Zere plekken BINI monitoringrapport regeringsbeleid

Het BINI-Burgerinitiatief zal het eerste monitoringrapport over het regeringsbeleid eind van de maand afronden. Het conceptrapport is aan ministeries, internationale organisaties, DNA-leden, ambassades, andere betrokkenen en publiek gepresenteerd. Assembleevoorzitter Jennifer Geerlings-Simons noemde het
een van de belangrijkste sociaal-maatschappelijke initiatieven die we in ons land kunnen hebben. "Elke regering en elke oppositie zal rekening moeten houden met deze duidelijke en zakelijke manier van het beleid volgen".

BINI presenteerde vlak voor de verkiezingen van mei 2015 haar beleidsprioriteiten in het document Voor Onze Toekomst. De afgelopen periode is BINI de uitvoering nagegaan van diverse beleidsvoornemens die samenhangen met de prioriteiten gesteld in dat document. Regeringsvoornemens uit het Ontwikkelingsplan 2012-2016, de Regeringsverklaring, de begrotingen van ministeries, en de jaarredes van 2015 en 2016, of bekendgemaakt via de media zijn geïnventariseerd en vervolgens is bekeken wat daarvan is uitgevoerd.

De rapportage, gegroepeerd rond de thema’s waar BINI zich over buigt, beslaat globaal de periode vanaf het aantreden van deze regering (juni 2015) tot december 2016. De thema’s die zijn gevolgd zijn Kinderrechten, Vrouwenrechten en Gendergelijkheid, Rechten van Inheemse en Tribale Volken, Milieu, Gezondheidszorg, Onderwijs, Goed Bestuur, Sport en Jongeren, en Decent Work. Het rapport wil een eerste aanzet zijn tot een traditie van transparantie en rekenschap.

36 voornemens
Het onderzoek bracht veel informatie aan het licht. Zo bleek dat de regering in totaal 36 voornemens heeft aangegeven voor versterken van Goed Bestuur, Rechtsstaat en Mensenrechten, die direct verbonden zijn aan de prioriteiten van BINI. Hoewel er een aantal zaken is uitgevoerd, blijven belangrijke zaken zoals de wet Openbaarheid van Bestuur, nog altijd steken in beloftes. Ook Milieuwetgeving komt nauwelijks van de grond, een lot dat ook onderwijswetten treft.

Van het voornemen om meer dialoog te voeren met maatschappelijke organisaties is ook weinig te merken. Een van de belangrijkste taken van een overheid is te zorgen voor een rechtvaardige verdeling van welvaart – op dat vlak zijn er een aantal maatregelen genomen die de directe gevolgen van de financieel- economische crisis op de meest kwetsbaren zouden moeten verlichten. De keuze van maatregelen en de wijze van uitvoering zijn echter uitermate inefficiënt en corruptiegevoelig.

Zwakte
De monitoring bracht veel beweging aan het licht, maar het zijn veelal losse, ad hoc acties zonder dat er een groter idee of plan achter schuilt. Met andere woorden: er wordt wel gewerkt, maar van echt beleid is nauwelijks sprake. Een doorlopend thema blijft de zwakte van de overheid. Ondanks alle investeringen in capaciteitsversterking blijft die niet in staat om haar taken naar behoren uit te voeren.

De zwakte van de overheid is een politieke keuze, volgens Projekta-directeur Sharda Ganga. Opeenvolgende regeringen hebben namelijk de efficiëntie en effectiviteit van de overheid om haar taken uit te voeren, uitgehold door vriendjespolitiek en nepotisme. Door bij elke regeringswisseling mensen van boven tot ver onder aan de hiërarchie te vervangen door partijgenoten en/of vrienden is het institutioneel geheugen kapot gemaakt. Kennis en kunde zijn allang geen vereiste meer voor een functie. Capaciteitsversterking binnen dit systeem is dan ook dweilen met de kraan open.

Een van de zwaktes van het overheidsapparaat is de gebrekkige afstemming tussen diensten en afdelingen binnen en tussen ministeries. Hierdoor is het onmogelijk om adequaat te reageren op complexe vraagstukken, zoals armoede. Complexe problemen vragen om geïntegreerde oplossingen.

Geen informatie
BINI wil uiteindelijk in staat zijn om de impact van, en investeringen in beleidsmaatregelen te kunnen traceren en monitoren. Dat is momenteel onmogelijk. De wijze waarop ‘s landsbegrotingen worden gemaakt is onoverzichtelijk, en vaak nauwelijks te koppelen aan de uitvoering van beleid. Daarnaast is een groot obstakel het niet beschikbaar zijn van gegevens, of de terughoudendheid van afdelingen en directoraten om informatie te verstrekken dat niet loopt via de Minister

Er is geen traditie van monitoring en rapportage op activiteiten- en groter niveau, waardoor resultaten van acties niet te achterhalen zijn, en er ook geen uitspraak kan worden gedaan over de doelmatigheid van bestedingen en de effectiviteit van acties. “Natuurlijk is de Wet Openbaarheid van Bestuur voor BINI een grote prioriteit”, zegt Ganga, “maar wat valt er aan informatie op te vragen als die informatie er simpelweg niet is?”.