilatie. In Suriname hebben wij per jaar veel zonlicht dus is dat geen issue. Maar als het gaat om ventilatie spelen schuiframen een negatieve rol. Door schuiframen te plaatsen wordt in feite een deel van een raamopening permanent afgesloten. Maakt niet uit in welke opstelling de ramen worden geplaatst, een deel van de raamopening blijft altijd afgesloten. Heel raar dat we dat doen.

Ik bezocht kortgeleden een seniore burger in een instelling voor beschermd wonen. Die burger had bij mij geklaagd dat zijn woonruimte altijd onaangenaam warm is, overdag en ’s avonds. Ik vroeg direct of er schuiframen waren geplaatst,  en het antwoord was ‘ja.’ Toen ik op bezoek ging, werd mij direct duidelijk waarom het daar altijd onaangenaam warm was.

De twee delen van het schuifraam in de woonkamer van mijn gastheer sluiten permanent 60 procent(!) van de raamopening af, ongeacht de opstelling. Daardoor is de ventilatie functie van de raamopening in belangrijke mate teniet gedaan. In mijn observaties is mij opgevallen dat ruimten waar er schuiframen zijn geplaatst, bijna altijd onaangenaam warm zijn. Dat is zelfs het geval in omgevingen waar het stevig genoeg waait en waar de natuurlijke ventilatie ruim voldoende kan zijn.

In een instelling voor seniorenburgers zijn schuiframen ronduit ongezond en zelfs gevaarlijk. Bij oudere mensen kan het lichaam steeds minder goed zelf de temperatuur reguleren. Dat is een medisch feit. In Suriname zouden dus bij dit soort instellingen schuiframen absoluut verboden moeten worden, tenzij de instelling de hele dag de woonruimten kan koelen. Het laat zich wel makkelijk raden wat dan de financiële gevolgen zouden zijn.

Wat gebeurt er vrijwel altijd wanneer er schuiframen worden geplaatst in woningen en het vervolgens onaangenaam warm wordt? Men grijpt naar voor de hand liggende manieren om de temperatuur omlaag te brengen: ventilatoren en airco’s. Ventilatoren schieten vaak tekort. In beide gevallen wordt er stroom gebruikt, maar airco’s verbruiken veel meer. Dus, een raamopening, die bij het bouwen wordt gemaakt voor ventilatie, wordt voor een deel permanent afgesloten met schuiframen, de temperatuur gaat omhoog in de ruimten waar de schuiframen geplaatst zijn, en vervolgens wordt middels stroomverbruik de temperatuur weer omlaag gebracht. Niet slim, in elk geval.

Dit stroomverbruik betekent meer uitstoot van broeikasgassen, dus meer druk op het milieu. Vandaar mijn verzoek aan Nimos om een reactie. Natuurlijk is genoeg bekend dat broeikasgassen in de atmosfeer – veel wordt uitgestoten door stroomverbruik -  klimaatsverandering veroorzaken met alle ellende die daarmee op ons afkomt. Dat maakt schuiframen dus ook tot een milieuprobleem.

Maar daar houdt het niet op. Schuiframen zijn, omdat ze zo massaal worden gebruikt in Suriname, ook een politiek-economisch probleem. Onze nationale energierekening wordt ongetwijfeld deels omhooggestuwd door het schuiframen-gerelateerde stroomverbruik. Dit drukt op de economie, omdat stroomverbruik jaarlijks voor honderden miljoenen wordt gesubsidieerd. En dat is geld dat de regering niet heeft. President Chan Santokhi hintte kortgeleden al naar het afschaffen van subsidies.  

Of de subsidie op stroom werkelijk wordt afgeschaft, moet nog blijken. Maar dat wordt zeker een politiek gevoelige beslissing. Hoeveel kan de stroomrekening, nationaal en per huishouden, omlaag als wij stoppen met schuiframen plaatsen en in plaats daarvan veel meer gebruik gaan maken van natuurlijke ventilatie? Moet er misschien niet een milieuheffing komen op schuiframen, of moeten ze niet gewoon verboden worden? Wij hebben in Suriname gemiddeld te hoge temperaturen om, in naam van stijl en trends, grote delen van raamopeningen van gebouwen permanent af te sluiten. Er zijn voldoende alternatieven die stijlvol en praktisch tegelijk zijn.

Als wij in Suriname moeten hervormen, is het zeer de moeite waard om 'out of the box’ te denken en vooral te kijken naar de details. Met de details valt er veel meer te winnen dan wij vaak beseffen.
Reacties en aanvullingen van collega's, en burgers, zijn zeer welkom.

Arny Belfor
Journalist/Surinamer