'Recht, eerlijkheid én barmhartigheid oerprincipes in God'

De rode draad van de preek van vicaris-generaal van het Rooms-katholieke Bisdom, Esteban Kross, was recht, eerlijkheid én barmhartigheid. Het gaat om drie oerprincipes in God. "Recht, eerlijkheid en barmhartigheid. Is het niet slechts in een wijze balans van deze drie waarden, dat wij blijvende zegen en toekomst kunnen vinden voor Suriname?" hield de geestelijke zijn gehoor woensdagavond voor. De oproep tot gebed is gekomen van bisschop Karel Choennie. Hij kon niet aanwezig zijn tijdens deze speciale dienst, omdat hij het Caribisch Gebied vertegenwoordigt op een conferentie van de Rooms-katholieke kerk in Amerika.

Jullie zijn het zout der aarde; jullie zijn het licht in de wereld!. "Aan de hand van deze indringende opdracht van Christus, wil ik met u nadenken over de zeer gecompliceerde situatie van ons als Surinaams volk. Wij zijn hier vanavond gekomen om met heel ons hart te bidden tot God voor ons geliefd land. Wij willen zegen vragen, wij willen om Gods wijsheid en leiding bidden, en wij willen God smeken om ons te leiden naar een toekomst waar er voor ons en onze kinderen en kindskinderen een samenleving zal zijn die vredig en positief is. Maar wanneer Jezus zegt Jullie zijn het zout der aarde, jullie zijn het licht in de wereld, dan herinnert Hij ons eraan dat wij ook zelf veel zullen moeten doen, en daarover wil ik met u nadenken," stelde Kross. In heel de Bijbel -en eigenlijk geldt hetzelfde voor de andere grote godsdiensten van onze Surinaamse samenleving- zijn volgens Kross de drie oerprincipes die leven in God en die Hij aangeeft als de meest fundamentele waarden in Zijn ogen.

Recht
Als eerste principe behandelde de voorganger in zijn preek het begrip recht. "Recht wil zeggen dat leugen of bedrog, of moord of onrecht niet ongestraft kunnen bestaan. Dat geweld aandoen aan anderen of mensen uitbuiten voor eigen belang en voordeel, nooit onopgemerkt of zonder gevolgen blijven bij God, omdat God zelf de oorsprong en grondslag is van het recht. Het duister kan eenvoudig niet blijven bestaan naast het licht. Het kwaad zal eenvoudigweg niet kunnen standhouden omdat God er is, en God is zuiver." Kross merkte op dat "als wij in de concrete situatie van Suriname zouden willen dat we gewoon niet meer moeten spreken over wat er in de jaren tachtig gebeurd is aan geweld, lijden en dood, dan zal dat gewoon niet lukken, omdat God de waarheid toch naar boven zal doen komen en het recht toch aan het licht zal doen komen. Waarom? Omdat recht en waarheid nu eenmaal onlosmakelijk deel zijn van de kosmische realiteit, van de kosmische orde die in God de Schepper haar oorsprong en haar fundamenten heeft. Daarom zullen waarheid en recht niet te stuiten zijn."

Eerlijkheid
"Het tweede oerprincipe in God is eerlijkheid. Eerlijkheid hangt nauw samen met waarheid en met liefde voor de waarheid. Eerlijkheid heeft te maken met rechtschapenheid, met geen dingen doen die het daglicht niet kunnen zien. Eerlijkheid heeft te maken met oprechtheid, met doorzichtig zijn in je handelen, in je denken en doen. Zo fundamenteel is eerlijkheid, dat in heel Gods Woord, eerlijkheid steeds als een wezenlijke toetssteen wordt genoemd om waarlijk tot Gods Rijk te kunnen behoren, want God is zuiver en heilig. In God is geen spoor van oneerlijkheid en Zijn heiligheid is nooit te verenigen met onoprechtheid, met corruptie of morele onzuiverheid," legde de geestelijke uit.

"God vraagt van ons dat wij werkelijk de morele kracht opbrengen tot eerlijkheid en rechtschapenheid. En juist op dit vlak, is er heel veel mis in Suriname. De scherpe economische neergang is het gevolg van een steeds snellere escalerende corruptie in vele delen van onze samenleving, en echt niet alleen bij de regering. Eerlijkheid staat hoog in het vaandel van de godsdiensten van alle Surinamers, maar steeds vaker is de werkelijke realiteit er één van oneerlijk geld, privileges, vergunningen en gronden vergaren. Oneerlijkheid in bestuur, onoprechtheid in het beïnvloeden van de koers ten gunste van eigen financieel gewin, onverantwoordelijk omgaan met ons milieu, economische intriges en andere vormen van oneerlijkheid zijn de afgelopen jaren steeds grotere vormen gaan aannemen, hebben steeds meer personen meegesleept in een morele normvervaging en vormt de eigenlijke grond van de economische malaise die op dit moment voor zoveel verpaupering en armoede zorgt. Het duister van oneerlijkheid, onoprechtheid en corruptie knaagt aan het morele fundament van de Surinaamse samenleving en vormt daarmee ook een ernstig gevaar voor het eeuwig heil van hen die zich daarmee inlaten. Jullie zijn het zout der aarde, zegt Jezus. "Maar als het zout zijn kracht verliest, waarmee zal men dan zouten? Dan dient het nergens meer voor, dan om weggeworpen en onder de voet getrapt te worden". Daarom bidden wij vanavond ook om morele ommekeer, om een ethische bekering, dus om het terugkeren tot dat ene oerprincipe: 'eerlijkheid', dat net als het principe van 'recht', nauw samenhangt met waarheid en een liefde voor waarheid,"preekte de geestelijke.

