Robert Mugabe is 95 jaar geworden. (Foto: Reuters)
De voormalige Zimbabwaanse leider Robert Gabriel Mugabe is op 95-jarige
leeftijd overleden. Dat heeft de huidige president Emmerson Mnangagwa vandaag
op zijn officiële Twitter-account bekendgemaakt. "Het is met het grootste
verdriet dat ik het overlijden van de grondlegger van Zimbabwe en voormalig
president Robert Mugabe aankondig", schreef Mnangagwa.
"Mugabe was een icoon van bevrijding, een pan-Afrikaan die zijn
leven wijdde aan de emancipatie en empowerment van zijn volk. Zijn bijdrage aan
de geschiedenis van onze natie en continent zal nooit worden vergeten. Moge
zijn ziel rusten in eeuwige vrede."
Verondersteld wordt dat hij is overleden in Singapore, meldt Reuters. De voormalige president was sinds
april in Singapore voor medische behandeling voor een niet bekendgemaakte
kwaal.
Mnangagwa zei in augustus in een verklaring: "Robert Mugabe,
oprichter en grondlegger van onze natie, blijft gevangen in een ziekenhuis in
Singapore waar hij medische hulp krijgt. "Anders dan in het verleden, toen
de voormalige president hiervoor ongeveer een maand nodig zou hebben, besloten
zijn artsen dit keer dat hij vanaf april van dit jaar veel langer in de gaten
moest worden gehouden toen hij vertrok voor zijn laatste
routineonderzoek."
Mugabe, eerst bewierookt als een bevrijder die de voormalige Britse
kolonie Rhodesië van de heerschappij van de blanke minderheid heeft bevrijd,
zal in plaats daarvan worden herinnerd als een despoot die politieke
tegenstanders verpletterde en de nationale economie verpestte.
Mugabe had, na zijn vrijlating uit de gevangenis in 1974, de controle
overgenomen van de Zimbabwe African National
Union (ZANU) en zijn strijdkrachten, in de guerrillaoorlog voor
onafhankelijkheid. Zijn partner in de gewapende strijd, Joshua Nkomo de leider
van de Zimbabwe African People's Union
(ZAPU), was één van de eerste slachtoffers van het harde optreden van Mugabe
tegen afwijkende meningen. Nkomo, toen minister van Binnenlandse Zaken, werd ontslagen na de
ontdekking van een wapen opslagplaats in zijn bolwerk in de provincie
Matabeleland in 1982.
Mugabe, wiens partij de meeste steun kreeg van de etnische
Shona-meerderheid, liet vervolgens de door Noord-Korea opgeleide Vijfde Brigade
los op de Ndebele stam van Nkomo in een campagne die bekend stond als
Gukurahundi waarbij naar schatting 20.000 vermoedelijke dissidenten werden
gedood.
Toch was het de gewelddadige inbeslagname van de boerderijen van de
blanken, bijna twee decennia later, die de transformatie van Mugabe in een
internationale paria zou voltooien, hoewel zijn status als een bevrijdingsheld
nog steeds sterk resoneert in het grootste deel van Afrika.
Grotendeels gericht op het kalmeren van boze oorlogsveteranen die
dreigden zijn heerschappij te destabiliseren, heeft het landhervormingsbeleid
de cruciale landbouwsector verwoest, buitenlandse investeerders doen vluchten
en het land in economische ellende gestort. Tegelijkertijd klampte Mugabe zich
vast aan de macht door een intense onderdrukking van de mensenrechten en door
verkiezingsfraude.
"Hij was een groot leider wiens leiderschap was gedegenereerd tot
een niveau waarop hij Zimbabwe echt op zijn knieën bracht", zei professor
Shadrack Gutto van de Universiteit van Zuid-Afrika.
In de laatste decennia van zijn heerschappij omarmde Mugabe - één van
de meest herkenbare leiders ter wereld met zijn dunne streep snor en dikke bril
- zijn nieuwe rol als antagonist van het Westen. Hij gebruikte gepeperde
retoriek om de neerwaartse spiraal van zijn land te wijten aan westerse
sancties, hoewel deze waren gericht op de persoon Mugabe en zijn handlangers in
plaats van op de economie van Zimbabwe.
Na tientallen jaren waarin het onderwerp van zijn opvolging vrijwel
taboe was, werd een vicieuze strijd om het over te nemen na zijn dood duidelijk
bij de partijelite toen hij zijn negentiger jaren bereikte en zichtbaar
kwetsbaar werd.Hij zei ooit dat hij zijn land zou regeren tot hij 100 werd, en
velen verwachtten dat hij zou sterven in zijn ambt.
Maar toen zijn gezondheid verzwakte, kwam het leger eind 2017
tussenbeide om ervoor te zorgen dat de presidentiële ambities van zijn vrouw
Grace werden beëindigd ten gunste van hun eigen voorkeurskandidaat.
"Zijn echte obsessie lag niet bij persoonlijke rijkdom, maar bij
macht", zegt biograaf Martin Meredith."Jaar na jaar hield Mugabe zijn
heerschappij in stand door geweld en onderdrukking, politieke tegenstanders
verpletteren, de rechtbanken schenden, eigendomsrechten vertrappen, de
onafhankelijke pers onderdrukken en verkiezingsfraude."
Mugabe laat twee zonen en een dochter achter bij zijn tweede vrouw
Grace.