Amerikaanse Defensie-minister James Mattis stapt op

De Amerikaanse minister van Defensie, Jim Mattis, heeft donderdag abrupt zijn ontslag aangekondigd. Zijn besluit komt een dag nadat president Donald Trump zijn advies verwierp over het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Syrië. Mattis had in het verleden al herhaaldelijk gewaarschuwd voor een te snelle terugtrekking uit Syrië. Ook de druk de Trump zette op discussies om troepen terug te trekken uit Afghanistan, is niet in goede aarde gevallen.

Mattis zal tegen het einde van februari vertrekken na twee tumultueuze jaren in de functie. Het ontslag van de hoge functionaris heeft de Trump-administratie in beroering gebracht. In zijn ontslagbrief zei Mattis tegen Trump dat hij vertrok omdat "je het recht hebt om een minister van Defensie te hebben wiens opvattingen beter aansluiten bij die van jou".

Trump schreef op Twitter dat Mattis met pensioen ging - maar dat is niet wat de voormalige chef van het Pentagon zei. De aankondiging kwam een dag nadat Trump de bondgenoten van Washington en de leden van het Congres verraste door de terugtrekking van alle Amerikaanse troepen uit Syrië aan te kondigen, en dat hij een inkrimping van de Amerikaanse inzet in Afghanistan blijft overwegen.

Het besluit van Trump om soldaten uit Syrië te halen, is sterk bekritiseerd omdat het de Koerdische bondgenoten in Washington in de steek heeft gelaten, die mogelijk een Turkse aanval zullen meemaken zodra Amerikaanse troepen vertrekken. Het Pentagon heeft zijn bondgenoten in de strijd steevast tegengewerkt.

Mattis benadrukte in zijn ontslagbrief het belang van het opkomen voor Amerikaanse bondgenoten - een impliciete kritiek op het besluit van de president over deze kwestie en anderen. "Hoewel de VS de onmisbare natie in de vrije wereld blijft, kunnen we onze belangen niet beschermen of die rol niet effectief vervullen zonder sterke allianties te onderhouden en respect te tonen voor die bondgenoten", schreef Mattis.

Philip J Crowley, een voormalige assistent-secretaris van de staat en een hoge vertegenwoordiger van de Nationale Veiligheidsraad, zei achter het besluit van Trump om zijn troepen uit Syrië terug te trekken en de gedeeltelijke terugtrekking uit Afghanistan "het gebrek aan een strategisch proces binnen het Amerikaans nationaal veiligheidssysteem was". "Dit zijn beslissingen die verregaande gevolgen zullen hebben", vertelde hij aan Al Jazeera.

"Ik denk dat ze allebei op één manier verdedigbaar zijn ... maar in beide gevallen heb je een soort strategische verschuiving nodig: we hebben onze militaire operatie hier beëindigd en daarna gaan we door met een diplomatiek initiatief daar," voegde Crowley eraan toe. "Het feit dat de president beide dingen instinctief lijkt te hebben gedaan zonder breed overleg binnen de Amerikaanse regering of de bondgenoten over de hele wereld, is in strijd met hoe Jim Mattis zaken zou doen - en deed gedurende zijn lange carrière."

Kritiek
Mattis zijn vertrek werd snel bekritiseerd door politici aan beide zijden van het gangpad, die hem beschouwden als een nuchtere stem van ervaring in het oor van een president die nog nooit een politiek ambt had bekleed of in het leger had gediend. "Dit is angstaanjagend", twitterde vicevoorzitter Mark Warner van de senaatsintelligentiecommissie, die een democraat is. "Minister Mattis is een eiland van stabiliteit geweest temidden van de chaos van het bestuur van Trump."

Er waren al lang geruchten over het vertrek van Mattis, maar ambtenaren in zijn omgeving hebben erop aangedrongen dat de door oorlog geharde, gepensioneerde marinier zou blijven hangen. Mattis was vastbesloten om militaire kalmte en rede te brengen in de vaak chaotische nationale veiligheidsbeslissingen van de regering en om enkele van Trump zijn scherpe uithalen naar bondgenoten te verzachten.

Tegenstanders van Mattis hebben hem echter gezien als ongewenste controle op Trump. Een ambtenaar van het Witte Huis zei dat Mattis Trump donderdagmiddag op de hoogte bracht van zijn beslissing om de regering te verlaten. Trump zei dat er binnenkort een vervanger zou worden gekozen.

Crowley zei dat wat de VS in Mattis verloren hadden, "de laatste echte conventionele denker was in termen van nationaal veiligheidsbeleid, iemand die het belang van allianties begrijpt en het belang van voorspelbaarheid in termen van beleid." Hij voegde eraan toe: "President Trump lijkt zich nu steeds meer te omringen met meer politieke denkers en dus zal het onduidelijk zijn wie de baan aangeboden krijgt, wie de baan zal aannemen en wat hun toekomstige levensduur zal zijn."