Barmhartigheid
Het derde fundament, oerprincipe in de Schepper is barmhartigheid, benadrukte Kross. "God openbaart zich in heel de Bijbel als de God in wie er een wijze balans is tussen recht en barmhartigheid, tussen aan de ene kant gerechtigheid en waarheid doen geschieden, en tegelijkertijd in compassie en met goddelijk mededogen gedenken dat de mens onvolmaakt is. Er zit een wezenlijke spanning tussen die oerprincipes van recht en barmhartigheid, tussen aan de ene kant recht doen geschieden, waarheid openbaar doen weerklinken en een rechtvaardige straf opleggen overeenkomstig het veroorzaakte onrecht of de begane oneerlijkheid, en toch aan de andere kant die barmhartigheid, dat verlangen van Gods liefde om toch te willen komen tot verzoening, tot een herstel van verbondenheid, en tot nieuw leven met nieuwe kansen."

Deze spanning tussen recht en barmhartigheid is een wezenlijke spanning die wij niet lichtzinnig of oppervlakkig moeten willen wegpraten of negeren, zei Kross. Deze spanning tussen recht en barmhartigheid leeft in God, omdat God van beide oerprincipes de oorsprong is. Deze spanning moet dus ook leven in mensen die serieus overeenkomstig Gods Woord willen leven, zei Kross.

"Een samenleving waar het deel van recht en gerechtigheid niet bespreekbaar mag zijn, of waar er een vergeving wordt gezocht zonder dat de waarheid gesproken mag worden over wat er gebeurd is aan onrecht of lijden, of als mensen gaan snauwen of geïrriteerd raken zodra er gesproken wordt over de rechtsstaat of de onafhankelijke rechterlijke macht: dat alles zal geen toekomst hebben, omdat God daar geen deel van kan zijn, omdat God een God is van recht. Het zou geen recht doen aan de realiteit van personen die uit dit leven ten onder gingen in geweld en vijandigheid, die van 8 december 1982, maar ook die van vele andere momenten van geweldpleging in die periode. Het zou ook geen recht doen aan het stille lijden van vele Surinamers, die slachtoffers werden van geweld in dorpen van ons binnenland, maar het zou ook geen recht doen aan het stille lijden van Surinamers die zonen, broers of vaders in het leger hadden en die door het geweld innerlijk zijn verminkt of die nooit meer levend terugkwamen. Het zou geen recht doen aan de vertwijfeling van vele militairen en leden van commando's en andere gewapende groepen, of hetgeen zij moesten doen of uit zichzelf deden uiteindelijk wel echt te rechtvaardigen is in Gods ogen. Maar ook dit: het is geen goed antwoord op het geestelijk spiritueel lot van alle slachtoffers én alle daders, want het kwaad dat een mens zaait is niet zomaar weg omdat je er niet meer over praat of het doodzwijgt. Het blijft een spirituele realiteit die wij onder ogen moeten durven zien. Het kan alleen tot een goed einde komen langs de weg van verzoening.

Recht, eerlijkheid en barmhartigheid
"God vraagt van ons om over de concrete moeilijke situaties van ons land en van het leven na te denken en dan ook daadwerkelijk te handelen naar de waarden en normen van Gods Woord: recht, eerlijkheid en barmhartigheid. Hierin moeten we elkaar helpen, want het is niet gemakkelijk om dat wat over jaren is scheefgegroeid en steeds verder is afgegleden, weer recht te krijgen. Hierin moeten wij elkaar aanspreken op de diepste religieuze gevoelens die in ons leven, want eigenlijk begrijpen wij dit allemaal, maar we hebben de morele kracht nodig om te durven benoemen wat ingaat tegen recht en tegen de eerlijkheid, maar we hebben ook morele kracht nodig om barmhartig te zijn. We hebben wijsheid nodig, want het zal altijd gaan om een wijze balans, want je kunt niet slechts de nadruk willen hebben op de barmhartigheid, of alleen op het recht, of alleen op de eerlijkheid.

Alle drie de oerprincipes zijn even belangrijk, vinden evenzeer hun oorsprong in God, en zullen in een wijze balans moeten worden nagestreefd. Laten we daarom bidden met heel ons hart, want wij houden van ons mooie land en van dit unieke volk. Laten wij bidden, want alleen God zal ons terug kunnen brengen op die goede weg, dat smalle pad. Laten we bidden met heel ons hart, opdat wij onze beperkte menselijke sympathieën en antipathieën, hebbelijkheden en onhebbelijkheden kunnen overstijgen, om gezamenlijk een weg te vinden voor alle Srananmans, waarin wij een toekomst mogen hebben, gebaseerd op die drie grondwaarden: recht, eerlijkheid en barmhartigheid. "God zij met ons Suriname, Hij verheff' ons heerlijk land. Hoe wij hier ook samenkwamen, aan zijn grond zijn wij verpand. Werkend houden w'in gedachten: recht en waarheid maken vrij. Al wat goed is te betrachten, dat geeft aan ons land waardij". De geestelijke kreeg een daverend applaus na de preek.