Wrakstukken van de gecrashte Boeing die was opgestegen van de Imam Khomeini International Airport in Iran. (Foto: Reuters)
De
Canadese premier, Justin Trudeau, heeft de crash van vlucht PS752 beschreven als een "nationale tragedie". Aan boord
van de neergestorte Boeing 737-800 woensdag in Iran waren
57 Canadese onderdanen. In een verklaring eiste Trudeau "transparantie en
rechtvaardigheid voor de families en geliefden van de slachtoffers". Zijn
reactie volgt op de bekentenis van Iran dat het ongewild het Oekraïense
passagierstoestel had neergeschoten. Alle 176 mensen aan boord zijn omgekomen.
De
Oekraïense president Volodymyr Zelensky riep Iran op de verantwoordelijken te
straffen. "We verwachten dat Iran ... de schuldigen voor de rechter
brengt," zei hij. Hij voegde eraan toe dat hij een officiële verontschuldiging en volledige medewerking wilde.
Ook
de voorzitter van Ukraine
International Airlines, eigenaar van het ramptoestel,
Yevhenji Dukhne reageerde op de beketenis van Iran. "We twijfelden geen
moment dat onze bemanning en ons vliegtuig niet de oorzaak van deze
verschrikkelijke crash konden zijn". Er waren negen bemanningsleden aan boord.
"Dit waren onze beste jongens en meisjes. De beste."
De bevelhebber van
de lucht- en ruimteafdeling van de Iraanse Revolutionaire Wacht, Amirali
Hajizadeh, heeft intussen de "volledige verantwoordelijkheid" op zich
genomen voor de crash. In een verklaring op de televisie zei hij dat de soldaat
die het passagiersvliegtuig met een raket neerhaalde, dat deed zonder dat hij
bevestiging had gekregen van een bevel om te schieten.
"Telecomstoring," noemde Hajizadeh het. De soldaat zag de Boeing aan
voor een "kruisraket" enhad
"tien seconden" om te beslissen of hij al dan niet een
luchtafweerraket zou afvuren, legde de bevelhebber uit.
"Spijtig
genoeg" vuurde de officier met als gevolg de ongewilde ramp met vlucht
PS752. Volgens de generaal waren alle Iraanse strijdkrachten woensdag in
opperste staat van paraatheid door de dreigementen van de Verenigde Staten om
52 doelwitten in Iran aan te vallen. Hij voegde eraan toe dat de
"communicatiestoring" geen rechtvaardiging is voor de crash en
"onvergeeflijk is."
Eerder had Iran
krachtig ontkend dat het het vliegtuig had neergehaald. Opperste leider Ali
Khamenei die tot vandaag had gezwegen over de crash, zei dat de informatie
openbaar moetworden gemaakt. Hij heeft het leger opgedragen over elke vorm van
"nalatigheid en het nodige te doen om"herhaling van een dergelijk ongeval te vermijden."
De crash van
woensdag verhoogde de internationale druk op Iran na maanden van wrijving met
de Verenigde Staten en oog om oog, tand om tand-aanvallen. Een Amerikaanse
drone-aanval had op 3 januari een Iraanse militaire commandant in Irak gedood,
waardoor Teheran woensdag op Amerikaanse doelen had geschoten.
De
Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Mohammad, Javad Zarif, schreef op Twitter dat "menselijke fouten ten tijde
van crisis veroorzaakt door Amerikaans avonturisme tot rampspoed hebben
geleid", daarbij verwijzend naar een eerste onderzoek van de
strijdkrachten naar de crash van de Boeing 737-800.
Volgens
een militaire verklaring vloog het vliegtuig dicht bij een gevoelige militaire
locatie van de elite revolutionaire wachten. Destijds waren vliegtuigen op
radar gezien in de buurt van strategische locaties, wat leidde tot
"verhoogde alertheid" in luchtverdediging.
Deskundigen
zeiden dat internationale controle het bijna onmogelijk zou hebben gemaakt om
tekenen van een raketaanval in een onderzoek te verbergen en Iran heeft
misschien gedacht dat een ommezwaai van het beleid beter was dan vechten tegen
toenemende kritiek in het buitenland en groeiende rouw en woede thuis.
"U
kunt niets doen om het te verdoezelen of te verbergen", zegt Anthony Brickhouse, een expert op het
gebied van luchtveiligheid bij Embry-Riddle
Aeronautical University en voormalig onderzoeker van de Amerikaanse National Transportation Safety
Board. "Bewijs is bewijs."
Voormalig
onderzoeker van de Amerikaanse federale luchtvaartadministratie, Mike Daniel,
vertelde Reuters: "Toen de feiten en het bewijs begonnen te verschijnen,
denk ik dat het onvermijdelijk was dat de regering van Iran schuldig zou
zijn."
Een raketaanval op een passagiersvliegtuig is niet ongekend. In 1988 werd een Iraans vliegtuig ten onrechte neergeschoten door een oorlogsschip van de Amerikaanse marine en werden 290 mensen gedood. En in 2014 raakte een Russische raket een Maleisisch burgervliegtuig boven Oekraïne. Daarbij kwamen 298 mensen om.