Is De Nationale Assemblee het hoogste orgaan van Staat?

In de grondwet (GW) van 1987 wordt De Nationale Assemblee (DNA) het hoogste orgaan van de Staat genoemd. Is dit wel juist? Vaak als ik dit lees of hoor denk ik aan de man die zegt: ”Thuis ben ik de baas, maar wat mijn vrouw zegt dat gebeurt”.

De 3 belangrijke taken van DNA zijn:
Volksvertegenwoordigend orgaan, medewetgever, en – zeker niet op de laatste plaats - controleur van het regeringsbeleid.
Om deze taken goed te kunnen vervullen moeten de staatsorganen minstens het nodige respect voor elkaar opbrengen.
De vergissing, zo u wilt staatsrechtelijke fout van 1987 om DNA het hoogste Staatsorgaan te noemen is het gevolg van onderhandelingen, na een militaire periode, tussen militaire machthebbers en hun adviseurs en anderzijds burger politici die elk zoveel mogelijk uit de onderhandelingen wilden halen ter bescherming, continuering c.q. het rehabiliteren van hun positie. Enkele fouten die ten voordele van de militaire machthebbers in de GW slopen zijn in 1992 gecorrigeerd. We denken hierbij aan wat in de preambule stond en het beruchte artikel 177.

Wat nu moet gebeuren is de andere staatsrechtelijke 'vergissingen' wegwerken. De Staatscommissie GW herziening 2011 o.l.v. Mr. Samuel Polanen heeft in dit verband essentiële wijzigingen voorgesteld.
Zowel de jure als de facto blijkt de betiteling 'hoogste orgaan van de Staat' onjuist.
De Verenigde Staten van Amerika (VS) heeft de democratie verrijkt met het principe 'Checks and Balances'. Op grond van dit principe is politieke macht zo verspreid dat de machten elkaar in evenwicht houden. De uitvoerende macht berust bij de president en deze is tevens de eerste burger van de Staat. Maar deze functionaris zal rekening moeten houden en verantwoording moeten afleggen voor het te voeren of gevoerde beleid. De jure is er dus geen 'hoogste orgaan van de Staat', maar gescheiden machten met eigen bevoegdheden. Machten die nauw samenwerken en waar nodig elkaar controleren.

De feitelijke (de facto) - situatie in Suriname geeft ons tenminste nog een reden om de betiteling 'hoogste orgaan van de Staat' liever achter wegen te laten. De huidige president heeft in het niet zo verre verleden vaker aangegeven geen hoge pet op te hebben van DNA. Terwijl zijn houding ten opzichte van dit staatsorgaan voor zichzelf spreken. In dit verband mag donderdag 23 februari 2017 als een absoluut 'voorlopig' dieptepunt gezien worden. Terwijl Surinamers die begaan zijn met de ontwikkeling van het land vanaf 13.00 uur wachtten op wat de president zal zeggen over het voortbestaan van de bauxietsector die haast 100 jaar zo bepalend was voor de inkomsten van ons land, komt uren later de mededeling dat de president zich persoonlijk bezighoudt met de ramp in het binnenland. Heel belangrijk die ramp in het binnenland, maar kon de president niet eens voor een of twee uurtjes weg om het parlement en het geïnteresseerde deel van het volk te informeren over deze zo belangrijke sector? Was er niemand die de president in die tussentijd kon vervangen? Is de president mobiel niet bereikbaar in geval van het nemen van super dringende beslissingen? Het feit dat ook de minister van Natuurlijke Hulpbronnen juist op die dag ook naar het binnenland moest maakt de desavouering van DNA compleet.

Ter vervanging van de president verscheen de vicepresident in DNA. Ik ken geen land in deze wereld waar de vicepresident – in formeel staatsrechtelijke zin - zo vaak aan het woord is als in Suriname. Niet alleen is het staatsrechtelijk onjuist – maar zoals ik er al vaker op heb gewezen - zou het politiek bestuurlijk weleens tot onverkwikkelijke situaties kunnen leiden. Maar goed, de vicepresident was er. Deze confronteerde ons met een ironie die zijn weerga niet kent. Terwijl de huidige regering geen of zo weinig mogelijk controle van haar handelen wenst, hoorden wij de vicepresident als antwoord op een vraag vanuit DNA zeggen dat het verzorgingshuis 'Claudia A' geen subsidie kan krijgen als er geen verantwoording wordt afgelegd.

De regering moet weten: 'Goed voorbeeld, doet goed volgen'. Wij moeten echter niet lichtvaardig voorbij gaan aan het gedrag van het staatshoofd naar het parlement toe, want zonder dat wij er erg in hebben zijn we bezig met het scheppen van conventies waar we later spijt van kunnen hebben.
Ik ken geen land – behalve ons Suriname - waar in de GW staat dat het parlement het 'hoogste orgaan van de Staat' is. Dit staat zeker niet in de grondwetten van de VS, Nederland of landen met ontwikkelde democratieën. Maar in die landen leggen staatshoofden c.q. regeringsleiders wel degelijk verantwoording af van wat zij en hun regering doen met ’s landmiddelen, terwijl desavouering van die parlementen door deze politiek functionarissen hen wel duur zou komen te staan.

Dr. Hans Breeveld